←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
البته [[غنیمت جنگی]]، یکی از مصادیق [[غنایم]] است؛ نه اینکه غنایم منحصر به آن باشد. بنابراین، پس از پایان [[غزوه خیبر]] و نیز [[تسلیم شدن]] اهالی [[فدک]]، [[رسول خدا]]{{صل}} علاوه بر یک پنجم [[خیبر]] و درآمد آن، فدک را نیز در [[مقام]] «فیء» و انفال در [[اختیار]] داشت. همچنین روشن شد که [[قرآن]]، میان «غنیمت جنگی» و «فیء» و «انفال» فرق گذاشته است؛ به این معنا که از [[غنایم جنگی]]، یک پنجم، و از فیء و انفال تمام آن را، از آن [[خدا]] و [[رسول]] و.... دانسته است. البته [[آیه غنیمت]] علاوه بر غنایم جنگی، سایر درآمدها را هم شامل می‌شود، و [[آیه انفال]] نیز علاوه بر چیزهایی که بدون جنگ و [[خون‌ریزی]] از کفار گرفته می‌شود نمونه‌های دیگری مانند [[اراضی موات]] را دربرمی‌گیرد، و مقصود از فیء نیز همان چیزهایی است که بدون [[قتال]] از کفار گرفته می‌شود. | البته [[غنیمت جنگی]]، یکی از مصادیق [[غنایم]] است؛ نه اینکه غنایم منحصر به آن باشد. بنابراین، پس از پایان [[غزوه خیبر]] و نیز [[تسلیم شدن]] اهالی [[فدک]]، [[رسول خدا]]{{صل}} علاوه بر یک پنجم [[خیبر]] و درآمد آن، فدک را نیز در [[مقام]] «فیء» و انفال در [[اختیار]] داشت. همچنین روشن شد که [[قرآن]]، میان «غنیمت جنگی» و «فیء» و «انفال» فرق گذاشته است؛ به این معنا که از [[غنایم جنگی]]، یک پنجم، و از فیء و انفال تمام آن را، از آن [[خدا]] و [[رسول]] و.... دانسته است. البته [[آیه غنیمت]] علاوه بر غنایم جنگی، سایر درآمدها را هم شامل می‌شود، و [[آیه انفال]] نیز علاوه بر چیزهایی که بدون جنگ و [[خون‌ریزی]] از کفار گرفته می‌شود نمونه‌های دیگری مانند [[اراضی موات]] را دربرمی‌گیرد، و مقصود از فیء نیز همان چیزهایی است که بدون [[قتال]] از کفار گرفته می‌شود. | ||
بنابراین، روشن است که چون فدک بدون جنگ و قتال گرفته شده، مشمول [[آیه فیء]] و آیه انفال است و تمام آن متعلق به [[پیامبر]] و [[امام]] و... می‌باشد، و [[خیبر]] چون با [[جنگ]] و درگیری گرفته شده، مشمول [[آیه غنیمت]] است؛ یعنی چهار پنجم آن متعلق به [[مسلمانان]] است و یک پنجم آن متعلق به پیامبر و....<ref>[[رضا استادی|استادی، رضا]]، [[فدک - استادی (مقاله)| مقاله «فدک»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۵۶.</ref> | بنابراین، روشن است که چون فدک بدون جنگ و قتال گرفته شده، مشمول [[آیه فیء]] و آیه انفال است و تمام آن متعلق به [[پیامبر]] و [[امام]] و... می‌باشد، و [[خیبر]] چون با [[جنگ]] و درگیری گرفته شده، مشمول [[آیه غنیمت]] است؛ یعنی چهار پنجم آن متعلق به [[مسلمانان]] است و یک پنجم آن متعلق به پیامبر و....<ref>[[رضا استادی|استادی، رضا]]، [[فدک - استادی (مقاله)| مقاله «فدک»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۵۶.</ref> | ||
==فدک== | |||
یکی از دهکده‌های آباد اطراف [[مدینه]] در حدود ۱۴۰ کیلومتری نزدیک [[خیبر]] بود که [[سال هفتم هجرت]] که قلعه‌های خیبر، یکی پس از دیگری در برابر [[رزمندگان]] [[اسلام]] [[سقوط]] کرد و [[قدرت]] مرکزی [[یهود]] در هم [[شکست]]، ساکنان فدک از در [[صلح]] و [[تسلیم]] در برابر [[پیامبر]]{{صل}} درآمدند، و نیمی از [[زمین]] و باغ‌های خود را به آن حضرت واگذار کردند و نیم دیگری را برای خود نگه داشتند و در عین [[حال]]، [[کشاورزی]] سهم پیامبر{{صل}} را نیز بر عهده گرفتند و در برابر زحمات‌شان حقی از آنان می‌بردند. | |||
با توجه به [[آیه]] «فیء»<ref>«سوره حشر آیه ۶» اموالی که تحت عنوان «فیء» در اختیار رسول الله{{صل}} به عنوان رهبر حکومت اسلامی قرار گرفت، اموال فراوانی بود که شامل اموالی می‌شد که از غیر طریق جنگ در اختیار پیامبر واقع می‌شد، این اموال می‌توانست نقش مهمی در تعدیل ثروت در محیط اسلامی ایفا کند چراکه بر خلاف سنت جاهلی هرگز در میان ثروتمندان تقسیم نمی‌شد، بلکه مستقیما در اختیار رهبر مسلمانان بود، و او با توجه به اولویت‌ها آن را تقسیم می‌کرد.</ref> [[سوره حشر]]، این زمین مخصوص [[پیامبر گرامی اسلام]] بود و می‌توانست در مورد خودش یا مصارف دیگری که در آیه ۷ اشاره شده، [[مصرف]] کند<ref>{{متن قرآن|وَمَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلَا رِكَابٍ}} «و آنچه خداوند به پیامبرش از (دارایی) آنان (به غنیمت) بازگرداند چیزی نبود که شما برای (به دست آوردن) آن، اسبان و شترانی دوانده باشید» سوره حشر، آیه ۶.</ref>؛ لذا پیامبر آن را به دخترش [[فاطمه]]{{س}} بخشید و این سخنی است که بسیاری از [[مورخان]] و [[مفسران شیعه]] و [[اهل سنت]] به آن تصریح کرده‌اند، از جمله در «[[تفسیر]] [[درالمنثور]]» از [[ابن عباس]] نقل شده، هنگامی که آیه {{متن قرآن|فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ}}<ref>«بنابراین، حقّ خویشاوند را بپرداز» سوره روم، آیه ۳۸.</ref>. نازل شد، پیامبر{{صل}} فدک را به فاطمه بخشید<ref>{{متن حدیث|أعطى رسول الله فاطمة فدكا}}. </ref>. | |||
و در کتاب [[کنز العمال]] که در حاشیه [[مسند احمد]] آمده و در مسأله [[صله رحم]] از «[[ابوسعید خدری]]» نقل شده، هنگامی که [[آیه]] فوق نازل شد، [[پیامبر]]{{صل}} [[فاطمه]]{{س}} را خواست و فرمود: {{متن حدیث|يا فاطمة لك فدك}}؛ «ای فاطمه، [[فدک]] از آن تو است». | |||
همچنین [[محققان]] دیگری از جمله [[ابن ابی الحدید]] نیز در [[شرح نهج البلاغه]]، داستان فدک را به [[طور]] مشروح ذکر کرده‌اند. | |||
ولی بعد از پیامبر{{صل}} کسانی که وجود این [[قدرت اقتصادی]] را در دست [[همسر]] علی{{ع}} [[مزاحم]] [[قدرت سیاسی]] خود می‌دیدند و تصمیم داشتند [[یاران علی]]{{ع}} را از همه نظر [[منزوی]] کنند، به بهانه [[حدیث مجعول]] {{متن حدیث|نَحْنُ مَعَاشِرَ الْأَنْبِيَاءِ لَا نُوَرِّثُ}}؛ «ما گروه [[پیامبران]]، [[ارث]] بجا نمی‌گذاریم». آن را [[مصادره]] کردند، و با این که فاطمه{{س}} رسما [[متصرف]] آن بود و کسی از «ذوالید» مطالبه [[شاهد]] و [[بینه]] نمی‌کند، از او شاهد خواستند. [[حضرت فاطمه]]{{س}} نیز اقامه [[شهود]] کرد، که [[پیغمبر]]{{صل}} شخصا فدک را به او بخشیده، اما با این همه اعتنا نکردند. در دوران‌های بعد هر یک از [[خلفا]] که می‌خواستند تمایلی به [[اهل بیت]] نشان دهند، فدک را به آنها باز می‌گرداندند، اما چیزی نمی‌گذشت که دیگری آن را مجددا مصادره می‌کرد، و این عمل بارها در [[زمان]] خلفای «[[بنی امیه]]» و «[[بنی عباس]]» تکرار شد. | |||
داستان فدک و حوادث گوناگونی که در رابطه با آن در [[صدر اسلام]] و در دوران‌های بعد روی داد از دردناک‌ترین و غم‌انگیزترین و در عین [[حال]] عبرت‌انگیزترین فرازهای [[تاریخ اسلام]] است. | |||
قابل توجه این که [[محدث]] [[اهل سنت]]؛ [[مسلم بن حجاج بن نیشابوری]] در کتاب معروفش «[[صحیح مسلم]]»<ref>صحیح مسلم، ج۳، ص۱۳۸. </ref> داستان مطالبه حضرت فاطمه{{س}} فدک را از [[خلیفه اول]] مشروحا ذکر نموده و از [[عایشه]] نقل می‌کند که بعد از [[امتناع]] [[خلیفه]] از تحویل دادن فدک به فاطمه{{س}}، آن حضرت از او [[غضبناک]] گردید و تا هنگام [[وفات]] یک کلمه با او سخن نگفت<ref>تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۵۱۱.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۷۲۶.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||