شیطان در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
اصل آن "شطن" به معنای بُعد و دوری<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۸۳.</ref> یا رویگردانی از [[حق]] و کجروی و کژتابی<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۶۱.</ref> یا از "شیط" به معنای سوختن و آتش گرفتن از [[غضب]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۵۴.</ref>. | اصل آن "شطن" به معنای بُعد و دوری<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۸۳.</ref> یا رویگردانی از [[حق]] و کجروی و کژتابی<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۶۱.</ref> یا از "شیط" به معنای سوختن و آتش گرفتن از [[غضب]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۵۴.</ref>. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
[[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ}}<ref>«و پری را از زبانه‌ای از آتش پدید آورد» سوره الرحمن، آیه ۱۵.</ref> نشان دهنده [[خلقت]] [[جن|جنّ]] از [[آتش]] است و [[شیطان]] از [[جن|جنّ]] می‌باشد: {{متن قرآن|فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ}}<ref>«همه فروتنی کردند جز ابلیس که از پریان بود» سوره کهف، آیه ۵۰.</ref>. | [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ}}<ref>«و پری را از زبانه‌ای از آتش پدید آورد» سوره الرحمن، آیه ۱۵.</ref> نشان دهنده [[خلقت]] [[جن|جنّ]] از [[آتش]] است و [[شیطان]] از [[جن|جنّ]] می‌باشد: {{متن قرآن|فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ}}<ref>«همه فروتنی کردند جز ابلیس که از پریان بود» سوره کهف، آیه ۵۰.</ref>. | ||
در [[قرآن کریم]] [[شیطان]] اسم عام و [[ابلیس]] ([[شیطانی]] که بر [[آدم]] [[سجده]] نکرد) اسم خاص است.[[شیطان]] مصداق کاملِ مفهوم رویگردانی از [[حق]] و کژتابی از سلوکِ [[طاعت الهی]] و [[خروج]] از مرحله [[صدق]]، [[وفا]] و [[انحراف]] از [[مدارا]] و [[رحمت]] و [[دوستی]] است و [[شیطان]] بر [[ابلیس]]، [[جن|جنّ]]، [[انسان]] و حیوان اطلاق می‌شود{{متن قرآن|وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ}}<ref>«و هرگاه با کسانی که ایمان آورده‌اند دیدار کنند می‌گویند ایمان آورده‌ایم و چون با شیطان‌های خود تنها شوند می‌گویند ما با شماییم، ما تنها (مؤمنان را) ریشخند می‌کنیم» سوره بقره، آیه ۱۴.</ref>.<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۶۱.</ref> | در [[قرآن کریم]] [[شیطان]] اسم عام و [[ابلیس]] ([[شیطانی]] که بر [[آدم]] [[سجده]] نکرد) اسم خاص است. [[شیطان]] مصداق کاملِ مفهوم رویگردانی از [[حق]] و کژتابی از سلوکِ [[طاعت الهی]] و [[خروج]] از مرحله [[صدق]]، [[وفا]] و [[انحراف]] از [[مدارا]] و [[رحمت]] و [[دوستی]] است و [[شیطان]] بر [[ابلیس]]، [[جن|جنّ]]، [[انسان]] و حیوان اطلاق می‌شود{{متن قرآن|وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ}}<ref>«و هرگاه با کسانی که ایمان آورده‌اند دیدار کنند می‌گویند ایمان آورده‌ایم و چون با شیطان‌های خود تنها شوند می‌گویند ما با شماییم، ما تنها (مؤمنان را) ریشخند می‌کنیم» سوره بقره، آیه ۱۴.</ref>.<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۶۱.</ref> | ||
[[ابلیس]] از [[مقربان]] [[درگاه الهی]] بوده، عبادت‌های طولانی او میان [[فرشتگان]] زبانزد بود؛ ولی بعد از [[خلقت آدم]]، در مقابل [[امر الهی]] [[عصیان]] کرد و بر [[انسان]] [[سجده]] نکرد؛ لذا از [[بهشت]] رانده شد:{{متن قرآن|لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ}}<ref>«شیطان شما را نفریبد! چنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند» سوره اعراف، آیه ۲۷.</ref>. | [[ابلیس]] از [[مقربان]] [[درگاه الهی]] بوده، عبادت‌های طولانی او میان [[فرشتگان]] زبانزد بود؛ ولی بعد از [[خلقت آدم]]، در مقابل [[امر الهی]] [[عصیان]] کرد و بر [[انسان]] [[سجده]] نکرد؛ لذا از [[بهشت]] رانده شد:{{متن قرآن|لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ}}<ref>«شیطان شما را نفریبد! چنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند» سوره اعراف، آیه ۲۷.</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شیطان است. شیطان از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شیطان در قرآن - شیطان در حدیث - شیطان در کلام اسلامی - شیطان در نهج البلاغه - شیطان در معارف دعا و زیارات - شیطان در معارف مهدویت - شیطان در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
اصل آن "شطن" به معنای بُعد و دوری[۱] یا رویگردانی از حق و کجروی و کژتابی[۲] یا از "شیط" به معنای سوختن و آتش گرفتن از غضب[۳].
﴿إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ﴾[۴].
آیه شریفه ﴿وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ﴾[۵] نشان دهنده خلقت جنّ از آتش است و شیطان از جنّ می‌باشد: ﴿فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ﴾[۶].
در قرآن کریم شیطان اسم عام و ابلیس (شیطانی که بر آدم سجده نکرد) اسم خاص است. شیطان مصداق کاملِ مفهوم رویگردانی از حق و کژتابی از سلوکِ طاعت الهی و خروج از مرحله صدق، وفا و انحراف از مدارا و رحمت و دوستی است و شیطان بر ابلیس، جنّ، انسان و حیوان اطلاق می‌شود﴿وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ﴾[۷].[۸]
ابلیس از مقربان درگاه الهی بوده، عبادت‌های طولانی او میان فرشتگان زبانزد بود؛ ولی بعد از خلقت آدم، در مقابل امر الهی عصیان کرد و بر انسان سجده نکرد؛ لذا از بهشت رانده شد:﴿لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ﴾[۹].
در فرهنگ قرآنی، عالَم، عرصه نبرد حق و باطل است و جامع همه مفاهیم باطل، شرور، قبیح، سیئه، رذایل و خطایا، شیطان است که به عداوت و بغضاء، فقر و فحشاء، کفر و نافرمانی و... دعوت می‌کند.
در فرهنگ سیاسی نیز به سیاست‌های رذیلانه و مزوّرانه لقب شیطانی داده‌اند و برخی به‌اشتباه، سیاست را با شیطنت یکی دانسته‌اند[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۸۳.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۶۱.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۵۴.
- ↑ «شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.
- ↑ «و پری را از زبانه‌ای از آتش پدید آورد» سوره الرحمن، آیه ۱۵.
- ↑ «همه فروتنی کردند جز ابلیس که از پریان بود» سوره کهف، آیه ۵۰.
- ↑ «و هرگاه با کسانی که ایمان آورده‌اند دیدار کنند می‌گویند ایمان آورده‌ایم و چون با شیطان‌های خود تنها شوند می‌گویند ما با شماییم، ما تنها (مؤمنان را) ریشخند می‌کنیم» سوره بقره، آیه ۱۴.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۶۱.
- ↑ «شیطان شما را نفریبد! چنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند» سوره اعراف، آیه ۲۷.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۷۸-۳۷۹.