بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دینپرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = خطبه سوم | | موضوع مرتبط = خطبه سوم | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = خطبه سوم | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = [[خطبه سوم در نهج البلاغه]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
خطبه سوم از معروفترین [[خطبههای نهج البلاغه]] است. سبب معروفیت آن رمزگشایی [[امام علی]] {{ع}} از [[غصب خلافت]] و آشکار ساختن سیمای [[حکومت]] خلفای اول و دوم و سوم است. بههمین سبب برخی در صدور آن از [[ناحیه]] [[امام]] ایجاد تشکیک کردهاند. اما با نگاهی به منابع پیش از [[شریف رضی]] و [[راویان]] این [[خطبه]] پس از او، که از [[راویان]] موثقاند، انتساب [[خطبه]] به [[امام]] {{ع}} مسلم میشود. | |||
با توجه به نام بردن [[امام]] از [[ناکثین]] (۳۶ ق)، [[قاسطین]] (اواخر ۳۶) و [[مارقین]] (اواخر ۳۷ یا اوایل ۳۸ ق)، میتوان پنداشت که صدور آن اواخر سال ۳۸ ق باشد. | |||
== منابع [[خطبه]] == | == منابع [[خطبه]] == | ||
بخشهایی از این [[خطبه]] در منابع [[موثق]] و معتبر به [[تواتر]] [[نقل]] شده است. از جمله [[ابوجعفر]] [[محمد]] بن عبدالرحمن بن قبة الرازی (قرن سوم) در کتاب الانصاف فی الامامة، [[شیخ صدوق]] در دو کتاب معانیالاخبار و علل الشرایع مربوط به عصر پیش از [[شریف رضی]]، [[شیخ مفید]] در کتاب [[الارشاد]] و شریف [[مرتضی]] کتابی در شرح این [[خطبه]] نگاشتهاند. این منابع که نام بردیم مربوط به همعصران [[شریف رضی]] است. [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الامالی]]، [[ابن ابی الحدید مدائنی معتزلی]] در [[شرح نهج البلاغه]] و [[ابن میثم بحرانی]] در شرح [[اختیار مصباح السالکین]] مربوط به عصر پس از [[شریف رضی]] نیز این [[خطبه]] را آوردهاند. | |||
== مطالب مهم [[خطبه]] == | == مطالب مهم [[خطبه]] == | ||
# [[امامت]] و [[خلافت]]؛ | # [[امامت]] و [[خلافت]]؛ | ||
خط ۲۲: | خط ۲۵: | ||
# [[دلایل پذیرش حکومت]]؛ | # [[دلایل پذیرش حکومت]]؛ | ||
# فتنههای گروههای [[سیاسی]] علیه [[امام]]. | # فتنههای گروههای [[سیاسی]] علیه [[امام]]. | ||
[[امام]] {{ع}} در این [[خطبه]] به بیان [[بینیازی]] خود از [[حکومت]] و بیارزشی [[دنیا]] نزد خود و [[علت]] [[پذیرش حکومت]] میپردازد و میفرماید: [[سوگند]] به شکافنده بذر و آفریننده [[جان]]، اگر نبود حضور فشرده [[مردم]] برای [[بیعت]] و عهدی که خدای از [[عالمان]] گرفته است که بر شکمبارگیِ [[ستمگر]] و محرومیّت ستمدیده صحّه نگذارند، حتماً افسار [[خلافت]] را رها میکردم و هرگز زیر بار مسئولیّت نمیرفتم و همان گونه که در آغاز، [[خلافت]] را وانهادم در پایان نیز میهشتم؛ و میدیدید این [[دنیایی]] که بدان مینازید و [[دین]] بدان میبازید، در دیدگاه من از [[آب]] بینیِ مادهبزی بیارزشتر است. چنین [[روایت]] کنند، آن گاه که [[خطبه]] [[امام]] بدینجا رسید، مردی عراقی برخاست و نامهای تقدیم داشت. [[امام]] {{ع}} [[نامه]] را گرفت و به آن نظر افکند. آن گاه که از خواندن [[نامه]] فراغت یافت، [[ابنعباس]] گفت: ای [[امیر مؤمنان]]، خطبهات را از ما دریغ مدار و از آنجا که قطع فرمودی، ادامه ده. [[امام]] فرمود: دریغا چه دور است ای پسر عبّاس {{عربی|شِقْشِقَه هَدَرَتْ ثمَّ قَرَّتْ}} آتشفشانی بود که خاموش شد. به همین [[دلیل]] این [[خطبه]] را [[خطبه شقشقیه]] نیز مینامند. [[ابنعباس]] میگوید: "به [[خدا]] [[سوگند]] هرگز بر کلامی این گونه افسوس نخوردم، زیرا امام {{ع}} سخنش نیمه تمام ماند و به آنچه میخواست، نرسید." | |||
شقشقه گوشت سرخی است که شتر هنگام [[هیجان]] از دهان بیرون میآورد. هدیر نیز بانگ شتر است. از اینرو این [[خطبه]] را [[خطبه شقشقیه]] نیز نامیدهاند<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 336- 337.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید جمالالدین دینپرور|دینپرور، سیدجمالالدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
خط ۳۳: | خط ۳۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:خطبههای نهج البلاغه]] | ||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] |