کارکردهای امامت در معارف و سیره سجادی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث کارکردهای امامت است. کارکردهای امامت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: کارکردهای امامت در معارف و سیره سجادی - کارکردهای امامت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - - پرسش مرتبط ندارد

آثار پذیرش ولایت امام

«فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائِذِینَ، وَ کَهْفُ الْمُؤْمِنِینَ وَ عُرْوَةُ الْمُتَمَسِّکِینَ، وَ بَهَاءُ الْعَالَمِینَ»؛ «او نگهدار کسانى است که‏ بدو پناه مى‏برند و کهف امان مؤمنان است و حلقه اعتصام ایشان است و جلال و جلوه جهانیان است». امام تکیه‌گاه مردم و سایه امن خدا و موجب آرامش دل‌ها و دستگیره ایمان مأمونان است که اگر به او روی آورند از تشتت و تفرّق و سردرگمی و حیرت در امان مانند.

رستگاری

نجات‌ بخشی و رستگاری دیگر نتیجه پیروی از امامان حق و حقیقت است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا هَدَیْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ» که به حقیقت ایشان مایه نجات و رستگاری هستند که بر اثر هدایت ایشان و تبعیت ما دست‌یافتنی است.

امامت مایه تقرب الهی و امان از شرور

آنکه به حقیقت به جایگاه امامت نزد خداوند و آثار آن در عالم دنیا و آخرت آگاه باشد، ایشان را وسیله تقرب خویش به رضا و رضوان الهی و امان از آفات و شرور می‌داند: «اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُحَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ، وَ الْعَلَوِیَّةِ الْبَیْضَاءِ، وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا أَنْ تُعِیذَنِی مِنْ شَرِّ کَذَا وَ کَذَا»؛ «اى خداوند من، به تو تقرب مى‏‌جویم به مقام رفیع محمد و طریقت درخشان على و به وسیله آن دو به تو روى مى‏‌آورم که مرا از شرّ آن‌چه از آن به تو پناه آورده‌‏ام پناه دهى».

نیل به شفاعت ایشان

از آثار و برکات پیروی امامان حق، برخورداری از مواهبی در دنیا و آخرت است. ایشان در روز قیامت دارای مقام شفاعت هستند؛ «تَشْفَعُ لَنَا». همان‌طور که در فرازی دیگر چنین آمده است: «وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ، وَ الْمَسْلَکَ إِلَى جَنَّتِکَ»؛ «و طریق رسیدن به مقام قرب خود و وصول به بهشت ساخته‏اى، تحیّت و درود بفرست».‏

از دیگر موهبت‌های شناخت امام و جایگاه امامت، توجه به وظایف جامعه نسبت به این مراجع دینی و دنیوی است. امام سجاد(ع) که خود دارای این مقام والای الهی است به این ضروری جامعه پرداخته و مهم‌ترین وظایف امت را نسبت به این جایگاه و موهبت خدایی معرفی و عرضه کرده است.

آثار دوری و انحراف از امام

مطالعه آثار انحراف از امامت، به‌عنوان جریان راهبری در دین و جامعه، بایسته‌ای است که ضرورت آن بدیهی می‌نماید. امام زین‌العابدین(ع) نیز به این ضرورت در صحیفه‌ خود پرداخته است: «اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا قَدِ ابْتَزُّوهَا، ... وَ خُلَفَاؤُکَ مَغْلُوبِینَ مَقْهُورِینَ مُبْتَزِّینَ، یَرَوْنَ حُکْمَکَ مُبَدَّلًا، وَ کِتَابَکَ مَنْبُوذاً، وَ فَرَائِضَکَ مُحَرَّفَةً عَنْ جِهَاتِ أَشْرَاعِکَ، وَ سُنَنَ نَبِیِّکَ مَتْرُوکَةً»؛ «بار خدایا، این جایگاه، جاى خلفاى تو و برگزیدگان توست. ولى‏جایگاه رفیع امینان تو را که آنان را بدان اختصاص داده‏اى دیگران بربودند. ... پس برگزیدگان و خلفاى تو مغلوب و مقهور شدند و حقّشان از کف بشد. اکنون مى‏نگرند که احکامت دگرگون شده و کتابت به یک سو افتاده و فرایض تو نه به روش تو به جاى آورده مى‏شود و سنت‌هاى پیامبرت متروک مانده است».

امام در پایان فراز به آثار غصب خلافت و امامت اشاره دارد که همانا دگرگونی احکام، انزوا و ترد و ترک قرآن،تحریف فرائض و ترک سنت‌های پیامبر از آثار آن می‌باشد. از همین فراز نیز فهمیده می‌شود که؛ تمام این موارد یعنی اجرای احکام و حفظ قرآن و فرائض و سنت‌های پیامبر، از شئون امام و مرجعیت سیاسی و دینی ایشان است.