|
برچسب‌ها: جایگزین شد پیوندهای ابهام‌زدایی |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[حذیفة بن منصور خزاعی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[حذیفة بن منصور خزاعی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} |
| == مقدمه == | | == آشنایی اجمالی == |
| حذیفة بن منصور<ref>ر.ک: أ. منابع [[شیعی]]: [[رجال البرقی]]، ص۴۵؛ [[رجال الکشی]] (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۳۶، ش۶۱۵؛ [[الرجال]] (ابن الغضائری)، ص۵۰، ش۳۰؛ [[رجال النجاشی]]، ص۱۴۷، ش۳۸۳؛ رجال الطوسی، ص۱۳۳، (ش ۱۳۷۵) و ۱۹۲، (ش ۲۳۷۸)؛ [[الفهرست]] ([[طوسی]])، ص۱۶۷، ش۲۶۱؛ الرجال ([[ابن داود]])، ص۱۰۱، (ش ۳۸۵) و ۴۳۷، (ش ۱۰۸)؛ [[خلاصة الأقوال]] ([[رجال العلامة الحلی]])، ص۶۰، ش۲؛ معالم العلماء، ص۴۵، ش۲۹۸؛ منهج المقال، ج۳، ص۳۳۵، ش۱۳۰۳؛ [[نقد الرجال]]، ج۱، ص۴۰۶، ش۱۱۹۵؛ زبدة الأقوال، ص۱۰۵، ش۴۹۱؛. [[مجمع الرجال]]، ج۲، ص۸۷؛ [[جامع الرواه]]، ج۱، ص۱۸۱، ش۱۵۰۲؛ الرجال ([[حر عاملی]])، ص۸۵، ش۳۳۷؛ التحریر الطاووسی، ص۱۷۵، ش۱۳۶-۱۳۷؛ الوجیزة فی الرجال، ص۵۲، ش۴۵۲؛ [[منتهی المقال]]، ج۲، ص۳۴۰، ش۶۷۹؛ عدة الرجال، ج۱، ص۴۳۱؛ الرسائل الرجالیه (کلباسی)، ج۱، ص۲۱۸-۲۱۹ و ۲۲۴؛ شعب المقال، ص۱۷۲، ش۳۶؛ أعیان الشیعه، ج۴، ص۵۸۹؛ [[تنقیح المقال]]، ج۱۸، ص۱۱۷، ش۴۷۶۱؛ معجم [[رجال الحدیث]]، ج۵، ص۲۲۳، ش۲۶۲۴؛ مستدرکات [[علم رجال الحدیث]]، ج۲، ص۳۱۷، ش۳۲۱۸؛ قاموس الرجال، ج۳، ص۱۳۶، ش۱۷۹۴.
| |
| ب. منابع [[سنی]]: لسان [[المیزان]]، ج۲، ص۱۸۲، ش۸۲۲.</ref>، در یکی از [[اسناد روایات]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از اصول [[الکافی]] واقع گردیده است:
| |
|
| |
|
| {{متن حدیث|مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ عَنْ حَبِيبٍ الْأَحْوَلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} يَقُولُ صَدَقَةٌ يُحِبُّهَا اللَّهُ إِصْلَاحٌ بَيْنِ النَّاسِ إِذَا تَفَاسَدُوا وَ تَقَارُبٌ بَيْنِهِمْ إِذَا تَبَاعَدُوا. عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} مِثْلَهُ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۳۳۷ به گزارش از الکافی، ج۲، ص۲۰۹، ح۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 228.</ref>
| | [[ابومحمد حذیفة بن منصور بن کثیر بن سلمه خزاعی کوفی بیاع السابری]] از [[اصحاب]] [[امام باقر]]، [[امام صادق]]<ref>رجال الطوسی ۱۱۹ و ۱۷۹ رجال ابن داوود ۱۰۱.</ref> و [[امام کاظم]]{{ع}} بود<ref>رجال ابن داوود ۱۰۱.</ref> و از آن بزرگواران [[روایت]] کرده است.<ref>رجال النجاشی ۱/۳۴۶.</ref> به علاوه، از محدثانی چون [[شهاب بن عبدربه]] و [[معاذ بن کثیر]] روایت نموده است.<ref>معجم رجال الحدیث ۴/۲۴۴.</ref> کسانی چون [[ابن ابی عمیر]]،<ref>رجال النجاشی ۱/۳۴۶.</ref> [[قاسم بن اسماعیل]]<ref>الفهرست (طوسی) ۶۵ لسان المیزان ۲/۱۸۲.</ref> و [[محمد بن سنان]]<ref>اختیار معرفة الرجال ۳ جامع الرواة ۱/۱۱۸.</ref> از وی [[حدیث]] شنیده و روایت کرده‌اند. ایشان از روایتگران [[شیعه]] و فردی مورد [[اعتماد]] بود،<ref>رجال النجاشی ۱/۳۴۶ خلاصة الاقوال ۶۰ و۶۱.</ref> ولی بسیاری از [[رجال‌نویسان]] [[احادیث]] منقوله، وی را به جهت آنکه از [[راویان]] [[غیرموثق]] نیز نقل کرده، [[منزه]] ندانسته و مورد اعتماد نمی‌دانند. گفته شده که او مدتی در دستگاه [[خلافت بنی امیه]] [[اشتغال]] داشت و [[والی]] یکی از مناطق بود.<ref>رجال ابن داوود ۴۳۷ خلاصة الاقوال ۶۱ جامع الرواة ۱/۱۸۱.</ref> وی دارای کتاب الحدیث می‌‌باشد.<ref>الذریعه ۶/۳۲۰.</ref>[[تاریخ]] دقیق وفاتش معلوم نیست، ولی برخی آن را پیش از سال ۱۴۸ هـ،<ref>معجم المؤلفین ۳/۱۹۰.</ref> و گروهی در [[زمان امام کاظم]]{{ع}}دانسته‌اند.<ref>لسان المیزان ۲/۱۸۲ اعیان الشیعه ۴/۵۹۰.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۲۴۳.</ref> |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| مراد از راوی [[ابو محمد حذیفة بن منصور بن کثیر بن سلمة بن عبدالرحمن الخزاعی]]<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۷، ش۳۸۳.</ref> از [[راویان]] امامی [[کوفی]] است که در [[کتب رجالی]] قدمای [[شیعه]] مانند [[رجال البرقی]]، [[رجال الکشی]]، [[الرجال ابن غضائری]]، [[رجال النجاشی]]، [[رجال الطوسی]] و [[الفهرست شیخ طوسی]] از وی یاد گردیده است و در [[اسناد]] و طرق با عناوین حذیفة<ref>تهذیب الأحکام، ج۷، ص۱۸۴، ح۸۱۰: {{متن حدیث|الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ حُذَيْفَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}...}}؛ به قرینه روایت ابان (ابان بن عثمان) مقصود از حذیفه در این سند، حذیفة بن منصور است. (دلائل الإمامه، ص۲۷۵، ح۲۰۹: {{متن حدیث|عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ أَبَانٍ، عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ، عَنْ رِزَامٍ، قَالَ: بَعَثَنِي أَبُو جَعْفَرٍ عَبْدُ اللَّهِ الطَّوِيلُ- وَ هُوَ الْمَنْصُورُ- إِلَى الْمَدِينَةِ، وَ أَمَرَنِي إِذَا دَخَلْتُ الْمَدِينَةَ أَنْ أَفُضَ الْكِتَابَ الَّذِي دَفَعَهُ إِلَيَ وَ أَعْمَلَ مَا فِيهِ...}}.</ref>، [[حذیفة بن منصور]]<ref>تهذیب الأحکام، ج۲، ص۱۴، ح۳۴.</ref> نیز با عبارت أبیه از سوی پسرش [[حسن بن حذیفة]] [[روایت]] کرده است<ref>تهذیب الأحکام، ج۴، ص۱۶۸، ح۴۷۸: {{متن حدیث|الْحَسَنُ بْنُ حُذَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُعَاذِ بْنِ كَثِيرٍ...}}.</ref>.
| |
| | |
| [[شغل]] وی پارچه فروشی بوده است، از این رو [[شیخ طوسی]] از وی با عنوان «بیاع السابری»<ref>{{عربی|السابری: ثوب رقیق جید}}. (تاج العروس، ج۶، ص۴۹۲).</ref> یاد کرده است<ref>رجال الطوسی، ص۱۳۳، ش۱۳۷۵: {{عربی|حذیفة بن منصور بن کثیر، أبو محمد الخزاعی، مولاهم کوفی، بیاع السابری}}.</ref>. او دو پسر با نام‌های حسن و محمد داشت که آنها نیز از [[راویان احادیث]] بوده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۸، ش۳۸۳: {{عربی|و ابناه: الحسن و محمد، رویا الحدیث}}.</ref>.
| |
| | |
| حذیفة بن منصور دارای یک اثر [[علمی]] بوده است که [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]] با تعبیر {{عربی|"له کتاب"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۷-۱۴۸، ش۳۸۳: {{عربی|له کتاب، یرویه عدة من أصحابنا، أخبرنا القاضی أبو الحسین محمد بن عثمان، قال: حدثنا أبو القاسم جعفر بن محمد بن الشریف الصالح، قال: حدثنا عبیدالله بن أحمد ابن نهیک، قال: حدثنا ابن أبی عمیر، عن حذیفة}}؛ الفهرست (طوسی)، ص۱۶۷، ش۲۶۱: {{عربی|له کتاب، رویناه بالإسناد الأول (عدة من أصحابنا، عن أبی المفضل)، عن حمید، عن القسم [القاسم] بن إسماعیل، عنه. و أخبرنا به أیضاً عدة من أصحابنا، عن التلعکبری، عن أحمد بن محمد بن سعید، عن أحمد بن عمر بن کیسبة، عن الطاطری، عن محمد بن أبی حمزة، عن حذیفة بن منصور}}.</ref> از آن نام بردند و شماری از [[محدثان]] و [[راویان]]، از جمله [[راوی جلیل القدر]] و عظیم المنزله [[محمد بن أبی عمیر]] آن را [[روایت]] کرده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۸، ش۳۸۳. شگفتا که در اسناد روایات، تنها یک مورد ابن ابی عمیر از حذیفة بن منصور روایت کرده است. (تهذیب الأحکام، ج۴، ص۱۶۸، ح۴۸۲) و بیشترین روایت را محمد بن سنان از حذیفه گزارش کرده است. (بیش از پنجاه مورد).</ref>.
| |
| | |
| [[ابن حجر عسقلانی]] از [[رجالیان]] معروف [[سنی]] از [[راوی]] نام برده و نوشته است: {{عربی|حذیفة بن منصور صاحب الأسقاط<ref>ظاهرا الأسقاط [[مصحف]] الأسفاط است که جمع [[سفط]] است و به معنای پوست ماهی، جعبه [[عطر]] یا عطردان ویژه [[زنان]]، سبد و زنبیل آمده است. (فرهنگ ابجدی، ص۴۸۸.)
| |
| | |
| ابن منظور: {{عربی|السفط: الذی یعبی فیه الطیب و ما أشبهه من أدوات النساء، و السفط معروف}}. (لسان العرب، ج۷، ص۳۱۵) طریحی: {{عربی|السفط محرکة واحد الأسفاط التی یعبی فیه الطیب و نحوه، و یستعار للتابوت الصغیر}}. (مجمع [[البحرین]]، ج۴، ص۲۵۳).
| |
| احتمالاً صاحب الأسقاط صحیح باشد؛ زیرا سقط با فتح سین و قاف به معنی ردی المتاع است و به کسی که شغلش این باشد، سقطی می‌گویند. [[سمعانی]]: {{عربی|السقطی: بفتح السین المهملة، و فتح القاف، و کسر الطاء المهملة. هذه النسبة إلی بیع السقط، و هی الأشیاء الخسیسة، کالخرز، و الملاعق، و خواتیم الشبة و الحدید و غیرها}}. (الأنساب (سمعانی)، ج۳، ص۲۶۲-۲۶۳) اکنون در [[کشور عراق]] به چنین کسی خرده فروش می‌گویند.
| |
| [[سید]] [[امین]]: {{عربی|و لعل صوابه السقلاط و هو ثوب من الکتان}}. (أعیان الشیعه، ج۴، ص۵۹۰) بعضی نوشتند: {{عربی|سقلاط، و سقلاطون نوع من القماش الحریری المطرز بالذهب و کان یصنع فی بغداد}}. (تکملة المعجمات العربیه، ج۱، ص۶۶۳).</ref> ذکرهما<ref>ابن حجر دو راوی با نام‌های حذیفة بن عامر الربعی و حذیفة بن منصور را پشت سر هم ذکر کرده و در ادامه، عبارت شیخ طوسی و نجاشی را گزارش کرده است.</ref> الطوسي في رجال الشیعة وذکر الثاني ابن النجاشي فقال: هو حذیفة بن منصور بن كثير بن سلمة بن عبدالرحمن الخزاعي يكنى أبا محمد وقال: إنه يروي عن الباقر والصادق والكاظم -رحمة الله عليهم- روى عنه القاسم بن إسماعیل و محمد بن سنان و أیوب بن الحر و قال مات في عهد موسی الکاظم}}<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۱۸۲، ش۸۲۲.</ref>.
| |
| | |
| در عبارت [[ابن حجر]] مطالبی آمده که در [[رجال الطوسی]] و [[رجال النجاشی]] وجود ندارد؛ مانند جمله صاحب الأسقاط که در [[رجال شیخ طوسی]]، بیاع السابری است؛ یا عبارت {{عربی|"يروي عنه محمد بن سنان و أیوب بن الحر"}} که نه در رجال الطوسی است؛ نه در رجال النجاشی؛ نیز عبارت {{عربی|"مات في عهد موسى الكاظم"}}<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 229-231.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| از [[تاریخ]] ولادت و درگذشت [[راوی]] اطلاعی در دست نیست؛ لکن [[برقی]] او را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} و [[شیخ طوسی]] از [[اصحاب امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} دانسته‌اند<ref>رجال البرقی، ص۴۵؛ رجال الطوسی، ص۱۳۳، (ش ۱۳۷۵): {{عربی|حذیفة بن منصور بن کثیر أبو محمد الخزاعی، مولاهم، کوفی، بیاع السابری}}؛ و ۱۹۲، (ش ۲۳۷۸): {{عربی|حذیفة بن منصور الخزاعی، مولاهم کوفی}}.</ref>. [[ابن غضائری]] او را از [[راویان امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}}<ref>الرجال (ابن الغضائری)، ص۵۰، ش۳۰: {{عربی|روی عن أبی عبدالله و أبی الحسن موسی{{عم}}}}.</ref> و [[نجاشی]] از [[راویان امام باقر]]، امام صادق و امام کاظم{{عم}} معرفی کرده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۷-۱۴۸، ش۳۸۳: {{عربی|روی عن أبی جعفر و أبی عبدالله و أبی الحسن{{عم}}}}.</ref> و در [[اسناد روایات]]، بیشترین [[روایت]] را از امام صادق{{ع}}<ref>کامل الزیارات، ص۱۴۵-۱۴۶، ح۷: {{متن حدیث|عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ{{ع}} لِلَّهِ وَ فِي اللَّهِ أَعْتَقَهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ آمَنَهُ يَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ وَ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ}}.</ref> و یک روایت هم از [[امام باقر]]{{ع}}<ref>المحاسن، ج۲، ص۳۷۱، ح۱۲۸: {{متن حدیث|... عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ{{ع}} يَقُولُ الصَّلَاةُ فِي السَّفَرِ رَكْعَتَانِ بِالنَّهَارِ لَيْسَ قَبْلَهُمَا وَ لَا بَعْدَهُمَا شَيْءٌ}}.</ref> گزارش کرده؛ ولی روایتی از وی از امام کاظم{{ع}} یافت نشده است؛ اما از بعضی [[روایات]] استفاده می‌شود که وی در [[زمان امام رضا]]{{ع}} زنده بوده است؛ برای نمونه: {{متن حدیث|عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ: مَاتَ أَخٌ لِي وَ تَرَكَ ابْنَتَهُ فَأَمَرْتُ إِسْمَاعِيلَ بْنَ جَابِرٍ أَنْ يَسْأَلَ أَبَا الْحَسَنِ عَلِيّاً{{ع}} عَنْ ذَلِكَ فَسَأَلَهُ فَقَالَ الْمَالُ كُلُّهُ لِلِابْنَةِ}}<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۱۶۶، ح۲۱۰۴۹.</ref>.
| |
| | |
| [[آیة الله خویی]] پس از [[نقل روایت]] یاد شده نوشته است: {{عربی|ليست في هذه الرواية قرينة علی أن المراد بأبي الحسن هو الرضا{{ع}}، ومن المحتمل أن يراد به أميرالمؤمنين{{ع}}، وذلك من جهة أن إسماعيل بن جابر من أصحاب الباقر{{ع}}، و كما يبعد سؤاله أميرالمؤمنين{{ع}} لتأخر زمانه عن زمانه{{ع}}، كذلك يبعد سؤاله الرضا{{ع}} لتقدم زمانه علي زمانه{{ع}}، فالرواية في نفسها لا تخلو عن شيء}}<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۸۶، ش۱۳۱۰۲.</ref>.
| |
| | |
| در جواب چنین گفته می‌شود: بسیار [[ضعیف]] است کسی احتمال دهد مراد از «أبو الحسن علیاً{{ع}}» در [[سند روایت]]، [[امیرمؤمنان]]{{ع}} باشد؛ زیرا در [[روایت]] تصریح شده که [[حذیفة بن منصور]] به [[اسماعیل بن جابر]] دستور داده که از ابو الحسن سؤال کند و با توجه به اینکه حذیفة بن منصور و [[اسماعیل بن جابر]] هر دو [[امام کاظم]]{{ع}} را [[ادراک]] کردند، به احتمال [[قوی]] مراد از ابوالحسن در سند روایت، آن حضرت{{ع}} و کلمه علیاً{{ع}} از اضافات ناقل [[حدیث]] بوده باشد، چون [[کنیه امام رضا]]{{ع}} نیز ابو الحسن است، چنانکه احتمالاً عبارت {{عربی|"أن يسأل أبا الحسن علياً{{ع}}"}} درست باشد و مقصود [[امام رضا]]{{ع}} زیرا گرچه در [[کتب رجال]]، اسماعیل بن جابر و حذیفة بن منصور از [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} شمرده نشده‌اند، از [[اصحاب امام کاظم]]{{ع}} شمرده شده‌اند و [[تاریخ]] مشخصی هم برای وفاتشان ذکر نشده است، بنابراین چه بعدی دارد که [[زمان امام رضا]]{{ع}} را ادراک کرده باشند و خود همین روایت دلیل آن باشد و این مطلب که [[ابن حجر]] به گزارش از [[نجاشی]] نوشته که حذیفة بن منصور در [[زمان امام کاظم]]{{ع}} [[وفات]] نموده است، [[صحت]] ندارد؛ زیرا در [[رجال النجاشی]] چنین چیزی وجود ندارد، چنان که گذشت.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 231-233.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| در [[اسناد روایات]]، [[حذیفة بن منصور]] از [[معاذ بن کثیر]]، [[شهاب بن عبد ربه]]، [[میسر بن عبدالعزیز النخعی]] و...<ref>الکافی، ج۴، ص۷۹، (ح ۳) و ۲۸۷، (ح ۷)؛ ج۵، ص۱۵۳-۱۵۴، ح۱۹.</ref> [[روایت]] کرده است که از [[اساتید]] او شمرده می‌شوند؛ همچنین کسانی مانند [[محمد بن سنان زاهری]]، [[مغیرة البجلی]]، [[عبدالله بن الصیرفی]]، [[محمد بن الفضیل]]، [[جمیل بن دراج]]، [[حماد بن عثمان الناب]]، [[حکم بن مسکین]]، [[صفوان بن یحیی]]، [[احمد بن محمد بن رباح]]، [[حسن بن حذیفة بن منصور]]، [[محمد بن ابی عمیر]] و...<ref>الکافی، ج۲، ص۱۱۷، (ح ۶) و ۳۴۶، (ح ۲)؛ ج۵، ص۳۷۵، ح۱؛ ج۶، ص۴۹۰، ح۷؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۱۴، ح۳۴؛ ج۴، ص۱۶۷، (ح ۴۷۷) و ۱۶۸، (ح ۴۸۰ و ۴۸۲).</ref> از او روایت کرده‌اند که از شاگردان [[حدیثی]] وی به شمار می‌آیند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 233.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| |
| حذیفة بن منصور در شمار [[راویان]] امامی قرار دارد، از این رو در [[رجال النجاشی]] که به یاد کرد [[راویان شیعه]] امامی اختصاص دارد، عنوان گردیده است و افزون بر آن، مضامین روایاتش [[گواه]] روشنی بر امامی بودنش دارد؛ نمونه‌ها:
| |
| #{{متن حدیث|... عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ كَانَ أَبِي يَقُولُ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَيْراً أَخَذَ بِعُنُقِهِ فَأَدْخَلَهُ فِي هَذَا الْأَمْرِ قَالَ وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى رَأْسِهِ}}<ref>المحاسن، ج۱، ص۲۰۳، ح۴۶.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|... عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} يَقُولُ الْمُتَعَرِّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ التَّارِكُ لِهَذَا الْأَمْرِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ}}<ref>معانی الأخبار، ص۲۶۵، ح۱.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|... عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ بِالْحِيرَةِ فَأَتَاهُ رَسُولُ أَبِي الْعَبَّاسِ الْخَلِيفَةِ يَدْعُوهُ فَدَعَا بِمِمْطَرَةٍ لَهُ أَحَدُ وَجْهَيْهِ أَسْوَدُ وَ الْآخَرُ أَبْيَضُ فَلَبِسَهُ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} أَمَا إِنِّي أَلْبَسُهُ وَ أَنَا أَعْلَمُ أَنَّهُ مِنْ لِبَاسِ أَهْلِ النَّارِ}}<ref>علل الشرائع، ج۲، ص۳۴۷، ح۴.</ref>. [[شیخ صدوق]] پس از نقل این روایت نوشته است: {{عربی|قال مؤلف هذا الكتاب لبسه للتقية؛ و إنما أخبر حذيفة بن منصور بأنه لباس أهل النار لأنه إئتمنه و قد دخل إليه قوم من الشيعه يسألونه عن السواد و لم يثق إليهم في كتمان السر فأتقاهم فيه}}<ref>علل الشرائع، ج۲، ص۳۴۷، ذیل ح۴.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|... عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: كَمْ حَجَجْتَ؟ قُلْتُ تِسْعَةَ عَشَرَ- قَالَ فَقَالَ أَمَا إِنَّكَ لَوْ أَتْمَمْتَ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ حِجَّةً لَكُنْتَ كَمَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ{{ع}}}}<ref>کامل الزیارات، ص۱۶۲، ح۴.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ رَجُلٌ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ لِي أَخاً لَا يُوَلِّي مِنْ مَحَبَّتِكُمْ وَ إِجْلَالِكُمْ وَ تَعْظِيمِكُمْ غَيْرَ أَنَّهُ يَشْرَبُ الْخَمْرَ فَقَالَ الصَّادِقُ إِنَّهُ لَعَظِيمٌ أَنْ يَكُونَ مُحِبُّنَا بِهَذِهِ الْحَالَةِ وَ لَكِنْ أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِنْ هَذَا النَّاصِبُ لَنَا شَرٌّ مِنْهُ وَ إِنَّ أَدْنَى الْمُؤْمِنِ وَ لَيْسَ فِيهِمْ دَنِيٌّ لَيَشْفَعُ فِي مِائَتَيْ إِنْسَانٍ وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ وَ الْبِحَارِ السَّبْعِ تَشَفَّعُوا فِي نَاصِبِي مَا شُفِّعُوا فِيهِ إِلَّا أَنَّ هَذَا لَا يَخْرُجُ مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى يَتُوبَ أَوْ يَبْتَلِيَهُ اللَّهُ بِبَلَاءٍ فِي جَسَدِهِ فَيَكُونُ تَحْبِيطاً لِخَطَايَاهُ حَتَّى يَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَيْهِ إِنَّ شِيعَتَنَا عَلَى السَّبِيلِ الْأَقْوَمِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَبِي كَانَ كَثِيراً مَا يَقُولُ أَحْبِبْ حَبِيبَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنْ كَانَ موقفا زبالا [مُرَهَّقاً ذَيَّالًا] وَ أَبْغِضْ بَغِيضَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنْ كَانَ صَوَّاماً قَوَّاماً}}<ref>بشارة المصطفی، ص۳۸.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 234-235.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] [[راوی]]==
| |
| [[نجاشی]] رجالی بزرگ [[شیعه]]، [[حذیفة بن منصور]] را [[توثیق]]<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۷، ش۳۸۳: {{عربی|ثقة}}.</ref> و [[کشی]] روایتی در [[مدح]] وی نقل<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۳۶، ش۶۱۵.</ref> و [[شیخ مفید]] نیز او را توثیق و مدح کرده<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶۰-۶۱، ش۲.</ref>؛ ولی [[ابن غضائری]] درباره جایگاه حدیثی وی نوشته است: {{عربی|حديثه غير نقي، يروي الصحيح و السقيم، و أمره ملتبس، و يخرج شاهداً}}<ref>الرجال (ابن غضائری)، ص۵۰، ش۳۰.</ref>.
| |
| | |
| بر این اساس، [[علامه حلی]] در مورد راوی، قول به توقف را [[اختیار]] کرده و پس از نقل عبارت ابن غضائری نوشته است: {{عربی|و الظاهر عندي: التوقف فيه، لما قاله هذا الشيخ، و لما نقل عنه: أنه كان واليا من قبل بني أمية و يبعد إنفكاكه عن القبيح. و قال النجاشي: إنه ثقة}}<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶۱، ح۲.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن داوود]] نیز نام [[راوی]] را در هر دو قسم رجالش عنوان نموده: یک بار در قسم [[ممدوحین]]<ref>الرجال (ابن داود)، ص۱۰۱، ش۳۸۵.</ref> به اعتبار قول [[نجاشی]] و بار دوم در قسم ضعفاء<ref>الرجال (ابن داود)، ص۴۳۷، ش۱۰۸.</ref> به اعتبار قول [[ابن غضائری]].<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 235-236.</ref>
| |
| | |
| ==بررسی==
| |
| در [[توثیق]] [[حذیفة بن منصور]] نمی‌توان تردید کرد؛ [[ادله]] آن:
| |
| #[[اعتماد]] [[امام صادق]]{{ع}} به ایشان، چنانکه گذشت<ref>بحث مذهب راوی، حدیث شماره ۳.</ref>.
| |
| #تصریح نجاشی به [[وثاقت]] ایشان، چنان که گذشت.
| |
| #توثیق و [[مدح راوی]] از سوی [[شیخ مفید]] بر اساس نقل [[علامه حلی]]<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی، ص۶۰-۶۱، ش۲: {{عربی|و وثقه شیخنا المفید و مدحه}}.</ref>.
| |
| #قرار گرفتن نام راوی در [[اسناد روایات]] کتاب [[کامل الزیارات]]<ref>کامل الزیارات، ص۱۴۵-۱۴۶، ح۷: {{عربی|... عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ{{ع}} لِلَّهِ وَ فِي اللَّهِ أَعْتَقَهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ آمَنَهُ يَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ- وَ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ}}؛ نیز ر.ک: کامل الزیارات، ص۱۶۲، (ح ۴) و ۲۵۰، (ح ۸).</ref>.
| |
| #نقل اجلای روات از راوی؛ مانند [[ابن ابی عمیر]]<ref>رجال النجاشی، ص۱۴۸، ش۳۸۳؛ تهذیب الأحکام، ج۴، ص۱۶۸، ح۴۸۲.</ref>، [[صفوان بن یحیی]]<ref>المحاسن، ج۱، ص۲۰۳، ح۴۶.</ref>، [[محمد بن سنان]]<ref>المحاسن، ج۲، ص۳۵۳، (ح ۴۳) و ۳۵۷، (ح ۶۵).</ref>، [[حماد بن عثمان]] و [[جمیل بن دراج]]<ref>الکافی، ج۵، ص۳۷۵، ح۱.</ref> و [[عبدالله بن مغیره]]<ref>تهذیب الأحکام، ج۳، ص۲۱۳، ح۵۲۱.</ref>.
| |
| #[[روایت]] [[کشی]]: {{متن حدیث|حَمْدَوَيْهِ وَ مُحَمَّدٌ، قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى، عَنْ صَفْوَانَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ، قَالَ:، سَأَلَ أَبُو الْعَبَّاسِ فَضْلٌ الْبَقْبَاقُ لِحَرِيزٍ الْإِذْنَ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فَلَمْ يَأْذَنْ لَهُ، فَعَاوَدَهُ فَلَمْ يَأْذَنْ لَهُ، فَقَالَ أَيَّ شَيْءٍ لِلرَّجُلِ أَنْ يَبْلُغَ مِنْ عُقُوبَةِ غُلَامِهِ قَالَ، قَالَ: عَلَى قَدْرِ ذُنُوبِهِ، فَقَالَ قَدْ عَاقَبْتَ وَ اللَّهِ حَرِيزاً بِأَعْظَمَ مِمَّا صَنَعَ، قَالَ، وَيْحَكَ إِنِّي فَعَلْتُ ذَلِكَ أَنَ حَرِيزاً جَرَّدَ السَّيْفَ، ثُمَّ قَالَ: أَمَا لَوْ كَانَ حُذَيْفَةُ بْنُ مَنْصُورٍ: مَا عَاوَدَنِي فِيهِ بَعْدَ أَنْ قُلْتُ لَا}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۳۶، ح۶۱۵.</ref>.
| |
| | |
| [[سند روایت]] صحیح و معتبر است؛ زیرا [[حمدویه]]<ref>{{عربی|حمدویه بن نصیر بن شاهی... عدیم النظیر فی زمانه، کثیر العلم و الروایة، ثقة حسن المذهب}}. (رجال الطوسی، ص۴۲۱، ش۶۰۷۴).</ref> و برادرش محمد<ref>{{عربی|ثقة جلیل القدر کثیر العلم، روی عنه أبو عمرو الکشی}}. (رجال الطوسی، ص۴۴۰، ش۶۲۸۴).</ref> هر دو [[ثقه]] هستند.
| |
| | |
| [[محمد بن عیسی]]: به قرینه [[اتحاد راوی]] و مروی عنه<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۱۶۱، ش۲۷۰: {{عربی|حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ، قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ نُصَيْرٍ، قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ. وَ حَدَّثَنِي حَمْدَوَيْهِ بْنُ نُصَيْرٍ، قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ}}؛ الفهرست (طوسی)، ص۳۷، ش۴۹، ترجمه اسماعیل بن جابر: {{عربی|...عن محمد ابن عیسی بن عبید، عن صفوان...}}.</ref>، [[محمد بن عیسی بن عبید الیقطینی]] است و ثقه است<ref>{{عربی|جلیل فی (من) أصحابنا، ثقة، عین، کثیر الروایة، حسن التصانیف}}. (رجال النجاشی، ص۳۳۳، ش۸۹۶).</ref>. | |
| | |
| [[صفوان]]: [[صفوان بن یحیی]] از [[اصحاب اجماع]] و ثقه است<ref>رجال النجاشی، ص۱۹۷، ش۵۲۴: {{عربی|ثقة ثقة، عین}}.</ref>.
| |
| [[عبدالرحمان بن الحجاج]] نیز ثقه است<ref>رجال النجاشی، ص۲۳۸، ش۶۳۰: {{عربی|و کان ثقة ثقة، ثبتا، وجها}}.</ref>.
| |
| [[علامه]] [[بحر العلوم]] نوشته است: {{عربی|و الحدیث صحیح}}<ref>الفوائد الرجالیه (بحر العلوم)، ج۳، ص۱۸۷.</ref>.
| |
| | |
| [[متن حدیث]]، بر شدت [[انقیاد]] و [[اطاعت‌پذیری]] [[حذیفة بن منصور]] در برابر [[امام صادق]]{{ع}} دلالت دارد.
| |
| | |
| [[مامقانی]]: {{عربی|دل الخبر علی مدح حذيفة بتمام انقياده له، و عدم معاودته فيما قال{{ع}}: لا}}<ref>تنقیح المقال، ج۱۸، ص۱۲۱، ش۴۷۶۱.</ref>.
| |
| | |
| [[حسن بن زین الدین]]: {{عربی|و فیه مدح لحذیفة بن منصور}}<ref>التحریر الطاووسی، ص۱۷۶، ش۱۳۶-۱۳۷.</ref>.
| |
| | |
| [[محدث نوری]]: {{عربی|و دلالته علي المدح العظيم، خصوصا اختصاصه{{ع}} حذيفة بخصلة التسليم -الذي هو من أشرف الخصال- من بين أصحابه غير خفي علي المنصف البصير}}<ref>مستدرک الوسائل، الخاتمة ج۴، ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 236-239.</ref>
| |
| | |
| ==پاسخ اشکالات==
| |
| در مورد [[روایت]] کشی سه اشکال شده است:
| |
| | |
| ۱. [[ضعف]] سند روایت کشی به جهت محمد بن عیسی:
| |
| | |
| [[علامه حلی]] پس از [[نقل روایت]] [[کشی]]، سند آن را به جهت [[محمد بن عیسی]] [[ضعیف]] دانسته است<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶۰-۶۱، ش۲: {{عربی|روی الکشی فی مدحه، أحد رواته محمد بن عیسی، و فیه قول}}.</ref>. در جواب گفته می‌شود:
| |
| #[[نجاشی]] درباره [[محمد بن عیسی]] نوشته است: {{عربی|جلیل فی (من) أصحابنا، ثقة، عین، کثیر الروایة، حسن التصانیف}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۳۳، ش۸۹۶.</ref>
| |
| #خودش در [[ترجمه]] محمد بن عیسی نوشته است: {{عربی|و الأقوی عندی قبول روایته}}<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۱۴۲، ش۲۲.</ref>
| |
| #در سرتاسر کتاب [[رجال]] خود، [[توثیق]] نجاشی را بر تضعیف‌های [[ابن غضائری]] مقدم می‌داشته است<ref>ر.ک: خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۵، (ش ۱۱) (ترجمه ابراهیم بن سلیمان بن عبدالله)، ۶، (ش ۱۵) (ترجمه ابراهیم بن عمرو الیمانی) و ۸، (ش ۶) (ترجمه اسماعیل بن مهران).</ref>.
| |
| | |
| بر این پایه، این مسئله از او بسیار عجیب است که در مورد [[حذیفة بن منصور]] توثیق نجاشی و [[شیخ مفید]] را به دلیل [[تضعیف]] ابن غضائری که البته آن هم به [[شخصیت]] [[راوی]] یعنی حذیفة بن منصور مرتبط نیست، بلکه به بعضی روایاتی است که وی آن را گزارش کرده، ربط دارد، کنار مینهد، از این رو نوه [[شهید ثانی]] نوشته است: {{عربی|و الطعن بمحمد بن عيسي غير ظاهر الوجه و العجب أن العلامة في الخلاصة قال في ترجمة محمد بن عيسي: و الأقوي عندي قبول روايته ثم يتوقف هنا فيه}}<ref>إستقصاء الاعتبار، ج۴، ص۱۹۷.</ref>.
| |
| | |
| [[محدث نوری]]: {{عربی|فالمناقشة فی السند بابن عیسی فی غیر محله}}<ref>مستدرک الوسائل، الخاتمة ج۴، ص۲۳۲.</ref>. | |
| | |
| ۲. تضعیف حذیفة بن منصور از سوی ابن غضائری:
| |
| #ابن غضائری شخص حذیفة بن منصور را تضعیف نکرده، بلکه در [[احادیث]] وی مناقشه نموده و نوشته است: {{عربی|حدیثه غیر نقی، یروی الصحیح و السقیم}} و منافاتی میان [[وثاقت]] شخص و نقل [[روایات ضعیف]] نیست<ref>شعب المقال، ص۱۷۲، ش۳۶: {{عربی|لا منافاة بین کونه فی نفسه ثقة، و أنه یروی الصحیح و السقیم}}.</ref>
| |
| #تضعیفات ابن غضائری در مقابل توثیق نجاشی و شیخ مفید اعتباری ندارد.
| |
| | |
| ۳. [[پذیرش ولایت]] در [[حکومت بنی امیه]]<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶۱، ش۲: {{عربی|أنه کان والیا من قبل بنی أمیة و یبعد انفکاکه عن القبیح}}.</ref>:
| |
| | |
| اولاً: در هیچ کتابی نقل نشده، بلکه تنها [[علامه حلی]] آن را گفته و گوینده او را مشخص نکرده، بلکه با تعبیر نقل آورده است.
| |
| | |
| ثانیاً: صرف [[والی]] شدن در [[حکومت بنی امیه]] دلیل [[تضعیف]] نیست؛ زیرا شخصیت‌های دیگری مانند [[علی بن یقطین]] در دستگاه [[حکومتی]] [[حاکمان]] [[فاسد]]، متولی [[امور حکومتی]] بوده‌اند؛ اما هم [[عقیده]] با آنها نبوده؛ حتی از جانب [[امامان]]{{عم}} [[مأمور]] بوده‌اند در پست‌های حکومتی باقی مانده و برای [[حل مشکلات]] [[شیعیان]] تلاش کنند<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۴۳۳-۴۳۵، ح۸۱۷ و ۸۱۸.</ref>، پس [[حذیفة بن منصور]] نیز اگر عهده‌دار [[مقام]] حکومتی بوده الزاماً به معنای هم عقیده بودن وی با [[بنی امیه]] نیست، تا جرحی در مورد او شمرده شود، بنابراین تردیدی در [[وثاقت]] حذیفة بن منصور نیست.
| |
| | |
| [[وحید بهبهانی]]: {{عربی|الظاهر أنه لا تأمل فی شأنه و جلالته و الوثوق بقوله و کلام غض<ref>الرجال (ابن الغضائری)، ص۵۰، ش۳۰.</ref> لیس ظاهرا فی قدحه؛ و بعد الإنفکاک عن القبیح لا ینافی و لا یقاوم التوثیق الصریح کیف و کثیر من الثقات ولاة و عمال للظلمة. هذا مضافا إلی ما فی حذیفة من أمارات الجلالة و الإعتماد}}<ref>منهج المقال، ج۳، ص۳۳۵، ش۴۱۳.</ref>.
| |
| | |
| [[آیة الله خویی]]: {{عربی|الظاهر وثاقة الرجل بشهادة النجاشي، و بشهادة المفيد حسب إخبار العلامة و يؤكد ذلك صحيحة ابن الحجاج الدالة علي ترجيح حذيفة علي حريز. و أما كلام ابن الغضائري فعلي تقدير ثبوته، ليس فيه دلالة علي ضعف الرجل، بل علي أنه غير نقي الحديث، لأنه يروي الصحيح و السقيم، فيكون حديثه فيما لم يحرز أنه من الثبقات ملتبسا و أما ولايته من قبل بني أمية فلم تثبت، بل قول قيل و نقل عنه و لم يعرف الناقل، و علي تقدير صحة النقل، فهي لا تنافي الوثاقة، بل لا تنافي العدالة أيضاً إذا كانت علي طبق الميزان الشرعي}}<ref>معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۲۴، ش۲۶۲۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 239-242.</ref> | |
| | |
| ==یادآوری==
| |
| بعضی از بزرگان استظهار کردند که منظور [[ابن غضائری]] از عبارت {{عربی|"حدیثه غیر نقی، یروی الصحیح و السقیم"}}، [[روایت]] [[شهر رمضان]] {{عربی|"لا ینقص عن ثلاثین یوماً"}} است که [[حذیفة بن منصور]] آن را گزارش کرده است<ref>الکافی، ج۴، ص۷۸، ح۱: {{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}قَالَ: شَهْرُ رَمَضَانَ ثَلَاثُونَ يَوْماً لَا يَنْقُصُ أَبَداً}}؛ [[تهذیب الأحکام]]، ج۴، ص۱۶۸-۱۶۹، ح۴۷۹-۴۸۲.
| |
| [[شیخ طوسی]] پس از [[نقل روایت]] نوشته است:
| |
| {{متن حدیث|وَ هَذَا الْخَبَرُ لَا يَصِحُّ الْعَمَلُ بِهِ مِنْ وُجُوهٍ أَحَدُهَا أَنَّ مَتْنَ هَذَا الْحَدِيثِ لَا يُوجَدُ فِي شَيْءٍ مِنَ الْأُصُولِ الْمُصَنَّفَةِ وَ إِنَّمَا هُوَ مَوْجُودٌ فِي الشَّوَاذِّ مِنَ الْأَخْبَارِ وَ مِنْهَا أَنَّ كِتَابَ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ عَرِيَ مِنْهُ وَ الْكِتَابُ مَعْرُوفٌ مَشْهُورٌ وَ لَوْ كَانَ هَذَا الْحَدِيثُ صَحِيحاً عَنْهُ لَضَمَّنَهُ كِتَابَهُ وَ مِنْهَا أَنَّ هَذَا الْخَبَرَ مُخْتَلِفُ الْأَلْفَاظِ مُضْطَرِبُ الْمَعَانِي أَ لَا تَرَى أَنَّ حُذَيْفَةَ تَارَةً يَرْوِيهِ عَنْ مُعَاذِ بْنِ كَثِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}وَ تَارَةً يَرْوِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}بِلَا وَاسِطَةٍ وَ تَارَةً يُفْتِي بِهِ مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ فَلَا يُسْنِدُهُ إِلَى أَحَدٍ وَ هَذَا الضَّرْبُ مِنَ الِاخْتِلَافِ مِمَّا يُضْعِفُ الِاعْتِرَاضَ بِهِ وَ التَّعَلُّقَ بِمِثْلِهِ وَ مِنْهَا أَنَّهُ لَوْ سَلِمَ مِنْ جَمِيعِ مَا ذَكَرْنَاهُ لَكَانَ خَبَراً وَاحِداً لَا يُوجِبُ عِلْماً وَ لَا عَمَلًا وَ أَخْبَارُ الْآحَادِ لَا يَجُوزُ الِاعْتِرَاضُ بِهَا عَلَى ظَاهِرِ الْقُرْآنِ وَ الْأَخْبَارِ الْمُتَوَاتِرَةِ وَ لَوْ كَانَ هَذَا الْخَبَرُ مِمَّا يُوجِبُ الْعِلْمَ لَمْ يَكُنْ فِي مَضْمُونِهِ مَا يُوجِبُ الْعَمَلَ عَلَى الْعَدَدِ دُونَ الْأَهِلَّةِ}}. (تهذیب الأحکام، ج۴، ص۱۶۹).</ref> و همین امر سبب شده که [[علامه حلی]] به [[تضعیف]] ایشان میل پیدا کند، در حالی که در همه موارد، قول [[نجاشی]] را بر قول ابن غضائری ترجیح می‌داده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 242.</ref>
| |
|
| |
|
| ==جستارهای وابسته== | | ==جستارهای وابسته== |
| خط ۱۱۰: |
خط ۱۰: |
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده: IM009730.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۶''']] | | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| خط ۱۱۹: |
خط ۱۹: |
| [[رده:اصحاب امام باقر]] | | [[رده:اصحاب امام باقر]] |
| [[رده:اصحاب امام کاظم]] | | [[رده:اصحاب امام کاظم]] |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |
حذیفة بن منصور خزاعی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حذیفة بن منصور خزاعی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱