|
|
| خط ۴۷۷: |
خط ۴۷۷: |
|
| |
|
| ==== سه. ارزشمند شمردن کار و تولید بیش از مصرف و تجمل ==== | | ==== سه. ارزشمند شمردن کار و تولید بیش از مصرف و تجمل ==== |
| [[امیرمؤمنان]]{{ع}} در تمام [[زندگی]] خود به کار و [[تولید]] اهمیت فراوانی می‌داد و خود شخصاً [[سرمایه‌گذاری]]، کار و تولید می‌کرد و از این طریق، [[ثروت]] و [[املاک]] فراوانی به دست آورد و از ناحیه آن [[ثروت]] و املاک، سالانه درآمدهای فراوانی نصیب حضرت می‌شد [[پرسش]] اساسی این است که انگیزه [[امام علی]] از تحصیل این همه ثروت و درآمد چه بود؟ | | [[امیرمؤمنان]]{{ع}} در تمام [[زندگی]] خود به کار و [[تولید]] اهمیت فراوانی می‌داد و خود شخصاً [[سرمایه‌گذاری]]، کار و تولید می‌کرد و از این طریق، [[ثروت]] و [[املاک]] فراوانی به دست آورد و از ناحیه آن [[ثروت]] و املاک، سالانه درآمدهای فراوانی نصیب حضرت می‌شد. در نظریه‌های دانش اقتصاد، تن را به [[رنج]] و [[سختی]] انداختن و تولید و درآمد فراوان کسب کردن اما از آن همه درآمدها [[سود]] نبردن هیچ جایگاهی ندارد و [[رفتاری]] عاقلانه نیست. |
|
| |
|
| در نظریه‌های [[دانش اقتصاد]]، تن را به [[رنج]] و [[سختی]] انداختن و تولید و درآمد فراوان کسب کردن اما از آن همه درآمدها [[سود]] نبردن هیچ جایگاهی ندارد و [[رفتاری]] عاقلانه نیست. | | در اقتصاد علوی انگیزه فرد در [[تولید]]، بیشینه کردن مجموع سود [[دنیایی]] و [[آخرتی]] است و سود آخرتی با صرف نظر کردن از سود دنیایی ضریب ده میشود: {{متن قرآن|فله عشر امثالها}} و سود آخرتی از سود دنیایی پایدارتر است و [[میزان]] سود آخرتی و دنیایی به میزان [[ایمان]] افراد و ضریب اهمیتی بستگی دارد که افراد برای سود دنیایی و آخرتی قائل می‌شوند<ref>[[احمد علی یوسفی|یوسفی، احمد علی]]، [[نظام اقتصاد علوی (کتاب)|نظام اقتصاد علوی]]، ص۲۱۲ ـ ۲۱۵.</ref>. |
| | |
| [[امیر مؤمنان]]{{ع}} در سخن دیگری به لحاظ [[جایگاه اجتماعی]] خود به شدت اصالت [[لذت‌طلبی]] مادی را در رفتارهای [[اقتصادی]] [[نفی]] کرده و نظریه حداکثر کردن سود مادی را در تولید منکر میشود: «آیا به همین بسنده کنم که مرا امیرمؤمنان خوانند و با [[مردم]] در سختی‌های روزگارشان مشارکت نداشته باشم؟ یا در گرفتاری‌های زندگی [[الگو]] برای آنها نباشم؟ مرا برای آن نیافریده‌اند تا همچون [[چارپایان]] بسته، همه همتشان خوردن علف باشد... یا [[بیهوده]] و [[عبث]] [[آفریده]] نشدم»<ref>نهج البلاغه نامه ۴۵ ص۳۱۸.</ref>.
| |
| | |
| اگر انگیزه امیرمؤمنان از درآمد و تولید، لذت‌طلبی مادی و حداکثر کردن سود شخصی مادی بود، هرگز با آن همه درآمد حاضر نبود [[سطح زندگی]] خود را در حدی قرار دهد تا الگوی [[فقیران]] در زندگی فقیرانه آنها باشد. [[امام باقر]]{{ع}} زندگی حضرت را هنگامی که [[حکومت]] داشت، چنین معرفی می‌کند: «[امام علی{{ع}}] به مدت پنج سال بر مردم حکومت کرد، نه آجری بر آجری قرار داد و نه خشتی بر خشتی نهاد، نه زمینی و ملکی برای خود جدا کرد و نه درهم و دیناری را به [[ارث]] گذاشت. فقط هفتصد درهم از سهمش از [[بیت المال]] مانده بود که خواست با آن خدمتکاری برای خانواده‌اش فراهم کند»<ref>الکافی، کلینی، ج ۸ ص۱۳۰، ج ۱۰۰.</ref>.
| |
| | |
| حضرت در حالی که [[حاکم]] بود و افزون بر [[اموال]] شخصی‌اش که از منطقه [[ینبع]] نصیبش می‌شد و خزینه [[بیت المال]] در اختیارش بود، همچنان [[سطح زندگی]] خود را در حد سطح زندگی کم درآمدترین افراد [[جامعه]] [[حفظ]] می‌کرد.
| |
| | |
| بر اساس [[نظریه]] [[حب‌الذات]] و اینکه هر [[انسانی]] اعم از [[معصوم]] و غیر معصوم در پی [[سعادت]]، [[رفاه]] و [[لذت]] هستند، این [[رفتار]] [[اقتصادی]] علی{{ع}} را چگونه باید تحلیل کرد؟ آیا میشود گفت [[امیرمؤمنان]] انگیزه‌اش از این رفتارهای اقتصادی بیشینه کردن [[سود]] و لذت نبود و سعادت و [[رفاه]] را دنبال نمی‌کرد؟
| |
| | |
| پاسخ این [[پرسش]] را در نوع [[جهان‌بینی]] حضرت باید جست. او نیز به دنبال سعادت، رفاه، سود و لذت بود؛ اما از دیدگاه آن [[بزرگوار]]، سود و لذت فقط به سود و لذت مادی [[دنیایی]] [[تفسیر]] نمی‌شود؛ بلکه باید مجموع سود و لذت [[آخرتی]] و دنیایی را در نظر داشت. همچنین در [[گزینش]] سود و لذت به سود و لذتی باید اندیشید که هم بیشتر و هم پایدارتر باشد. گذشتن از سود و لذت ناپایدار و اندک دنیایی برای سود و لذت [[پایدار]] و فراوان آخرتی گزینه‌ای کاملاً عقلایی است. این گزینه به کسانی اختصاص دارد که بتوانند جهانی فراتر از [[جهان مادی]] را که دارای نعمت‌های گسترده و پایدار است [[درک]] کنند. هر کس آن را بهتر درک کند و ایمانش بیشتر باشد، ضریب اهمیت سود و لذت آن [[جهان]] در نظرش افزون‌تر خواهد شد و تلاش وی برای کسب سود و لذت آن جهان با رها کردن سود و لذت دنیایی افزون‌تر میشود. اگر درک انسانی از [[جهان آخرت]] و [[نعمت]] فراوان و پایدار آن همانند درک [[امام علی]]{{ع}} باشد، زاهدانه رفتار خواهد کرد و خطاب به [[دنیا]] چنین می‌‌گوید: «ای دنیا از من دور شو. افسارت را به پشتت افکندم. من خود را از چنگال‌هایت رها کردم و از دام‌هایت بیرون افکندم و از آن پرتگاه‌ها که بر سر راه من کنده‌ای، اجتناب کردم»<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۵، ص٣١٩.</ref>.
| |
| | |
| البته خود حضرت هشدار می‌دهد که هیچ گاه دیگران در این [[درک]] از [[آخرت]] و [[سود]] و لذت‌های آن و در نوع [[رفتار]] در این [[دنیا]] هماورد او نمی‌توانند باشند: «[[آگاه]] باش که هر [[پیروی]] را [[پیشوایی]] است که پیِ وی را پوید و از [[نور]] [[دانش]] او روشنی جوید. بدان که پیشوای شما بسنده کرده است از دنیای خود به دو [[جامه]] فرسوده و دو قرص نان را خوردنی خویش نمود بدان که شما چنین نتوانید کرد؛ لیکن مرا [[یاری]] کنید به [[پارسایی]] و [[پاکدامنی]] و [[درستی]] ورزیدن که به [[خدا]] از دنیای شما زری نیندوختم و از غنیمت‌های آن ذخیره ننمودم و بر جامه کهنه‌ام کهنه‌ای نیفزودم<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۵، ص۳۱۷.</ref>.
| |
| | |
| در [[اقتصاد علوی]] انگیزه فرد در [[تولید]]، بیشینه کردن مجموع سود [[دنیایی]] و [[آخرتی]] است و سود آخرتی با صرف نظر کردن از سود دنیایی ضریب ده میشود {{متن قرآن|فله عشر امثالها}} و سود آخرتی از سود دنیایی پایدارتر است و [[میزان]] سود آخرتی و دنیایی به میزان [[ایمان]] افراد و ضریب اهمیتی بستگی دارد که افراد برای سود دنیایی و آخرتی قائل می‌شوند.
| |
| | |
| آنچه گذشت، بر آن دلالت دارد که [[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز برای حداکثر کردن سود و [[پاداش]] آخرتی فعالیت می‌کرد، در حالی که روشن است [[نیّت]] حضرت در [[عبادت]] و در تمام اعمالش از جمله [[انفاق در راه خدا]]، فقط [[رضای خدا]] و [[حب الله]] بود، نه [[بهشت]] و سود آخرتی؛ چراکه چنین عباداتی از نظر وی عبادت تاجران است نه عبادت [[آزادگان]]؛ بنابراین نمی‌توان گفت که [[اعمال]] حضرت به جهت حداکثر کردن سود و پاداش آخرتی بود؟
| |
| | |
| در پاسخ این [[پرسش]] می‌توان گفت پاداش و سود آخرتی اعم از حب الله و رضای خدای متعالی است، برای امیرمؤمنان{{ع}} [[رضوان الهی]] و حب الله [[پاداش]] آخرتی است؛ ولی برای سایر [[مؤمنان]] در رتبه‌های [[پایین‌تر]] بهشت و نعمت‌های آن پاداش آخرتی به شمار می‌رود. گرچه شاید حب الله و رضوان الهی را نیز بتوان درجه بالایی از [[بهشت]] دانست که [[اهل]] [[تخصص]] و فن در این باره باید نظر دهند<ref>[[احمد علی یوسفی|یوسفی، احمد علی]]، [[نظام اقتصاد علوی (کتاب)|نظام اقتصاد علوی]]، ص۲۱۲ ـ ۲۱۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==== چهار. محدود کردن مصارف دستگاه خلافت و حکومت ==== | | ==== چهار. محدود کردن مصارف دستگاه خلافت و حکومت ==== |
