صلوات

صلوات از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صلوات در قرآن - صلوات در حدیث - صلوات در کلام اسلامی - صلوات در معارف مهدویت - صلوات در معارف دعا و زیارات - صلوات در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط ندارد

صلوات به معنای درود بر پیامبر و خاندان او از آداب قرآنی است که خداوند و فرشتگان به آن عمل کرده و از مؤمنان هم درخواست شده به آن عمل کنند. محو گناهان، شفاعت، قبولی اعمال، استجابت دعا و... از آثار صلوات است. صلوات دارای ابعاد مختلفی همچون اعتقادی، سیاسی، روانی و تربیتی است. براساس روایات فراوانی، هنگام صلوات "آل محمد" نیز باید اضافه شود. باید توجه داشت صلوات یکی از وظایف منتظران مهدی موعود است که به معنای طلب رحمت برای ایشان در همه امور دنیا و آخرت است.

معناشناسی

معنای لغوی

صلوات در لغت به معنای دعا، درود، تحیت و رحمت است

معنای اصطلاحی

در اصطلاح دینی، صلوات نام عمل عبادی و درود خاص بر پیغمبر اسلام (ص) است با عبارت: «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».

امام کاظم (ع) در ضمن حدیثی درباره معنای صلوات فرمودند: "درود خدا، رحمت خداست و درود ملائکه، تزکیه ایشان است و درود مؤمن دعایشان برای اوست".

امام صادق (ع) نیز در این باره می‌فرماید: "شخصی که بر پیامبر صلوات می‌فرستد مفهومش آن است که من بر سر پیمان خود باقی هستم و به "بلی" که در "عالم ذَر" به سؤال ﴿أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ﴾ گفته‌ام وفا دارم".

از امام صادق (ع) در مورد وفا به این عهد و پیمان آمده است: "خداوند از شیعیان ما پیمانی مثل پیمان (الست) در عالم ذر از بنی آدم گرفته است... پس هرکسی که به این پیمان وفا کند خداوند در ازای این وفاداری بهشت را به او می‌‌دهد و هرکس با ما بغض داشته باشد و حق ما را ادا نکند در آتش جاوید است".

جایگاه صلوات در معارف دینی

صلوات، درودی ستایشگرانه و حق‌شناسانه بر حضرت محمّد (ص) و خاندان اوست که ریشه‌ای قرآنی دارد: ﴿إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾ و در تشهد نماز هم واجب است بر آن حضرت و خاندانش صلوات فرستاده شود. بر اساس آیۀ مذکور مقام پیامبر و خاندان ایشان آن قدر والاست که خداوند و فرشتگان بر آنها درود می‌فرستند و از مؤمنان هم می‌خواهد که درود بفرستند. صلوات از نقاط برجسته فرهنگ دینی و از شعائر مسلمانان محسوب می‌شود. در نظر اهل سنت نیز صلوات به منظور تعظیم و بزرگداشت پیامبر اکرم است، چنانچه شافعی معتقد است صلوات، حق‌شناسی، تکریم، الهام و تأسی است.

صلوات در قرآن

مقالهٔ اصلی: صلوات در قرآن

صلوات در قرآن به سه صورت آمده است:

1. صلوات خدا، فرشتگان و مؤمنان بر پیامبر: ﴿إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾؛
2. صلوات پیامبر بر صدقه دهندگان: ﴿وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ﴾؛
3. صلوات خداوند بر مؤمنان: ﴿هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ﴾.

آثار صلوات

مقالهٔ اصلی: آثار صلوات

صلوات بر پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت طاهرینش موجب محو گناهان، شفاعت روز قیامت، قبولی اعمال، استجابت دعا، خیر و برکت مجالس، شادی روح اموات، زیادی رزق و روزی، دفع بلا و نگرانی شیطان و خشنودی خداوند است. ابن أبی حمزه می‌گوید: پدرم گفت: از امام صادق (ع) پرسیدم: پاداش کسی که بر محمد و آلش با این تحیت‌ها درود فرستد چیست؟ فرمود: «به خدا سوگند، مانند پاکی و بی‌گناهی روزی که متولد گشته، از گناهان بیرون آید».

ترک صلوات نیز دارای آثار سوئی است مانند: شقی شدن چنین انسانی، قبول نشدن نماز و تمام اعمال عبادی، ظاهر شدن علامت بخل، جفاکار، حسرت و وبال شدن مجلس ایشان، گم کردن راه بهشت، دخول در جهنم، موجب دوری از خدا.

چگونگی صلوات

شیعه براساس روایات نبوی صلوات بدون آل محمد را ناقص و ابتر می‌شمارد، چراکه حضرت فرمودند: «بر من درود ابتر و ناقص نفرستید، پرسیدند: صلوات ابتر چیست؟ فرمود: نگویید: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ، بلکه بگویید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد». فخر رازی هم همین صورت را برای صلوات ذکر می‌کند که از پیامبر خدا (ص) روایت شده است. خود پیامبر نیز در نماز و غیر نماز، صلوات بر خود و آل محمد را به صورت یاد شده می‌فرمود. سیوطی از بزرگان علمای اهل سنت در تفسیر خود "الدر المنثور"، نزدیک ۱۸ روایت شبیه به این روایت را بیان می‌کند که همۀ آنها به طور صریح دلالت دارند براینکه: لفظ «آل محمد» در تحقق صلوات مدخلیت دارد و صلوات بر «محمد» بدون عطف کلمه «آل محمد» بر آن، از درجه اعتبار ساقط است.

ابعاد صلوات

صلوات دارای ابعاد مختلفی است مانند:

1. جنبه اعتقادی: صلوات، پرچم و نماد عقیدتی مسلمانان است، چرا که تمام عقاید و اصول دین و مذهب در آن گنجانده شده است. اولین کلمه «اللهم» بیانگر توحید است، درخواست درود بر پیامبر (ص) به معنای پذیرش نبوت است، درود بر اهل البیت پیامبر (ص) یعنی بعد از پیامبر (ص)، ائمه (ع)، شایستگی درود خدا را دارند و امامت ادامه همان نبوت است. همچنین درود بر ایشان به قصد تعالی درجه و مقام آنها در دنیا و آخرت است که به صورت ضمنی نشان‌دهنده اعتقاد به معاد است و در نهایت درود بر پیامبر و آل او، مبتنی بر اصل عدل الهی است که خداوند بر اساس حکمت و علم خود، ایشان را به آن مقام می‌رساند.
2. جنبه‌های سیاسی: در دوره خفقانی که تمام تلاش در جهت منزوی ساختن آل محمد (ص) بود، امام سجاد (ع) تلاش کرد به وسیلۀ صلوات، حقانیت خاندان نبوت و آل علی (ع) را در مقابل خلفای اموی طرح کرده، بر ویژگی‌های حاکمان و سیاستمداران اسلامی و بر اصل «امامت» به عنوان اصلی اعتقادی در اندیشه سیاسی شیعیان تأکید کند.
3. جنبه‎های روانی: یاد ون ام خدا و جانشینان او موجب آرامش دلها، برانگیخته‌شدن اعتماد به نفس، امنیت و خوشبختی است.
4. جنبه تربیتی: یکی از اصول اساسی هدایت و تربیت انسان‌ها، معرفی الگوی کامل است، انسان برای پیمودن راه کمال نیاز به الگوهای کاملی دارد تا از کج‌روی در امان باشد و امام سجاد (ع) در دعاهای صحیفۀ سجادیه به واسطۀ صلوات بر پیامبر و خاندانش ایشان را به عنوان والاترین انسان‌ها معرفی نموده است.

صلوات در فرهنگ انتظار

یکی از وظایف مؤمن منتظر، صلوات بر حضرت مهدی (ع) است. از آنجا که درود و صلوات از اقسام دعا کردن است، تمام آنچه در فضیلت دعا برای امام زمان (ع) رسیده شامل صلوات بر آن حضرت نیز می‌شود، زیرا صلوات، درخواست رحمت از خداوند است و با رحمت او امور دنیا و آخرت سامان می‌گیرد. بنابراین درود بر آن حضرت، طلب رحمت برای ایشان، در تمام امور دنیا و آخرت متعلق به ایشان است. در کتب ادعیه، صلوات‌های متعددی برای امام عصر (ع) وجود دارد که باید تنها آنها مورد استفاده قرار گیرند، زیرا بهتر است صلوات بر آن حضرت، طبق آنچه از اهل بیت (ع) روایت شده است، انجام بگیرد مانند: امام صادق (ع) فرمود: «هرکس پس از نماز ظهر و نماز صبح در روز جمعه و غیر جمعه بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»، نمی‌میرد تا حضرت قائم (ع) را درک کند».

در روایت دیگری آمده است هرکس بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»، خداوند شصت حاجت او را برآورده می‌سازد، سی حاجت از حوائج دنیا و سی حاجت از حوائج آخرت».

در حکایت صلوات ضراب اصفهانی که امام مهدی (ع)، نحوه صلوات فرستادن بر پیامبر و اهل بیت (ع) را تعلیم فرمودند، نحوه صلوات بر خودشان را این گونه بیان فرموده‌اند: «الّلهُمَّ... وَ صَلِّ عَلَی الْخَلَفِ الْهَادِی الْمَهْدِیِّ إِمَامِ الْمُؤْمِنِینَ، وَ وَارِثِ الْمُرْسَلِینَ، وَ حُجَّةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ... اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِیِّکَ الْمُحْیِی سُنَّتَکَ، الْقَائِمِ بِأَمْرِکَ، الدَّاعِی إِلَیْکَ، الدَّلِیلِ عَلَیْکَ».

در برخی از زیارت‌ها نیز ذکر صلوات بر امام زمان (ع) آمده است، اما صلوات خاص بعد از زیارت عبارت است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ صَلِّ عَلَی وَلِیِّ الْحَسَنِ وَ وَصِیِّهِ وَ وَارِثِهِ الْقَائِمِ بِأَمْرِکَ وَ الْغَائِبِ فِی خَلْقِکَ وَ الْمُنْتَظِرِ لِإِذْنِکَ» و....

پرسش مستقیم

• آثار صلوات فرستادن بر امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

1. امام مهدی کیست؟ (پرسش)
2. ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. کرامات و معجزات امام مهدی در دوران ظهور چیستند؟ (پرسش)
4. آیا امام مهدی معجزه‌ای دارد؟ (پرسش)
5. حکمت‌های غائب بودن امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
6. تاریخچه مختصر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
7. فلسفه عقیده به امام حی چیست؟ (پرسش)
8. توجه امام مهدی به دوست داران خود چگونه ا­ست؟ (پرسش)
9. اگر بخواهیم خود را برای نظام مهدوی آماده کنیم باید چه نگاهی داشته باشیم؟ (پرسش)
10. رابطه شب قدر و امام مهدی چیست؟ (پرسش)
11. امام مهدی چگونه ناظر اعمال ماست؟ (پرسش)
12. چگونه رابطه خود را با اهل بیت به ویژه امام مهدی تقویت کنیم؟ (پرسش)
13. حروف مقطعه الر که در قرآن آمده چه ارتباطی با امام مهدی دارد؟ (پرسش)
14. ابعاد شخصیت امام چه می‌باشند؟ (پرسش)
15. امام مهدی از لحاظ رفتار اجتماعی چه ویژگی‌هایی دارد؟ (پرسش)
16. راه شناخت امام مهدی چیست؟ بهترین راه شناخت امام مهدی کدام است؟ (پرسش)
17. زندگانی امام مهدی از آغاز تاکنون چه مسیری را طی کرده است؟ (پرسش)
18. امام مهدی چگونه سبب امان اهل زمین می‌شود؟ (پرسش)
19. تسبیح مخصوص امام مهدی چه روزهایی است؟ (پرسش)
20. دلیل عقلی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
21. دلیل قرآنی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
22. آیا می‌توان به نیابت امام مهدی حج به‌جا آورد؟ (پرسش)
23. چگوه باید نام امام مهدی مورد تکریم قرار داد؟ (پرسش)
24. چه کسانی درباره امام مهدی کتاب تألیف کرده‌اند؟ (پرسش)
25. چه کسانی درباره امام مهدی شعر سرود‌ه‌اند؟ (پرسش)
26. چگونه حضرت که در یک مکان است ناظر همه جا می‌‌باشد؟ (پرسش)
27. چه کنیم که وجود امام مهدی را در زندگی خود حس کنیم؟ (پرسش)
28. چه کنیم تا مورد توجه امام مهدی قرار گیریم و وجودمان نورانی شود؟ (پرسش)
29. امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
30. امام مهدی چه جوانانی را دوست دارد؟ چه کنیم تا مورد توجه و عنایات خاصه حضرتش قرار بگیریم؟ (پرسش)
31. انسان چگونه می‌‏تواند بفهمد که ارتباط روحی با امام پیدا کرده است؟ (پرسش)
32. درس خواندن بهتر است یا کار فرهنگی برای رضایت امام مهدی انجام دادن؟ (پرسش)
33. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
34. آیا خواب غیر معصوم حجت است؟ (پرسش)
35. بخشش امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
36. آیا مراد از کلمه پسر انسان در انجیل امام مهدی است؟ (پرسش)
37. بر روی بازوی امام مهدی چه نوشته شده است؟ (پرسش)
38. خانواده‏‌ها چگونه می‌‏توانند رابطه جوانان را با امام مهدی تقویت کنند؟ (پرسش)
39. چه کنیم تا فرزندمان جزء سربازان امام مهدی باشد؟ (پرسش)
40. چگونه دانش‏‌آموزان را با امام مهدی آشنا کنیم؟ (پرسش)
41. چگونه یاد و نام امام مهدی را همیشه در خاطر دانش‏‌آموزان زنده نگه داریم؟ (پرسش)
42. مسئولان حکومت برای بالا بردن سطح معلومات مردم چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
43. کشور امام مهدی چگونه کشوری باید باشد؟ (پرسش)
44. آیات و روایاتی که درباره عرضه کردن اعمال ما به ائمه هست به چه معناست؟ (پرسش)
45. آیا موقع گناه امامان ناظر اعمال ما هستند و آیا اعمال ما به امام عصر عرضه می‌شود؟ اگر این چنین باشد لقب ستار العیوب بودن خدا برای چیست؟ (پرسش)
46. آیا وجود بشقاب پرنده صحت دارد و ارتباطی با امام مهدی دارد؟ (پرسش)
47. چرا امام مهدی به حجت پنهان تعبیر شده است؟ (پرسش)
48. علمای اهل سنت در مورد احادیث مرتبط با امام مهدی چه دیدگاهی دارند؟ (پرسش)
49. آیا آن حضرت از حال نیازمندان و گرفتاران با خبر است و می‌تواند کمکی بکند یا چون غایب است نمی‌تواند؟ (پرسش)
50. چه کار کنم تا موفق شوم به آقا امام مهدی نزدیک شوم؟ (پرسش)
51. چگونه می‌‌توانیم سطح فکری و اعتقادی خود را در ارتباط با امام عصر بالاتر برده و عمیق‌تر کنیم؟ (پرسش)
52. چگونه می‌توان رضایت امام مهدی را به دست آورد؟ (پرسش)
53. مؤلفه‌های معرفت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
54. ارتباط آیه امن یجیب به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
55. امام مهدی در رحم مادر چه سوره‌ای تلاوت کرد؟ (پرسش)
56. آیا کسی می‌‏تواند خودش را به صورت امام مهدی درآورد؟ (پرسش)
57. با توجه به این‏که ما انسان‏‌ها محدود هستیم چگونه می‌‏توانیم امام مهدی که نامحدود است را بشناسیم و از وجود او بهره ببریم؟ (پرسش)
58. با توجه به حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه ...» مردم چگونه می‏توانند امامی را که غایب است بشناسند؟ (پرسش)
59. آیا پیامبر اکرم راجع به امام مهدی سخنی فرموده‌‏اند؟ (پرسش)
60. آیا واسطه فیض بودن امام مهدی در نعمت‌ها و در عالم وجود غیر از روایات ریشه قرآنی هم دارد؟ (پرسش)
61. آیا از طرف ائمه راجع به امام مهدی مطلبی رسیده است؟ (پرسش)
62. معنای این جمله از پیامبر که در خطبه غدیر درباره امام مهدی فرمود ألا انه الغراف من بحر العمیق چیست؟ (پرسش)
63. قرآن کریم برای معرفی افراد از چه روش‌هایی استفاده کرده است؟ (پرسش)
64. آیا امام مهدی شاهد و ناظر اعمال است؟ (پرسش)
65. آیا امام مهدی ما را می‏‌بیند؟ (پرسش)
66. نظر فرقه جارودیه درباره امام مهدی چیست؟ (پرسش)
67. چرا امام مهدی رساله ندارد و به وسیله فقها رساله خود را در اختیار مردم قرار نمی‌‏دهند؟ (پرسش)
68. آیا امام مهدی خداوند متعال را می‌‏بیند؟ (پرسش)
69. معجزات امام مهدی چیست؟ (پرسش)
70. اولین کسی که نام مهدی موعود را بر او گذاشتند چه کسی بود؟ (پرسش)
71. چه شباهت‌هایی میان پیامبران الهی و امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
72. چگونه می‌توان معرفت خود را نسبت به امام مهدی افزایش داد؟ (پرسش)
73. کدام پیامبر خواب‏‌های زیادی را درباره امام مهدی در کتاب‌‏هایش تعبیر کرده است؟ (پرسش)
74. با چه شرایطی می‌توان عاشق واقعی امام مهدی بود؟ (پرسش)
75. آیا برای دوست داشتن امام مهدی باید از محبت به دیگران خودداری کرد؟ (پرسش)
76. درس خواندن بهتر است یا کار فرهنگی برای رضایت امام مهدی انجام دادن؟ (پرسش)
77. آیا غذاهای امام مهدی از دنیاست یا بهشت؟ (پرسش)
78. اظهار محبت به امام مهدی به چه صورت‌هایی انجام می‌‏شود؟ (پرسش)
79. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
80. کدام غیب‌گویان درباره امام مهدی اخباری نقل کرده‌اند؟ (پرسش)
81. غیب‌گویان درباره امام مهدی چه گفته‌اند؟ (پرسش)
82. چرا در قرآن به طور مستقیم نامی از امام مهدی برده نشده است؟ (پرسش)
83. من خودم از امامم شاکی هستم چون وقتی ازش می‏خواهم بیاید نجاتم دهد نمی‌‏آید یا فکر می‏کنم به خاطر گناهانی که می‏کنم محلم نمی‏گذارد؟ (پرسش)
84. امام مهدی: «اگر ما فراموشتان کرده بودیم بلا بر شما نازل می‏شد» پس این‏همه بلایی که بر سر شیعیان وارد می‏شود چیست؟ (پرسش)
85. آیا امام مهدی به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ این منافی با ستارالعیوب بودن خداوند نیست؟ (پرسش)
86. با این‏همه علاقه‏ ای که از جانب ارادتمندان امام مهدی اظهار می‏شود چرا باز آن حضرت از دیده ‏ها پنهان است؟ (پرسش)
87. آیا امام مهدی در دوران غیبت فقط به عبادت شخصی مشغولند؟ (پرسش)
88. آیا مسأله‏ غیبت مختص به امام مهدی است؟ انبیاء و پیشوایان قبل از او نیز چنین سرنوشتی نداشته‏‌اند؟ (پرسش)
89. چگونه خداوند به غیبت امام مهدی راضی است در حالی که مردم در حیرت هستند؟ (پرسش)
90. با توجه به اینکه شیعه و سنی معتقدند که وجود یک پیشوای عادل برای سرپرستی جامعه لازم است در حال حاضر آن پیشوا کیست؟ آیا امام غایب است؟ (پرسش)
91. چه شباهت‌هایی میان امام حسین و امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
92. راه‌های دوستی با امام مهدی چیست و چه کنیم که قلب آقا امام مهدی از ما راضی و خشنود باشد؟ (پرسش)
93. مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
94. چرا امام مهدی با وجود دشمنان زیادی که داشت روز شهادت پدر خود را نمایان کرد؟ (پرسش)
95. چه معجزات و کراماتی از امام مهدی صادر شده است؟ (پرسش)
96. آیا در زمان غیبت ذکر نام اصلی حضرت جایز است؟ (پرسش)
97. مصحف فاطمه چیست؟ و آیا هم‏ اکنون در دست امام مهدی است؟ (پرسش)
98. چه مانعی داشت که امام مهدی در آخر الزمان متولد می‌‏شد تا دیگر نیازی به غیبت آن حضرت نباشد؟ (پرسش)
99. چه مانعی داشت که امام مهدی غایب نمی‌‏شد و خداوند از کشته شدن آن حضرت جلوگیری می‏‌کرد؟ (پرسش)
100. چه اصراری است که امامان معصوم در دوازده تن منحصر شوند تا لازم آید خداوند قوانین طبیعت را به خاطر امام دوازدهم تعطیل کند؟ (پرسش)
101. علت تشبیه امام غایب به خورشید پنهان در ابر چیست؟ (پرسش)
102. چه کسانی در مدح امام مهدی شعر سروده‌اند؟ (پرسش)
103. چرا امام مهدی خود را برای مؤمنان مورد وثوق ظاهر نمی‌‏سازد؟ (پرسش)
104. چه کنیم تا مردم به سوی امام مهدی‏ جذب شوند؟ (پرسش)
105. جشن‌‏های میلاد چه آثاری دارد؟ (پرسش)
106. چرا ما نمی‌‏توانیم خدمت امام خود برسیم؟ (پرسش)
107. با چه شرایطی می‏توان عاشق واقعی امام مهدی‏ بود؟ (پرسش)
108. چرا امام مهدی وارث همه‏ مظلومیت‌‏های اجداد طاهرینش می‏‌باشند؟ (پرسش)
109. آیا امام مهدی در هر زمانی می‌‏توانند شاهد اعمال ما باشند؟ (پرسش)
110. آیا حدیث «لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی» دلیل برتری امام مهدی بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
111. صورت و سیرت مهدی چگونه است و با چه خصوصیات فردی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
112. آیا در روایات است که موقع سلام به امام مهدی سر را به اندازه رکوع یا کمتر خم نماییم؟ (پرسش)
113. آیا امام مهدی می‌‏توانند در یک زمان در دو مکان یا بیشتر باشند؟ آیا طی‌‏الارض دارند؟ (پرسش)
114. دیدار کنندگان با امام مهدی شمایل ایشان را چگونه توصیف کرده‌اند؟ (پرسش)
115. امام مهدی به کدام پیامبران شباهت دارد؟ (پرسش)
116. نوری که در بعضی از زمان‏‌های خاص مانند شب قدر یا در مکان‌‏های خاص مانند امام‏زاده دیده می‏‌شود دلیل بر حضور امام است؟ (پرسش)
117. چه کسانی از تولد امام مهدی اطلاع یافته‌اند؟ (پرسش)
118. اگر جسم و بدن امام مهدی برای مردم آشکار است چرا در طی این سال‌ها متوجه نمی‌شوند؟ (پرسش)

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
2. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم
3. احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه
4. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
5. شکری، آرزو، حقوق اهل بیت

جستارهای وابسته

• آثار صلوات
• حق صلوات
• صلوات بر امام مهدی