فدک در معارف و سیره فاطمی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۳۰: خط ۱۳۰:
در [[ماجرای فدک]] [[حضرت زهرا]] {{س}} [[مبارزه]] خودش را پیرامون سه موضوع آغاز نمود: ۱. [[ارث]] ۲. [[فدک]] (به عنوان هبه و [[بخشش]]) ۳. سهم [[ذوی القربی]] که [[خداوند]] در [[آیه خمس]] می‌فرماید: بدانید که هرگاه چیزی به [[غنیمت]] گرفتید، [[خمس]] آن از آن [[خدا]] و [[پیامبر]] و [[خویشاوندان]] و [[یتیمان]] و [[مسکینان]] و [[در راه ماندگان]] است<ref>مسند فاطمه الزهراء {{س}}، عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، ص۲۸؛ مسند فاطمة الزهراء {{س}}، سید حسین شیخ الاسلامی، ص۷۰۷.</ref>.
در [[ماجرای فدک]] [[حضرت زهرا]] {{س}} [[مبارزه]] خودش را پیرامون سه موضوع آغاز نمود: ۱. [[ارث]] ۲. [[فدک]] (به عنوان هبه و [[بخشش]]) ۳. سهم [[ذوی القربی]] که [[خداوند]] در [[آیه خمس]] می‌فرماید: بدانید که هرگاه چیزی به [[غنیمت]] گرفتید، [[خمس]] آن از آن [[خدا]] و [[پیامبر]] و [[خویشاوندان]] و [[یتیمان]] و [[مسکینان]] و [[در راه ماندگان]] است<ref>مسند فاطمه الزهراء {{س}}، عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، ص۲۸؛ مسند فاطمة الزهراء {{س}}، سید حسین شیخ الاسلامی، ص۷۰۷.</ref>.


حضرت زهرا {{س}} می‌توانست در مقابل [[دستگاه خلافت]] [[سکوت]] کند و بگوید علاقه‌ای به [[مال]] ندارم و یا در مقابل دستگاه [[غاصب]] بایستد. او می‌دانست سکوت او تأییدی بر [[اعمال]] و [[رفتار]] [[حکومت]] وقت و [[تضییق]] بیشتر بر علی {{ع}} و [[اهل بیت]] است؛ از این رو، با مستمسک قرار دادن فدک، به [[دفاع از ولایت]] پرداخت. از [[عایشه]] نقل شده: «[[حضرت فاطمه]] {{س}} [[دختر رسول خدا]] بعد از [[وفات]] [[رسول الله]] از [[ابوبکر]] درخواست کرد سهم ارث او را از آنچه که خداوند برای [[رسول خدا]] قرار داد و اکنون از او به جا مانده است به او بدهد. ابوبکر به فاطمه {{س}} گفت که رسول خدا فرمود: ما [[پیامبران]] ارث به [[جان]] می‌گذاریم و هرچه را که به جای گذاشته‌ایم [[صدقه]] است. فاطمه {{س}} دختر رسول خدا غضبناک شد و از ابوبکر دوری جست تا از [[دنیا]] رفت. (عایشه در ادامه می‌گوید) فاطمه {{س}} پس از [[وفات رسول خدا]] مدت شش ماه زنده بود و در آن مدت از ابوبکر سهم به جامانده از رسول خدا را از قبیل [[خیبر]] و فدک و [[صدقات]] آن [[حضرت]] در [[مدینه]] را درخواست می‌کرد و ابوبکر از تحویل دادن و رد آنها به فاطمه {{س}} [[سرپیچی]] می‌کرد؛ با این [[منطق]] که من ترک نمی‌کنم روش و سنتی را که رسول خدا به آن عمل می‌کرد و می‌ترسم که [[مجرم]] و گنه‌کار بشوم. پس از ابوبکر، [[عمر]] نیز کار او را ادامه داد، ولی صدقات [[رسول خدا]] را که در [[مدینه]] بود، به علی و عباس داد، اما [[خیبر]] و [[فدک]] را نداد و گفت که این دو متعلق به [[حقوق]] او هستند و [[سرپرستی]] آنها با کسی است که [[حکومت]] را به دست بگیرد و آن دو تا امروز به همین صورت باقی مانده است متعلق به حکومت است»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ فَاطِمَةَ {{س}} بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ سَلَّمَ سَأَلَتْ أَبَا بَكْرٍ الصِّدِّيقَ بَعْدَ وَفَاةِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} أَنْ يَقْسِمَ لَهَا مِيرَاثَهَا مِمَّا تَرَكَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} مِمَّا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَيْهِ. فَقَالَ لَهَا أَبُو بَكْرٍ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} قَالَ: لَا نُورَثُ، مَا تَرَكْنَاهُ صَدَقَةٌ. فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ فَهَجَرَتْهُ، فَلَمْ تَزَلْ بِذَلِكَ حَتَّى تُوُفِّيَتْ، وَ عَاشَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} سِتَّةَ أَشْهُرٍ إِلَّا لَيَالِيَ. وَ كَانَتْ تَسْأَلُهُ أَنْ يَقْسِمَ لَهَا نَصِيبَهَا مِمَّا {{متن قرآن|مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ}}<ref>«و آنچه خداوند به پیامبرش از (دارایی) آنان (به غنیمت) بازگرداند» سوره حشر، آیه ۶.</ref> مِنْ خَيْبَرَ وَ فَدَكَ‌، وَ مِنْ صَدَقَتِهِ بِالْمَدِينَةِ. فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: لَسْتُ بِالَّذِي أَقْسِمُ مِنْ ذَلِكَ‌، وَ لَسْتُ تَارِكاً شَيْئاً كَانَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} يَعْمَلُ بِهِ فِيهَا إِلَّا عَمِلْتُهُ، فَإِنِّي أَخْشَى إِنْ تَرَكْتُ شَيْئاً مِنْ أَمْرِهِ أَنْ أَزِيغَ. ثُمَّ فَعَلَ ذَلِكَ عُمَرُ، فَأَمَّا صَدَقَتُهُ بِالْمَدِينَةِ فَدَفَعَهَا عُمَرُ إِلَى عَلِيٍّ وَ الْعَبَّاسِ، وَ أَمْسَكَ خَيْبَرَ وَ فَدَكَ، وَ قَالَ: هُمَا صَدَقَةُ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} كَانَتَا لِحُقُوقِهِ وَ نَوَائِبِهِ، وَ أَمْرُهُمَا إِلَى مَنْ وَلِيَ الْأَمْرَ. قَالَ: فَهُمَا عَلَى ذَلِكَ إِلَى الْيَوْمِ}}؛ [[مسند فاطمه الزهرا]] [[عبدالرحمن بن ابی‌بکر]] [[سیوطی]]، ص۲۸؛ مسند فاطمه الزهرا [[سید]] حسین شیخ الاسلامی ص۷۰۷</ref>.
حضرت زهرا {{س}} می‌توانست در مقابل [[دستگاه خلافت]] [[سکوت]] کند و بگوید علاقه‌ای به [[مال]] ندارم و یا در مقابل دستگاه [[غاصب]] بایستد. او می‌دانست سکوت او تأییدی بر [[اعمال]] و [[رفتار]] [[حکومت]] وقت و [[تضییق]] بیشتر بر علی {{ع}} و [[اهل بیت]] است؛ از این رو، با مستمسک قرار دادن فدک، به [[دفاع از ولایت]] پرداخت. از [[عایشه]] نقل شده: «[[حضرت فاطمه]] {{س}} [[دختر رسول خدا]] بعد از [[وفات]] [[رسول الله]] از [[ابوبکر]] درخواست کرد سهم ارث او را از آنچه که خداوند برای [[رسول خدا]] قرار داد و اکنون از او به جا مانده است به او بدهد. ابوبکر به فاطمه {{س}} گفت که رسول خدا فرمود: ما [[پیامبران]] ارث به [[جان]] می‌گذاریم و هرچه را که به جای گذاشته‌ایم [[صدقه]] است. فاطمه {{س}} دختر رسول خدا غضبناک شد و از ابوبکر دوری جست تا از [[دنیا]] رفت. (عایشه در ادامه می‌گوید) فاطمه {{س}} پس از [[وفات رسول خدا]] مدت شش ماه زنده بود و در آن مدت از ابوبکر سهم به جامانده از رسول خدا را از قبیل [[خیبر]] و فدک و [[صدقات]] آن [[حضرت]] در [[مدینه]] را درخواست می‌کرد و ابوبکر از تحویل دادن و رد آنها به فاطمه {{س}} [[سرپیچی]] می‌کرد؛ با این [[منطق]] که من ترک نمی‌کنم روش و سنتی را که رسول خدا به آن عمل می‌کرد و می‌ترسم که [[مجرم]] و گنه‌کار بشوم. پس از ابوبکر، [[عمر]] نیز کار او را ادامه داد، ولی صدقات [[رسول خدا]] را که در [[مدینه]] بود، به علی و عباس داد، اما [[خیبر]] و [[فدک]] را نداد و گفت که این دو متعلق به [[حقوق]] او هستند و [[سرپرستی]] آنها با کسی است که [[حکومت]] را به دست بگیرد و آن دو تا امروز به همین صورت باقی مانده است متعلق به حکومت است»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ فَاطِمَةَ {{س}} بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ سَلَّمَ سَأَلَتْ أَبَا بَكْرٍ الصِّدِّيقَ بَعْدَ وَفَاةِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} أَنْ يَقْسِمَ لَهَا مِيرَاثَهَا مِمَّا تَرَكَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} مِمَّا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَيْهِ. فَقَالَ لَهَا أَبُو بَكْرٍ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} قَالَ: لَا نُورَثُ، مَا تَرَكْنَاهُ صَدَقَةٌ. فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ فَهَجَرَتْهُ، فَلَمْ تَزَلْ بِذَلِكَ حَتَّى تُوُفِّيَتْ، وَ عَاشَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} سِتَّةَ أَشْهُرٍ إِلَّا لَيَالِيَ. وَ كَانَتْ تَسْأَلُهُ أَنْ يَقْسِمَ لَهَا نَصِيبَهَا مِمَّا {{متن قرآن|مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ}} مِنْ خَيْبَرَ وَ فَدَكَ‌، وَ مِنْ صَدَقَتِهِ بِالْمَدِينَةِ. فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: لَسْتُ بِالَّذِي أَقْسِمُ مِنْ ذَلِكَ‌، وَ لَسْتُ تَارِكاً شَيْئاً كَانَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} يَعْمَلُ بِهِ فِيهَا إِلَّا عَمِلْتُهُ، فَإِنِّي أَخْشَى إِنْ تَرَكْتُ شَيْئاً مِنْ أَمْرِهِ أَنْ أَزِيغَ. ثُمَّ فَعَلَ ذَلِكَ عُمَرُ، فَأَمَّا صَدَقَتُهُ بِالْمَدِينَةِ فَدَفَعَهَا عُمَرُ إِلَى عَلِيٍّ وَ الْعَبَّاسِ، وَ أَمْسَكَ خَيْبَرَ وَ فَدَكَ، وَ قَالَ: هُمَا صَدَقَةُ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} كَانَتَا لِحُقُوقِهِ وَ نَوَائِبِهِ، وَ أَمْرُهُمَا إِلَى مَنْ وَلِيَ الْأَمْرَ. قَالَ: فَهُمَا عَلَى ذَلِكَ إِلَى الْيَوْمِ}}؛ [[مسند فاطمه الزهرا]] [[عبدالرحمن بن ابی‌بکر]] [[سیوطی]]، ص۲۸؛ مسند فاطمه الزهرا [[سید]] حسین شیخ الاسلامی ص۷۰۷</ref>.


[[راوی]] می‌گوید: بعد از [[رحلت رسول خدا]] [[فاطمه]] {{س}} کسی را نزد [[ابوبکر]] فرستاد و به او پیغام داد که [[وارث]] [[رسول الله]] تویی یا خاندانش؟ ابوبکر گفت: من وارث رسول خدا نیستم، بلکه خاندانش وارث اویند. فاطمه {{س}} گفت: بنابراین سهم رسول خدا کجاست؟ راوی می‌گوید: ابوبکر گفت: همانا من از رسول خدا شنیدم که می‌فرمود: هرگاه [[خداوند عزوجل]] چیزی را نصیب [[پیامبری]] کند، بعد از درگذشت او، آن را برای [[قائم مقام]] او قرار داده است. نظرم این است که سهم [[رسول الله]] را بر [[مسلمین]] تقسیم نمایم. [[فاطمه زهرا]] {{س}} از روی [[اعتراض]] گفت: پس تو به آنچه از [[رسول خدا]] شنیده‌ای [[اعلم]] و آگاه‌تری<ref>مسند فاطمة الزهراء {{س}}، عبدالرحمن بن ابی‌بکر سیوطی، ج۱، ص۴؛ مسند فاطمة الزهراء {{س}}، سید حسین شیخ الاسلامی، ص۷۰۸.</ref>.
[[راوی]] می‌گوید: بعد از [[رحلت رسول خدا]] [[فاطمه]] {{س}} کسی را نزد [[ابوبکر]] فرستاد و به او پیغام داد که [[وارث]] [[رسول الله]] تویی یا خاندانش؟ ابوبکر گفت: من وارث رسول خدا نیستم، بلکه خاندانش وارث اویند. فاطمه {{س}} گفت: بنابراین سهم رسول خدا کجاست؟ راوی می‌گوید: ابوبکر گفت: همانا من از رسول خدا شنیدم که می‌فرمود: هرگاه [[خداوند عزوجل]] چیزی را نصیب [[پیامبری]] کند، بعد از درگذشت او، آن را برای [[قائم مقام]] او قرار داده است. نظرم این است که سهم [[رسول الله]] را بر [[مسلمین]] تقسیم نمایم. [[فاطمه زهرا]] {{س}} از روی [[اعتراض]] گفت: پس تو به آنچه از [[رسول خدا]] شنیده‌ای [[اعلم]] و آگاه‌تری<ref>مسند فاطمة الزهراء {{س}}، عبدالرحمن بن ابی‌بکر سیوطی، ج۱، ص۴؛ مسند فاطمة الزهراء {{س}}، سید حسین شیخ الاسلامی، ص۷۰۸.</ref>.
۱۱۷٬۶۱۰

ویرایش