شکرگزاری در معارف و سیره علوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث شکرگزاری است. شکرگزاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شکرگزاری در لغت - شکرگزاری در قرآن - شکرگزاری در حدیث - شکرگزاری در نهج البلاغه - شکرگزاری در اخلاق اسلامی - شکرگزاری در معارف دعا و زیارات - شکرگزاری در معارف و سیره علوی - شکرگزاری در معارف و سیره سجادی - شکرگزاری در معارف و سیره امام جواد - شکرگزاری در جامعه‌شناسی اسلامی - شکرگزاری در حقوق اسلامی - شکرگزاری در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

شکر

در شرح ماهیت شکر، سخن بسیار گفته شده است. برای جمع بین این تعاریف می‌توان گفت که حقیقت شکر همان «اظهار نعمت» است. اظهار نعمت از سویی مستلزم ادراک و تصور آن است و از جانب دیگر دارای مراتب مختلف است؛ زیرا اظهار نعمت یعنی استفاده از آن در راهی که مُنعم اراده کرده است و همچنین یادآوری و مدح و ثنای او برای نعمتش. بنابراین شکر دارای مراتب سه‌گانه قلبی (یادآوری)، زبانی (مدح و ثنا) و عملی است. مراد از شکر خداوند آن است که اولاً همواره در دل یادآور نعمت‌های او باشد؛ ثانیاً هنگام استفاده از نعمت‌های بی‌کران الهی زبان به حمد و سپاس خداوند بگشاید؛ ثالثاً نعمت‌ها و برکات خداوندی را در راهی که او اراده کرده است، به کار گیرد. در مقابل «شکر»، «کفر» قرار دارد که به معنای مخفی کردن و پوشاندن نعمت‌های الهی است. البته آشکار است که حتی بندگان شاکر نیز از عهده سپاس‌گزاری برنمی‌آیند، اما ادب بندگی اقتضا می‌کند که در این راه بکوشند. امام علی (ع) برقراری رابطه شکرآمیز با خداوند را آن‌قدر ارزشمند می‌داند که معتقد است این رابطه باید مبنای بندگی آزادمردان قرار گیرد. بر همین اساس می‌فرماید: «گروهی خدا را به جهت سپاس‌گزاری پرستیدند و این پرستش آزادگان است».

منابع

1. دیلمی، احمد، مقاله «مبانی و نظام اخلاق»، دانشنامه امام علی ج۴