جز
جایگزینی متن - 'لام' به 'لام'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
جز (جایگزینی متن - 'لام' به 'لام') |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[توکل]] از ریشه "و ـ ک ـ ل" در صورتی که با حرف " | [[توکل]] از ریشه "و ـ ک ـ ل" در صورتی که با حرف "لام" به کار رود، به معنای [[ولایت‌پذیری]] و چنانچه با "[[علی]]" استعمال شود، به معنای اظهار عجز و [[اعتماد]] به غیر و در [[قرآن]] به همین معنای اخیر است.<ref>مفردات، ص ۸۸۲؛ لسان العرب، ج ۱۵، ص ۳۸۸، "وکل".</ref> به گفته برخی اعتماد به غیر و سپردن امر خود به دیگری، دو قیدی است که در ریشه یاد شده باید در نظر گرفته شود و در توکل به لحاظ وزن تفعّل، گونه ای [[مطاوعه]](موافقت و [[پذیرش]]) و [[اختیار]] هست که گویا [[انسان]] با اختیار خود فردی را [[وکیل]] بر می‌‌گزیند تا به کارهایش سامان بخشد <ref>التحقیق، ج ۱۳، ص ۱۹۳، "وکل".</ref> کاربرد این واژه در حوزه‌های گوناگون [[تفسیری]] و [[اخلاقی]] سبب تفاوت در [[تبیین]] مفهوم آن شده است؛ از دیدگاه [[مفسّران]]، [[تفویض]] امور به [[خداوند]] و [[تمسک]] به [[طاعت]] او و [[رضایت]] دادن به [[تدبیر]] وی <ref> مجمع البیان، ج ۵، ص ۲۸۷.</ref> یا در همه [[شئون]] گفتاری و کرداری بر او تکیه کردن<ref> فتح القدیر، ج ۳، ص ۱۶۴.</ref> یا سپردن امور به او همراه [[انقطاع]] از اسباب و علل ظاهری و اعتماد به او به عنوان سبب [[حقیقی]] و [[مرجع]] همه اسباب است.<ref> المیزان، ج ۱۸، ص ۲۵.</ref> از منظر [[عالمان]] [[اخلاق]] نیز [[دل بستن]] به حول و [[قوه]] او و بی‌اعتنایی به [[قدرت]] و توان خویش <ref>جامع السعادات، ج ۳، ص ۲۲۰؛ المحجة البیضاء، ج ۷، ص ۴۰۷.</ref> از تعاریف توکل بیان شده است. در [[عرفان اسلامی]] توکل، تن را به [[عبودیت]] وادار کردن و [[قلب]] را به [[ربوبیت الهی]] وابسته کردن است.<ref>چهل حدیث، ص ۲۱۴.</ref> در [[روایات]] نیز توکل به نترسیدن از غیر [[خدا]]،<ref>بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۵۶.</ref> [[ناامیدی]] از [[خلق]] و توجه به خداوند <ref> معانی الاخبار، ص ۲۶۱.</ref> و کنار گذاشتن همه قدرت‌ها و در [[انتظار]] مقدر [[الهی]] بودن <ref>غرر الحکم، ج ۲، ص ۸۰.</ref> معنا شده است. | ||
به نظر می‌‌رسد تفاوت معنایی [[توکل]] بر اثر تشکیک مفهومی آن باشد که بر حسب [[اختلاف]] موقعیت افراد و نوع [[بینش]] آنان درباره [[خداوند]]، گونه توکل آنان نیز فرق می‌‌کند و سرّ آن، [[وابستگی]] این صفت به [[ایمان]] و [[اعتقاد]] [[انسان]] است و طبیعی است که ایمان [[انسان‌ها]] دارای مراتب است، پس هرچه ایمان و اعتقاد قوی‌تر و راسخ‌تر باشد، توکل نیز به همان [[میزان]] بالاتر و مستحکم‌تر است.<ref>غرر الحکم، ج ۳، ص ۳۸۷.</ref> در برخی [[روایات]] نیز تصریح شده است که توکل درجاتی دارد،<ref> الکافی، ج ۲، ص ۶۵.</ref> چنان که [[عالمان]] [[اخلاق]] برای آن سه مرحله ذکر کرده اند: | به نظر می‌‌رسد تفاوت معنایی [[توکل]] بر اثر تشکیک مفهومی آن باشد که بر حسب [[اختلاف]] موقعیت افراد و نوع [[بینش]] آنان درباره [[خداوند]]، گونه توکل آنان نیز فرق می‌‌کند و سرّ آن، [[وابستگی]] این صفت به [[ایمان]] و [[اعتقاد]] [[انسان]] است و طبیعی است که ایمان [[انسان‌ها]] دارای مراتب است، پس هرچه ایمان و اعتقاد قوی‌تر و راسخ‌تر باشد، توکل نیز به همان [[میزان]] بالاتر و مستحکم‌تر است.<ref>غرر الحکم، ج ۳، ص ۳۸۷.</ref> در برخی [[روایات]] نیز تصریح شده است که توکل درجاتی دارد،<ref> الکافی، ج ۲، ص ۶۵.</ref> چنان که [[عالمان]] [[اخلاق]] برای آن سه مرحله ذکر کرده اند: | ||