قضاوت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - '== مفهوم‌شناسی ==' به '== معناشناسی ==')
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = قضاوت| عنوان مدخل  = قضاوت| مداخل مرتبط = [[قضاوت در لغت]] - [[قضاوت در کلام اسلامی]] - [[قضاوت در فقه سیاسی]] - [[قضاوت در معارف و سیره علوی]] - [[قضاوت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = قضاوت| عنوان مدخل  = قضاوت| مداخل مرتبط = [[قضاوت در لغت]] - [[قضاوت در کلام اسلامی]] - [[قضاوت در فقه سیاسی]] - [[قضاوت در معارف و سیره علوی]] - [[قضاوت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
== مقدمه ==
== مقدمه ==
[[امام خمینی]]، صفاتی برای [[قاضی]] چون: [[بلوغ]]، [[عقل]]، [[ایمان]]، [[عدالت]]، [[اجتهاد]] مطلق، برشمرده و بنابر [[احتیاط]] [[واجب]]، [[اعلمیت]] در محل سکونت و غلبه‌ نکردن [[نسیان]] را نیز افزوده است.  
[[امام خمینی]]، صفاتی برای «[[قاضی]]» چون: [[بلوغ]]، [[عقل]]، [[ایمان]]، [[عدالت]]، [[اجتهاد]] مطلق، برشمرده و بنابر [[احتیاط]] [[واجب]]، [[اعلمیت]] در محل سکونت و غلبه‌ نکردن [[نسیان]] را نیز افزوده است.  


رعایت شرط اجتهاد مطلق برای همه قاضیان، [[قوه قضاییه]] را پس از [[پیروزی انقلاب]] دچار مشکل کرد. از این‌رو امام خمینی، [[اجازه]] داد افراد غیر [[مجتهد]] با احراز صلاحیت [[علمی]]، متصدی امر [[قضاوت]] شوند. این افراد «قاضی [[مأذون]]» نام گرفتند. به نظر امام خمینی، جایز نیست که قاضی از دو طرف دعوا، دستمزد بگیرد، و درباره دریافت دستمزد از [[بیت‌المال]] در فرض نیاز قاضی و [[بی‌نیازی]] او، به جواز [[فتوا]] داده است. امام خمینی، به‌صراحت [[تصدی]] [[منصب قضاوت]] توسط فرد غیر مجتهد به صورت [[وکالت]] از مجتهد را جایز نمی‌داند و به [[وجوب]] [[رفتار]] مساوی قاضی با دو طرف دعوا فتوا داده است. ایشان، [[باور]] دارد قاضی غیر [[معصوم]] در همه موارد می‌تواند بر اساس [[علم]] خود [[حکم]] کند، به نظر ایشان، حتی اگر [[بینه]] بر خلاف علم قاضی باشد، نمی‌تواند طبق بینه حکم کند. امام خمینی، قائل است، تشخیص مدعی و منکر، امری [[عرفی]] است و [[شارع]] دراین‌باره اصطلاح ویژه‌ای ندارد. ایشان، درخواست تجدید نظر در حکم قاضی را در دو پذیزفته: نخست احراز عدم صلاحیت قاضی برای قضاوت و دوم [[مخالفت]] [[حکم]] قاضی با ضروریات [[فقه]]. امام خمینی، دو [[فرمان]] مهم در راستای [[اصلاح]] [[امر]] قضاوت در [[ایران]] صادر کرد. نخست به [[لغو]] همه [[قوانین]] غیر [[اسلامی]] فرمان داد و دیگر اینکه فرمان هشت‌ماده‌ای صادر کرد که در آن بر اسلامی کردن [[دستگاه قضا]] و اصلاح آن تأکید شده بود. امام خمینی، به [[دستگاه قضایی]] پیش از [[انقلاب]] انتقادهایی داشت و در آغاز [[پیروزی]]، بر اسلامی بودن [[دادگستری]] در ایران تأکید فراوان کرد و برای رسیدن به این [[هدف]]، پیوسته و گاهی با لحن عتاب‌آلود، [[روحانیان]] و [[مجتهدان]] [[حوزه‌های علمیه]] را به ورود به دستگاه قضایی و تصدی امر قضاوت فرا می‌خواند.<ref>[[مسعود امامی|امامی، مسعود]]، [[قضاوت (مقاله)|مقاله «قضاوت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۸، ص۱۹۶-۲۰۳.</ref>
رعایت شرط اجتهاد مطلق برای همه قاضیان، [[قوه قضاییه]] را پس از [[پیروزی انقلاب]] دچار مشکل کرد. از این‌رو امام خمینی، [[اجازه]] داد افراد غیر [[مجتهد]] با احراز صلاحیت [[علمی]]، متصدی امر [[قضاوت]] شوند. این افراد «قاضی [[مأذون]]» نام گرفتند. به نظر امام خمینی، جایز نیست که قاضی از دو طرف دعوا، دستمزد بگیرد، و درباره دریافت دستمزد از [[بیت‌المال]] در فرض نیاز قاضی و [[بی‌نیازی]] او، به جواز [[فتوا]] داده است. امام خمینی، به‌صراحت [[تصدی]] [[منصب قضاوت]] توسط فرد غیر مجتهد به صورت [[وکالت]] از مجتهد را جایز نمی‌داند و به [[وجوب]] [[رفتار]] مساوی قاضی با دو طرف دعوا فتوا داده است. ایشان، [[باور]] دارد قاضی غیر [[معصوم]] در همه موارد می‌تواند بر اساس [[علم]] خود [[حکم]] کند، به نظر ایشان، حتی اگر [[بینه]] بر خلاف علم قاضی باشد، نمی‌تواند طبق بینه حکم کند. امام خمینی، قائل است، تشخیص مدعی و منکر، امری [[عرفی]] است و [[شارع]] دراین‌باره اصطلاح ویژه‌ای ندارد. ایشان، درخواست تجدید نظر در حکم قاضی را در دو پذیزفته: نخست احراز عدم صلاحیت قاضی برای قضاوت و دوم [[مخالفت]] [[حکم]] قاضی با ضروریات [[فقه]]. امام خمینی، دو [[فرمان]] مهم در راستای [[اصلاح]] [[امر]] قضاوت در [[ایران]] صادر کرد. نخست به [[لغو]] همه [[قوانین]] غیر [[اسلامی]] فرمان داد و دیگر اینکه فرمان هشت‌ماده‌ای صادر کرد که در آن بر اسلامی کردن [[دستگاه قضا]] و اصلاح آن تأکید شده بود. امام خمینی، به [[دستگاه قضایی]] پیش از [[انقلاب]] انتقادهایی داشت و در آغاز [[پیروزی]]، بر اسلامی بودن [[دادگستری]] در ایران تأکید فراوان کرد و برای رسیدن به این [[هدف]]، پیوسته و گاهی با لحن عتاب‌آلود، [[روحانیان]] و [[مجتهدان]] [[حوزه‌های علمیه]] را به ورود به دستگاه قضایی و تصدی امر قضاوت فرا می‌خواند.<ref>[[مسعود امامی|امامی، مسعود]]، [[قضاوت (مقاله)|مقاله «قضاوت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۸، ص۱۹۶-۲۰۳.</ref>
۲۱۸٬۸۴۲

ویرایش