جز
جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
جز (جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر') |
||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
== [[رفتار]] [[ابرار]] == | == [[رفتار]] [[ابرار]] == | ||
# '''[[انفاق]] [[محبوب]]:''' در برخی [[آیات]] آمده کهدستیابی به [[برّ]]، جز از راه [[انفاق]] [[محبوب]]، ممکن نیست: {{متن قرآن|لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ }}<ref> هرگز به نیکی دست نخواهید یافت مگر از آنچه دوست دارید (به دیگران) ببخشید و هر چیزی ببخشید بیگمان خداوند آن را میداند؛ سوره آل عمران، آیه:۹۲.</ref> [[انفاق مال]]، یکی از ارکان [[برّ]] است که تحقّق آن جز با [[اجتماع]] آنها انجام نمیپذیرد و این که [[انفاق]] را در این [[آیه]]، غایتی برای دستیابی به [[بِرّ]] قرار داده، نشانه [[عنایت]] و اهتمام بیشتری به رکن مذکور ([[انفاق]]) است و این بدان جهت است که [[وابستگی]] [[قلبی]] به [[مالی]] که [[انسان]] اندوخته، از [[غرایز]] آدمیاست؛ به گونهای که گویا [[مال]]، جزئی از [[جان]] او است و با دادن [[مال]]، گویی بخشی از [[جان]] خود را میدهد؛ برخلاف دیگر عبادتها و [[اعمال]] که در آنها فوت، زوال و کمبود چشمگیر نیست<ref>المیزان، ج۳، ص۳۴۴.</ref>. در [[آیه]] ۱۷۷ [[سوره بقره]] نیز دادن [[مال]] [[محبوب]] به [[خویشاوندان]] و [[یتیمان]] و بینوایان و در راه ماندگان و خواهندگان و در راهآزادی بردگان، از مصادیق [[بِرّ]] شمرده شده است؛ بدین معنا که علاقه به [[مال]]، [[نیکان]] را از صَرف آن در راه [[رهایی]] [[مستمندان]] باز نمیدارد<ref>راهنما، ج ۱، ص ۵۶۶.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} در پاسخ پرسشی درباره {{متن قرآن|وَآتَى الْمَالَ }} فرمود: مقصود این است که [[مال]] خود را در [[راه خدا]] میدهی؛ در حالی که نَفْست تو را از [[عمر]] دراز و [[فقر]] میترساند<ref>الدرّالمنثور، ج۱، ص۴۱۴.</ref>. {{متن قرآن|وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ }} از مهمترین مظاهر [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، [[انفاق در راه خدا]] است. [[انفاق]]، معیار جدایی [[ایمان راستین]] و ادّعایی است<ref>مواهب الرحمن، ج۶، ص۱۳۱.</ref>. گرچه تعبیر {{متن قرآن|آتَى الْمَالَ }} در این [[آیه]]، شامل [[صدقات]] [[مستحب]] و [[واجب]] هر دو میشود، {{متن قرآن|آتَى الزَّكَاةَ}} در پایان [[آیه شاهد]] است که [[زکات]] [[واجب]] از آن ارادهنشده است<ref>المنیر، ج۲، ص۱۰۰.</ref> به گفته برخی مفسّران، {{متن قرآن|آتَى الْمَالَ }} اعمّ از [[انفاق]] است؛ زیرا شامل قرض نیز میشود؛ چنان که هبه معوّضه و هدیه نیز از مصادیق آن به شمار میآیند<ref>الفرقان، ج۱ ـ ۲، ص۲۹۴.</ref>. [[ابرار]] در [[سوره انسان]] نیز بر اثرِ [[اطعام]] و بخشیدن طعام مورد علاقه و نیاز خویش ستوده شده و عمل آنان از مصادیق روشن [[انفاق]] [[محبوب]] به شمار آمده است: {{متن قرآن|وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا}}<ref> و خوراک را با دوست داشتنش به بینوا و یتیم و اسیر میدهند؛ سوره انسان، آیه:۸.</ref> از [[امام رضا]] {{ع}} درباره این [[آیه]] پرسیده شد: [[حبّ]] [[خدا]] یا [[دوستی]] [[مال]]؟ فرمود: [[دوستی]] طعام<ref>البرهان، ج۵، ص۵۴۸.</ref>. | # '''[[انفاق]] [[محبوب]]:''' در برخی [[آیات]] آمده کهدستیابی به [[برّ]]، جز از راه [[انفاق]] [[محبوب]]، ممکن نیست: {{متن قرآن|لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ }}<ref> هرگز به نیکی دست نخواهید یافت مگر از آنچه دوست دارید (به دیگران) ببخشید و هر چیزی ببخشید بیگمان خداوند آن را میداند؛ سوره آل عمران، آیه:۹۲.</ref> [[انفاق مال]]، یکی از ارکان [[برّ]] است که تحقّق آن جز با [[اجتماع]] آنها انجام نمیپذیرد و این که [[انفاق]] را در این [[آیه]]، غایتی برای دستیابی به [[بِرّ]] قرار داده، نشانه [[عنایت]] و اهتمام بیشتری به رکن مذکور ([[انفاق]]) است و این بدان جهت است که [[وابستگی]] [[قلبی]] به [[مالی]] که [[انسان]] اندوخته، از [[غرایز]] آدمیاست؛ به گونهای که گویا [[مال]]، جزئی از [[جان]] او است و با دادن [[مال]]، گویی بخشی از [[جان]] خود را میدهد؛ برخلاف دیگر عبادتها و [[اعمال]] که در آنها فوت، زوال و کمبود چشمگیر نیست<ref>المیزان، ج۳، ص۳۴۴.</ref>. در [[آیه]] ۱۷۷ [[سوره بقره]] نیز دادن [[مال]] [[محبوب]] به [[خویشاوندان]] و [[یتیمان]] و بینوایان و در راه ماندگان و خواهندگان و در راهآزادی بردگان، از مصادیق [[بِرّ]] شمرده شده است؛ بدین معنا که علاقه به [[مال]]، [[نیکان]] را از صَرف آن در راه [[رهایی]] [[مستمندان]] باز نمیدارد<ref>راهنما، ج ۱، ص ۵۶۶.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} در پاسخ پرسشی درباره {{متن قرآن|وَآتَى الْمَالَ }} فرمود: مقصود این است که [[مال]] خود را در [[راه خدا]] میدهی؛ در حالی که نَفْست تو را از [[عمر]] دراز و [[فقر]] میترساند<ref>الدرّالمنثور، ج۱، ص۴۱۴.</ref>. {{متن قرآن|وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ }} از مهمترین مظاهر [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، [[انفاق در راه خدا]] است. [[انفاق]]، معیار جدایی [[ایمان راستین]] و ادّعایی است<ref>مواهب الرحمن، ج۶، ص۱۳۱.</ref>. گرچه تعبیر {{متن قرآن|آتَى الْمَالَ }} در این [[آیه]]، شامل [[صدقات]] [[مستحب]] و [[واجب]] هر دو میشود، {{متن قرآن|آتَى الزَّكَاةَ}} در پایان [[آیه شاهد]] است که [[زکات]] [[واجب]] از آن ارادهنشده است<ref>المنیر، ج۲، ص۱۰۰.</ref> به گفته برخی مفسّران، {{متن قرآن|آتَى الْمَالَ }} اعمّ از [[انفاق]] است؛ زیرا شامل قرض نیز میشود؛ چنان که هبه معوّضه و هدیه نیز از مصادیق آن به شمار میآیند<ref>الفرقان، ج۱ ـ ۲، ص۲۹۴.</ref>. [[ابرار]] در [[سوره انسان]] نیز بر اثرِ [[اطعام]] و بخشیدن طعام مورد علاقه و نیاز خویش ستوده شده و عمل آنان از مصادیق روشن [[انفاق]] [[محبوب]] به شمار آمده است: {{متن قرآن|وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا}}<ref> و خوراک را با دوست داشتنش به بینوا و یتیم و اسیر میدهند؛ سوره انسان، آیه:۸.</ref> از [[امام رضا]] {{ع}} درباره این [[آیه]] پرسیده شد: [[حبّ]] [[خدا]] یا [[دوستی]] [[مال]]؟ فرمود: [[دوستی]] طعام<ref>البرهان، ج۵، ص۵۴۸.</ref>. ضمیر {{متن قرآن|عَلَى حُبِّهِ }} در [[آیه]] ۱۷۷ [[سوره بقره]] نیز میتواند به {{متن قرآن|اللَّهِ}} یا به {{متن قرآن|آتَى الْمَالَ}} باز گردد. اگر به {{متن قرآن|آتَى الْمَالَ}} برگردد، یعنی [[مال]] را با میل و رغبت به [[مستمندان]] میپردازند؛ همچنین ضمیر {{متن قرآن|حُبِّهِ }} در [[آیه]] ۸ [[سوره انسان]] میتواند به {{متن قرآن|اللَّهِ}} برگردد<ref>التبیان، ج۱۰، ص۲۱۰؛ اعراب القرآن، درویش، ج۱۰، ص۳۱۶.</ref>. [[انفاق]] محبوبها در [[راه خدا]]، از بزرگترین ابزارهای ارزیابی و [[آزمایش]] [[ایمان]] درست از [[ایمان]] [[فاسد]] است؛ زیرا در چنین انفاقی، [[دوستی با خدا]] که باید بر [[دوستی]] [[مال]] و غیر آن چیره شود، [[ظهور]] و بروز مییابد<ref>مواهب الرحمن، ج۶، ص۱۳۳.</ref>. [[مسلمانان]] [[صدر اسلام]] با [[الهام]] از این [[آیات]] میکوشیدند تا از محبوبترین [[اموال]] خود [[انفاق]] کنند؛ چنان که [[ابوذر غفاری]] از مهمان خود خواست تا از شتران وی، [[برترین]] آنها را برای خود برگزیند. او شتر لاغری آورد. [[ابوذر غفاری]] گفت: به من [[خیانت]] کردی. او گفت: [[بهترین]] شتر را یافتم؛ ولی آن را برای روز نیازتان واگذاشتم. [[ابوذر غفاری]] گفت: روز نیاز من هنگامی است که در [[خانه]] [[قبر]] قرار گیرم. [[خداوند]] میگوید: {{متن قرآن|لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ }}<ref> هرگز به نیکی دست نخواهید یافت مگر از آنچه دوست دارید (به دیگران) ببخشید و هر چیزی ببخشید بیگمان خداوند آن را میداند؛ سوره آل عمران، آیه:۹۲.</ref> این شتر، مالِ [[محبوب]] من بود و [[دوست]] داشتم آن را برای خود پیش فرستم<ref>مجمعالبیان، ج ۲، ص ۷۹۳.</ref>. برخی گفتهاند: [[خداوند]] در [[قرآن]] خیراتی را مصادیق [[بِرّ]] میشمارد و در [[آیه]] {{متن قرآن|لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ }}<ref> هرگز به نیکی دست نخواهید یافت مگر از آنچه دوست دارید (به دیگران) ببخشید و هر چیزی ببخشید بیگمان خداوند آن را میداند؛ سوره آل عمران، آیه:۹۲.</ref> میفرماید: اگر همه این [[خیرات]] را نیز بیاورید، به [[فضیلت]] [[برّ]] نمیرسید، مگر این که از آن چه [[دوست]] دارید، [[انفاق]] کنید<ref>البحر المحیط، ج۳، ص۲۶۰؛ التفسیرالکبیر، ج۸، ص۱۴۲.</ref> و معنای آن این است که انفاقِ [[محبوب]]، [[برترین]] طاعتها است<ref>التفسیر الکبیر، ج۸، ص۱۴۲.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>. | ||
# '''[[اقامه نماز]]:''' {{متن قرآن|وَأَقَامَ الصَّلاةَ}}<ref>و نماز به پا دارد؛ سوره بقره، آیه:۱۷۷.</ref>. [[ابرار]]، هم [[اهل]] نمازند و هم [[حقیقت]] آن را به پا میدارند. به پا داشتن [[نماز]] [[راستین]]، به معنای [[توفیق]] یافتن [[ابرار]] در دستیابی به آثار و برکاتی است که [[قرآن]] برای [[نماز]] بر میشمرد؛ مانند ذکر و [[یاد خدا]]: {{متن قرآن|إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي}}<ref> بیگمان این منم خداوند که هیچ خدایی جز من نیست، مرا بپرست و نماز را برای یادکرد من بپا دار؛ سوره طه، آیه:۱۴.</ref> و بازداشتن فرد و [[جامعه]] از [[فحشا]] و منکر: {{متن قرآن|اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ}}<ref> آنچه از این کتاب بر تو وحی شده است بخوان و نماز را بپا دار که نماز از کار زشت و کار ناپسند باز میدارد و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگتر است و خداوند میداند که چه انجام میدهید؛ سوره عنکبوت، آیه:۴۵.</ref> و نجاتِ [[انسان]] از بیقراری هنگام [[سختی]] و نداری و از انحصارطلبی و [[بخل]] هنگام توانگری: {{متن قرآن|إِنَّ الإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا إِلاَّ الْمُصَلِّينَ }}<ref> بیگمان انسان را آزمندی بیشکیب آفریدهاند. چون شرّی بدو رسد بیتاب است. و چون خیری بدو رسد بازدارنده است. جز نمازگزاران؛ سوره معارج، آیه:۱۹ - ۲۲.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>. | # '''[[اقامه نماز]]:''' {{متن قرآن|وَأَقَامَ الصَّلاةَ}}<ref>و نماز به پا دارد؛ سوره بقره، آیه:۱۷۷.</ref>. [[ابرار]]، هم [[اهل]] نمازند و هم [[حقیقت]] آن را به پا میدارند. به پا داشتن [[نماز]] [[راستین]]، به معنای [[توفیق]] یافتن [[ابرار]] در دستیابی به آثار و برکاتی است که [[قرآن]] برای [[نماز]] بر میشمرد؛ مانند ذکر و [[یاد خدا]]: {{متن قرآن|إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي}}<ref> بیگمان این منم خداوند که هیچ خدایی جز من نیست، مرا بپرست و نماز را برای یادکرد من بپا دار؛ سوره طه، آیه:۱۴.</ref> و بازداشتن فرد و [[جامعه]] از [[فحشا]] و منکر: {{متن قرآن|اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ}}<ref> آنچه از این کتاب بر تو وحی شده است بخوان و نماز را بپا دار که نماز از کار زشت و کار ناپسند باز میدارد و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگتر است و خداوند میداند که چه انجام میدهید؛ سوره عنکبوت، آیه:۴۵.</ref> و نجاتِ [[انسان]] از بیقراری هنگام [[سختی]] و نداری و از انحصارطلبی و [[بخل]] هنگام توانگری: {{متن قرآن|إِنَّ الإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا إِلاَّ الْمُصَلِّينَ }}<ref> بیگمان انسان را آزمندی بیشکیب آفریدهاند. چون شرّی بدو رسد بیتاب است. و چون خیری بدو رسد بازدارنده است. جز نمازگزاران؛ سوره معارج، آیه:۱۹ - ۲۲.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>. | ||
# '''پرداخت [[زکات]]:''' {{متن قرآن|آتَى الزَّكَاةَ}}<ref> زکات پردازد؛ سوره بقره، آیه:۱۷۷.</ref> فعل {{متن قرآن|آتَى}} و ذکر [[زکات]] در کنار [[نماز]]، قرینه بر [[انفاق]] "[[مالی]]" است، نه [[زکات]] به معنای [[تطهیر نفس]] و ازاله [[رذایل اخلاقی]] از آن<ref>المیزان، ج۱۵، ص۹.</ref>. افزون بر اوصافی که به یکی از [[شؤون]] سهگانه [[عقاید]]، [[اخلاق]] و [[رفتار]] [[ابرار]] باز میگردد، در [[قرآن]] اوصاف جامعی مانند وصف {{عربی|" عباد اللّه"}} ([[بندگان خدا]]) برای برخی از آنان ذکر شده است. در [[سوره انسان]] پس از تبیین [[نعمتهای بهشتی]] [[ابرار]]، از آنان با وصف {{عربی|" عباد اللّه"}} یاد میکند. ذکر این وصف، بر اثر [[آراستگی]] آنان به [[زیور]] [[بندگی]] و پرداختن آنان به لوازم [[بندگی]] است <ref>المیزان، ج۲۰، ص۱۲۵.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>. | # '''پرداخت [[زکات]]:''' {{متن قرآن|آتَى الزَّكَاةَ}}<ref> زکات پردازد؛ سوره بقره، آیه:۱۷۷.</ref> فعل {{متن قرآن|آتَى}} و ذکر [[زکات]] در کنار [[نماز]]، قرینه بر [[انفاق]] "[[مالی]]" است، نه [[زکات]] به معنای [[تطهیر نفس]] و ازاله [[رذایل اخلاقی]] از آن<ref>المیزان، ج۱۵، ص۹.</ref>. افزون بر اوصافی که به یکی از [[شؤون]] سهگانه [[عقاید]]، [[اخلاق]] و [[رفتار]] [[ابرار]] باز میگردد، در [[قرآن]] اوصاف جامعی مانند وصف {{عربی|" عباد اللّه"}} ([[بندگان خدا]]) برای برخی از آنان ذکر شده است. در [[سوره انسان]] پس از تبیین [[نعمتهای بهشتی]] [[ابرار]]، از آنان با وصف {{عربی|" عباد اللّه"}} یاد میکند. ذکر این وصف، بر اثر [[آراستگی]] آنان به [[زیور]] [[بندگی]] و پرداختن آنان به لوازم [[بندگی]] است <ref>المیزان، ج۲۰، ص۱۲۵.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>. |