هوشیاری در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
# [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند: "مثل [[دنیا]] همانند مار است... [[فریب]] خورده [[نادان]] به‌سوی آن میل می‌‌کند، و [[انسان]] [[عاقل]] [[زیرک]] از آن احتراز می‌‌نماید"<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}}: مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ}}؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۱۹.</ref>؛ | # [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: "مثل [[دنیا]] همانند مار است... [[فریب]] خورده [[نادان]] به‌سوی آن میل می‌‌کند، و [[انسان]] [[عاقل]] [[زیرک]] از آن احتراز می‌‌نماید"<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}: مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ}}؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۱۹.</ref>؛ | ||
# [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش تنها [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] را نصیب برده است، و چه بسیار کسی که تمامی شب را به [[نماز]] [[ایستاده]] امّا از آن تنها شب زنده‌داری و خستگی را به‌دست آورده است؛ در این میان [[خواب]] و خور زیرکان و هوشیاران خوش است" <ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}}: كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ}}؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۴۵.</ref>؛ | # [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش تنها [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] را نصیب برده است، و چه بسیار کسی که تمامی شب را به [[نماز]] [[ایستاده]] امّا از آن تنها شب زنده‌داری و خستگی را به‌دست آورده است؛ در این میان [[خواب]] و خور زیرکان و هوشیاران خوش است" <ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}: كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ}}؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۴۵.</ref>؛ | ||
#از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} سؤال شد: کدام یک از [[مؤمنان]] زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: "آنکه بیشتر از [[مرگ]] یاد کند و برای آن بیش از دیگران آماده باشد" <ref>{{متن حدیث|سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} أَيُّ الْمُؤْمِنِينَ أَكْيَسُ قَالَ أَكْثَرُهُمْ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً}}؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶۶.</ref>؛ | # از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} سؤال شد: کدام یک از [[مؤمنان]] زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: "آنکه بیشتر از [[مرگ]] یاد کند و برای آن بیش از دیگران آماده باشد" <ref>{{متن حدیث|سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} أَيُّ الْمُؤْمِنِينَ أَكْيَسُ قَالَ أَكْثَرُهُمْ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً}}؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶۶.</ref>؛ | ||
#از [[امیرمؤمنان]]{{ع}} سؤال شد: کدام یک از [[مردم]] زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: آن کس که [[پیشرفت]] و تعالی خود را از سقوطش بازشناسد، و به سوی تعالیش گام بردارد" <ref>{{متن حدیث|سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} أَيُّ النَّاسِ أَكْيَسُ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَيِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۸.</ref>؛ | # از [[امیرمؤمنان]] {{ع}} سؤال شد: کدام یک از [[مردم]] زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: آن کس که [[پیشرفت]] و تعالی خود را از سقوطش بازشناسد، و به سوی تعالیش گام بردارد" <ref>{{متن حدیث|سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} أَيُّ النَّاسِ أَكْيَسُ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَيِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۸.</ref>؛ | ||
#بنابر آنچه در "[[غرر الحکم]]" آمده است، [[امیرمؤمنان]]{{ع}} فرمودند: | # بنابر آنچه در "[[غرر الحکم]]" آمده است، [[امیرمؤمنان]] {{ع}} فرمودند: | ||
## [[زیرک]] کسی است که خود را بشناسد و [[اعمال]] خود را [[خالص]] سازد؛ <ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ وَ أَخْلَصَ أَعْمَالَهُ}}</ref> | ## [[زیرک]] کسی است که خود را بشناسد و [[اعمال]] خود را [[خالص]] سازد؛ <ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ وَ أَخْلَصَ أَعْمَالَهُ}}</ref> | ||
## [[زیرک]] کسی است که امروزش بهتر از دیروزش باشد؛<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ يَوْمُهُ خَيْراً مِنْ أَمْسِهِ}}</ref> | ## [[زیرک]] کسی است که امروزش بهتر از دیروزش باشد؛<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ يَوْمُهُ خَيْراً مِنْ أَمْسِهِ}}</ref> | ||
## [[زیرک]] کسی است که [[فضائل]] خود را زنده و تقویت، و رذائل خود را به‌واسطه نابود کردن خواستنی‌ها و هواهایش بمیراند؛<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ أَحْيَا فَضَائِلَهُ وَ أَمَاتَ رَذَائِلَهُ بِقَمْعِهِ شَهْوَتَهُ وَ هَوَاهُ}}</ref> | ## [[زیرک]] کسی است که [[فضائل]] خود را زنده و تقویت، و رذائل خود را به‌واسطه نابود کردن خواستنی‌ها و هواهایش بمیراند؛<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ أَحْيَا فَضَائِلَهُ وَ أَمَاتَ رَذَائِلَهُ بِقَمْعِهِ شَهْوَتَهُ وَ هَوَاهُ}}</ref> | ||
## [[زیرک]] کسی است که به دیگران نپردازد، امّا دائماً به [[حسابرسی]] از خویشتن بپردازد؛<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ غَافِلًا عَنْ غَيْرِهِ وَ لِنَفْسِهِ كَثِيرَ التَّقَاضِي}}</ref> | ## [[زیرک]] کسی است که به دیگران نپردازد، امّا دائماً به [[حسابرسی]] از خویشتن بپردازد؛<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ غَافِلًا عَنْ غَيْرِهِ وَ لِنَفْسِهِ كَثِيرَ التَّقَاضِي}}</ref> | ||
## [[زیرک]] کسی است که زمام [[شهوت]] خویش را در دست داشته باشد"<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ مَلَكَ عَنَانَ شَهْوَتِهِ}}}}</ref> | ## [[زیرک]] کسی است که زمام [[شهوت]] خویش را در دست داشته باشد"<ref>{{متن حدیث|قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ مَلَكَ عَنَانَ شَهْوَتِهِ}}}}</ref> | ||
# [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمودند: "از [[فراست]] و خوش‌فهمی [[مؤمن]] برحذر باشید، که او به‌وسیله [[نور خداوند]] به وقایع و اشیاء می‌‌نگرد. [[امام باقر]]{{ع}} پس از [[نقل]] این سخن، این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمودند: {{متن قرآن|إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}<ref>«همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.</ref><ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۷۹؛ ج۶۴، ص۷۴.</ref>»<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.</ref>. | # [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "از [[فراست]] و خوش‌فهمی [[مؤمن]] برحذر باشید، که او به‌وسیله [[نور خداوند]] به وقایع و اشیاء می‌‌نگرد. [[امام باقر]] {{ع}} پس از [[نقل]] این سخن، این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمودند: {{متن قرآن|إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}<ref>«همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.</ref><ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ {{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۷۹؛ ج۶۴، ص۷۴.</ref>»<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث هوشیاری است. هوشیاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: هوشیاری در قرآن - هوشیاری در حدیث - هوشیاری در نهج البلاغه - هوشیاری در اخلاق اسلامی - هوشیاری در معارف دعا و زیارات - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "مثل دنیا همانند مار است... فریب خورده نادان به‌سوی آن میل می‌‌کند، و انسان عاقل زیرک از آن احتراز می‌‌نماید"[۱]؛
- امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش تنها گرسنگی و تشنگی را نصیب برده است، و چه بسیار کسی که تمامی شب را به نماز ایستاده امّا از آن تنها شب زنده‌داری و خستگی را به‌دست آورده است؛ در این میان خواب و خور زیرکان و هوشیاران خوش است" [۲]؛
- از پیامبر اکرم (ص) سؤال شد: کدام یک از مؤمنان زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: "آنکه بیشتر از مرگ یاد کند و برای آن بیش از دیگران آماده باشد" [۳]؛
- از امیرمؤمنان (ع) سؤال شد: کدام یک از مردم زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: آن کس که پیشرفت و تعالی خود را از سقوطش بازشناسد، و به سوی تعالیش گام بردارد" [۴]؛
- بنابر آنچه در "غرر الحکم" آمده است، امیرمؤمنان (ع) فرمودند:
- زیرک کسی است که خود را بشناسد و اعمال خود را خالص سازد؛ [۵]
- زیرک کسی است که امروزش بهتر از دیروزش باشد؛[۶]
- زیرک کسی است که فضائل خود را زنده و تقویت، و رذائل خود را به‌واسطه نابود کردن خواستنی‌ها و هواهایش بمیراند؛[۷]
- زیرک کسی است که به دیگران نپردازد، امّا دائماً به حسابرسی از خویشتن بپردازد؛[۸]
- زیرک کسی است که زمام شهوت خویش را در دست داشته باشد"[۹]
- پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "از فراست و خوش‌فهمی مؤمن برحذر باشید، که او به‌وسیله نور خداوند به وقایع و اشیاء می‌‌نگرد. امام باقر (ع) پس از نقل این سخن، این آیه را تلاوت فرمودند: ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ﴾[۱۰][۱۱]»[۱۲].
منابع
پانویس
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۱۹.
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۴۵.
- ↑ «سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَيُّ الْمُؤْمِنِينَ أَكْيَسُ قَالَ أَكْثَرُهُمْ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً»؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶۶.
- ↑ «سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) أَيُّ النَّاسِ أَكْيَسُ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَيِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ»؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۸.
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ وَ أَخْلَصَ أَعْمَالَهُ»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ يَوْمُهُ خَيْراً مِنْ أَمْسِهِ»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ أَحْيَا فَضَائِلَهُ وَ أَمَاتَ رَذَائِلَهُ بِقَمْعِهِ شَهْوَتَهُ وَ هَوَاهُ»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ غَافِلًا عَنْ غَيْرِهِ وَ لِنَفْسِهِ كَثِيرَ التَّقَاضِي»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ مَلَكَ عَنَانَ شَهْوَتِهِ»}}
- ↑ «همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.
- ↑ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ»؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۷۹؛ ج۶۴، ص۷۴.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.