اخلاق عرفانی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۵۰

== مقدمه == اخلاق عرفانی یا اخلاق عارفانه یعنی اخلاقی که عرفا مروّج آن بوده‌اند که البته با مقیاس وسیعی مبتنی بر کتاب و سنّت است^[۱]. گاهی اخلاق عرفانی اطلاق می شود و مراد از آن اخلاق صوفیانه است؛ یعنی اخلاقی که متصوّفه مروّج آن بوده‌اند. ^[۲]^[۳]

روش عرفانی (اخلاق عرفانی)

سومین رویکرد به اخلاق در تاریخ تدوین علم اخلاق اسلامی، شیوه عرفانی و سبک صوفیانه است.
بیشتر کتب اخلاقی به جامانده از عرفا به این شیوه تدوین شده است. اوصاف الاشراف، تألیف خواجه نصیرالدین طوسی؛ قوت القلوب، تألیف ابوطالب مکی، رسالة سیر و سلوک منسوب به سید بحرالعلوم؛ رساله قشیریه تألیف ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری و اللمع تألیف ابونصر سراج طوسی از این قبیل است.
در روش عرفانی، آدمی موجودی متحرک تلقی می‌شود که مبدأ و منتهایی دارد و در بین این دو نقطه باید منازلی را طی کند که بدون گذر از یکی به دیگری نمی‌رسد؛ بنابراین، برخلاف روش فلسفی، فضیلت‌ها را مترتب بر یکدیگر و به دست آوردن آنها را تنها از راه یک برنامه حساب شده میسر نمی‌داند.

نقاط قوت روش عرفانی

نقطه قوت این روش نسبت به روش‌های دیگر دو چیز است:

حضور پررنگ خدا: انسان در این روش برای نزدیکی به خدا، به دنبال فضیلت‌ها می‌رود و چون رذیلت‌ها را موجب دوری از پروردگار میداند، از آنها می‌گریزد؛ بنابراین، در هر حرکت تحصیلی یا تهذیبی فاصله انسان با خدا سنجیده می‌شود و هم از این رو در تمام مراحل این برنامه، خدا حضور دارد.
پویایی و تحرک: گفتیم که این روش برای انسان، حرکت قائل است، او را در راه می‌داند و در راه او منازلی تصویر می‌کند؛ پس انسان همیشه در حال حرکت است و هر فضیلتی را طی یک سلسله فعالیت‌های کنشی به دست می‌آورد^[۴].

جستارهای وابسته

عمومی

وابسته دانش اخلاق

وابسته فلسفه اخلاق

منابع

پانویس

↑ تعلیم و تربیت در اسلام، ص۲۰۰.
↑ خاتمیت، ص۱۸۲.
↑ ر. ک: زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۶۹.
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱، ص۶۴-۶۵.

[1] تعلیم و تربیت در اسلام، ص۲۰۰.

[2] خاتمیت، ص۱۸۲.

[3] ر. ک: زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۶۹.

[4] تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱، ص۶۴-۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 گاهی اخلاق عرفانی اطلاق می شود و مراد از آن اخلاق صوفیانه است؛ یعنی اخلاقی که [[متصوّفه]] مروّج آن بوده‌اند. <ref>خاتمیت، ص۱۸۲.</ref><ref>ر. ک: [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۶۹.</ref>
-== [[روش عرفانی]] (اخلاق عرفانی)==
+== [[روش عرفانی]] (اخلاق عرفانی) ==
 * سومین رویکرد به [[اخلاق]] در [[تاریخ]] تدوین علم [[اخلاق]] [[اسلامی]]، [[شیوه]] [[عرفانی]] و سبک صوفیانه است.
 * بیشتر کتب [[اخلاقی]] به جامانده از عرفا به این شیوه تدوین شده است. اوصاف الاشراف، تألیف [[خواجه نصیرالدین طوسی]]؛ [[قوت القلوب]]، تألیف [[ابوطالب مکی]]، رسالة [[سیر و سلوک]] منسوب به [[سید بحرالعلوم]]؛ رساله قشیریه تألیف [[ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری]] و اللمع تألیف [[ابونصر سراج طوسی]] از این قبیل است.
@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 === نقاط قوت روش [[عرفانی]] ===
 * نقطه قوت این روش نسبت به روش‌های دیگر دو چیز است:
-#'''حضور پررنگ [[خدا]]:''' [[انسان]] در این روش برای [[نزدیکی به خدا]]، به دنبال [[فضیلت‌ها]] می‌رود و چون رذیلت‌ها را موجب دوری از [[پروردگار]] میداند، از آنها می‌گریزد؛ بنابراین، در هر حرکت تحصیلی یا تهذیبی فاصله [[انسان]] با [[خدا]] سنجیده می‌شود و هم از این رو در تمام مراحل این برنامه، [[خدا]] حضور دارد.
+# '''حضور پررنگ [[خدا]]:''' [[انسان]] در این روش برای [[نزدیکی به خدا]]، به دنبال [[فضیلت‌ها]] می‌رود و چون رذیلت‌ها را موجب دوری از [[پروردگار]] میداند، از آنها می‌گریزد؛ بنابراین، در هر حرکت تحصیلی یا تهذیبی فاصله [[انسان]] با [[خدا]] سنجیده می‌شود و هم از این رو در تمام مراحل این برنامه، [[خدا]] حضور دارد.
-#'''[[پویایی]] و تحرک:''' گفتیم که این روش برای [[انسان]]، حرکت قائل است، او را در راه می‌داند و در راه او منازلی تصویر می‌کند؛ پس [[انسان]] همیشه در حال حرکت است و هر فضیلتی را طی یک سلسله فعالیت‌های کنشی به دست می‌آورد<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۶۴-۶۵.</ref>.
+# '''[[پویایی]] و تحرک:''' گفتیم که این روش برای [[انسان]]، حرکت قائل است، او را در راه می‌داند و در راه او منازلی تصویر می‌کند؛ پس [[انسان]] همیشه در حال حرکت است و هر فضیلتی را طی یک سلسله فعالیت‌های کنشی به دست می‌آورد<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۶۴-۶۵.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==