←معتزله
(←معتزله) |
(←معتزله) |
||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
[[قاضی عبدالجبار معتزلی]]<ref>متوفای ۴۱۵ق.</ref> نیز که از افراد شاخص [[معتزله]] است، [[عصمت]] را [[لطف]] میداند که به سبب آن مکلّف از [[ارتکاب گناه]] خودداری میورزد؛ درست همانگونه که یک لطف [[انسان]] را بر انجام کار خوب برمیانگیزد که اگر مورد قبول واقع شود به آن نام «[[توفیق]]» میدهند، لطف نیز انسان را از ارتکاب کار بد باز میدارد که اگر مورد قبول واقع شود «عصمت» نام دارد<ref>مارتین مکدرموت، اندیشههای کلامی شیخ مفید، ص۱۱۰، به نقل از: قاضی عبدالجبار بن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج۱۳، ص۱۵.</ref>. | [[قاضی عبدالجبار معتزلی]]<ref>متوفای ۴۱۵ق.</ref> نیز که از افراد شاخص [[معتزله]] است، [[عصمت]] را [[لطف]] میداند که به سبب آن مکلّف از [[ارتکاب گناه]] خودداری میورزد؛ درست همانگونه که یک لطف [[انسان]] را بر انجام کار خوب برمیانگیزد که اگر مورد قبول واقع شود به آن نام «[[توفیق]]» میدهند، لطف نیز انسان را از ارتکاب کار بد باز میدارد که اگر مورد قبول واقع شود «عصمت» نام دارد<ref>مارتین مکدرموت، اندیشههای کلامی شیخ مفید، ص۱۱۰، به نقل از: قاضی عبدالجبار بن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج۱۳، ص۱۵.</ref>. | ||
[[عبدالجبار]] [[معتقد]] است عصمت میتواند به دو معنا باشد: | |||
# [[خدا]] به فرد مدد میکند تا خود از [[بدی]] خودداری کند؛ از این لحاظ هر مکلّفی به اندازه کافی از طرف خدا مدد میشود تا از بدی بپرهیزد. | |||
# [[معصوم]] کسی است که حالت وی چنان است که نمیخواهد [[شرّ]] را [[انتخاب]] کند و در انجام دادن [[وظیفه]] خویش [[قصور]] ورزد. خدا او را بدان معنا مصون کرده است که او را در وصفی قرار داده که مقتضای آن [[انجام وظیفه]] است و خودداری از بدی. | |||
عبدالجبار قرائت دوم را دیدگاه معتزله میداند<ref>مارتین مکدرموت، اندیشههای کلامی شیخ مفید، ص۱۵۷، به نقل از: قاضی عبدالبجار بن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج۲۰، ص۸۶.</ref>. طبق این عقیدۀ معتزله، عصمت لطفی است که به وسیله آن شخص به [[اختیار]] خود [[گناه]] نمیکند؛ اما این لطف ممکن است در اثر این باشد که مثلاً خدا میداند در اثر ایجاد باد یا [[ابر]] یا تحریک جسمی، فلان شخص از [[زشتی]] خودداری میکند. در این صورت بر خدا لازم است وسایل مذکور را فراهم سازد؛ هرچند این عصمت، موقتی و استثنایی است<ref>مارتین مکدرموت، اندیشههای کلامی شیخ مفید، ص۱۵۷.</ref>.»<ref>[[بهروز مینایی|مینایی، بهروز]]، [[اندیشه کلامی عصمت (کتاب)|اندیشه کلامی عصمت]]، ص ۹۲.</ref>. | |||
==== [[مالکیها]] و [[اشاعره]] ==== | ==== [[مالکیها]] و [[اشاعره]] ==== |