حکومت صالحان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ':{{عربی|﴿' به ': {{عربی|﴿'
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=100%|' به '{{عربی|')
جز (جایگزینی متن - ':{{عربی|﴿' به ': {{عربی|﴿')
خط ۱۳: خط ۱۳:
*در بیشتر دین‏ها و مذهب‏‌های جهان، از مصلحی سخن به میان آمده است که در [[آخر الزمان]] ظهور کرده و به کژی‏ها و کژروی‏ها پایان خواهد داد و شالوده حکومتی جهانی را بر اساس دادگری، بنیان خواهد نهاد. تمام پیامبران الهی نیز در این زمینه به مردم با [[ایمان]] جهان، نویده‌ای روشنی داده‏‌اند. این اندیشه که در اسلام با عنوان "مهدویت"، شناخته شده است نیز، همچون دیگر ادیان، ریشه در کلام پروردگار الهی دارد، از این‌‏رو [[قرآن]] به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، با پافشاری تمام، پیروزی نهایی حق بر باطل را به تمام انسان‏‌ها وعده فرموده، حکومت صالحان و شایستگان را نوید داده است. مسلمانان با بهره‏‌مندی از آموزه‌‏های آفتابگون [[وحی]] و سخنان نورانی [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}}، بر این باورند: آن انسان بزرگ که شایستگان را بر گیتی چیره خواهد ساخت کسی نیست مگر رادمردی از سلاله آخرین [[پیامبر]] الهی یعنی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏.
*در بیشتر دین‏ها و مذهب‏‌های جهان، از مصلحی سخن به میان آمده است که در [[آخر الزمان]] ظهور کرده و به کژی‏ها و کژروی‏ها پایان خواهد داد و شالوده حکومتی جهانی را بر اساس دادگری، بنیان خواهد نهاد. تمام پیامبران الهی نیز در این زمینه به مردم با [[ایمان]] جهان، نویده‌ای روشنی داده‏‌اند. این اندیشه که در اسلام با عنوان "مهدویت"، شناخته شده است نیز، همچون دیگر ادیان، ریشه در کلام پروردگار الهی دارد، از این‌‏رو [[قرآن]] به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، با پافشاری تمام، پیروزی نهایی حق بر باطل را به تمام انسان‏‌ها وعده فرموده، حکومت صالحان و شایستگان را نوید داده است. مسلمانان با بهره‏‌مندی از آموزه‌‏های آفتابگون [[وحی]] و سخنان نورانی [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}}، بر این باورند: آن انسان بزرگ که شایستگان را بر گیتی چیره خواهد ساخت کسی نیست مگر رادمردی از سلاله آخرین [[پیامبر]] الهی یعنی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏.
*اگرچه [[قرآن]] درباره ظهور و قیام [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به گونه‌‏ای فراگیر سخن رانده و بشارت به تشکیل حکومت دادگر جهانی و پیروزی شایستگان داده است. اما مفسران [[شیعه]] و برخی از تفسیرگران [[اهل سنت]]، این آیات را به استناد روایات [[اهل بیت]]{{عم}} و دیدگاه‏های دانشمندان مسلمان به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، مربوط دانسته‌‏اند.
*اگرچه [[قرآن]] درباره ظهور و قیام [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به گونه‌‏ای فراگیر سخن رانده و بشارت به تشکیل حکومت دادگر جهانی و پیروزی شایستگان داده است. اما مفسران [[شیعه]] و برخی از تفسیرگران [[اهل سنت]]، این آیات را به استناد روایات [[اهل بیت]]{{عم}} و دیدگاه‏های دانشمندان مسلمان به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، مربوط دانسته‌‏اند.
*به باور ایشان، مهم‏ترین آیه‏‌ای که پرده از حاکمیت انسان‏‌های شایسته در آینده برداشته، این گونه می‌‏فرماید:{{عربی|﴿{{متن قرآن| وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ }}﴾}}<ref> و همانا در زبور پس از ذکر نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من، به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء ، آیه: ۱۰۵.</ref> در این آیه، به یکی از روشن‌‏ترین پاداش‏های دنیوی صالحان "حکومت روی زمین"، اشاره شده است. در روایاتی چند نیز این رویداد مهم، در عصر ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ دانسته شده است.
*به باور ایشان، مهم‏ترین آیه‏‌ای که پرده از حاکمیت انسان‏‌های شایسته در آینده برداشته، این گونه می‌‏فرماید: {{عربی|﴿{{متن قرآن| وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ }}﴾}}<ref> و همانا در زبور پس از ذکر نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من، به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء ، آیه: ۱۰۵.</ref> در این آیه، به یکی از روشن‌‏ترین پاداش‏های دنیوی صالحان "حکومت روی زمین"، اشاره شده است. در روایاتی چند نیز این رویداد مهم، در عصر ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ دانسته شده است.
*اما مقصود از این شایستگی چیست؟ با توجه به اضافه شدن "بندگان" به "خدا"، [[ایمان]] و توحید آنان روشن می‏‌شود، و با توجه به کلمه "صالحون"، همه شایستگی‌‏ها به ذهن می‌‏آید: عمل و تقوا، علم و آگاهی، قدرت و قوت، و تدبیر و نظم و درک اجتماعی. این شایستگی‌‏ها، دارای آثار و برکاتی بی‌‏مانند است؛ به گونه‏‌ای که اگر بندگان با [[ایمان]]، این شایستگی‌‏ها را برای خود فراهم سازند، خداوند سبحانه و تعالی نیز آن‏ها را یاری می‌‏کند تا بر مستکبران چیرگی یافته، دست‏های آلوده‌‏شان را از حکومت بر روی زمین کوتاه کنند و دارنده میراث‌‏های آن‏ها گردند. بنابراین، فقط استضعاف سبب پیروزی بر دشمنان و حکومت بر روی زمین نیست؛ بلکه وجود [[ایمان]] و کسب شایستگی‌‏ها نیز بایسته است و مستضعفان جهان، تا زمانی که این دو اصل را زنده نکنند، به حکومت روی زمین نخواهند رسید. اما مراد از وراثت زمین، این است که سلطنت بر منافع، از دیگران به صالحان منتقل شود و برکات زندگی در زمین ویژه ایشان شود. این‏ برکات، یا دنیایی است که به بهره‌‏مند شدن صالحان از زندگی دنیایی بر می‌‏گردد که در این صورت خلاصه مفاد آیه این می‌‏شود که: به زودی زمین از لوث شرک و گناه پاک شده جامعه بشری صالح که خدای را بندگی کنند و به وی شرک نورزند در آن زندگی کنند؛ هم چنان که آیه: {{عربی|﴿{{متن قرآن| وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ ... يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ }}﴾}}<ref> سوره نور ، آیه: ۵۵.</ref>؛ از آن خبر می‏‌دهد. و یا این برکات، اخروی است که عبارت است از مقامات قربی که در دنیا برای خود کسب کردند؛ چون این مقامات، نیز از برکات حیات زمینی است؛ هرچند خودش از نعمت‌‏های آخرت است هم چنان که آیه:{{عربی|﴿{{متن قرآن| وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثْنَا الأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَيْثُ نَشَاء فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ }}﴾}}<ref> سوره زمر ، آیه: ۷۴.</ref>؛  که حکایت کلام اهل بهشت است و آیه: {{عربی|﴿{{متن قرآن|الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}﴾}}<ref> سوره مؤمنون ، آیه: ۱۱.</ref>‏؛ بدان اشاره می‏‌کنند.
*اما مقصود از این شایستگی چیست؟ با توجه به اضافه شدن "بندگان" به "خدا"، [[ایمان]] و توحید آنان روشن می‏‌شود، و با توجه به کلمه "صالحون"، همه شایستگی‌‏ها به ذهن می‌‏آید: عمل و تقوا، علم و آگاهی، قدرت و قوت، و تدبیر و نظم و درک اجتماعی. این شایستگی‌‏ها، دارای آثار و برکاتی بی‌‏مانند است؛ به گونه‏‌ای که اگر بندگان با [[ایمان]]، این شایستگی‌‏ها را برای خود فراهم سازند، خداوند سبحانه و تعالی نیز آن‏ها را یاری می‌‏کند تا بر مستکبران چیرگی یافته، دست‏های آلوده‌‏شان را از حکومت بر روی زمین کوتاه کنند و دارنده میراث‌‏های آن‏ها گردند. بنابراین، فقط استضعاف سبب پیروزی بر دشمنان و حکومت بر روی زمین نیست؛ بلکه وجود [[ایمان]] و کسب شایستگی‌‏ها نیز بایسته است و مستضعفان جهان، تا زمانی که این دو اصل را زنده نکنند، به حکومت روی زمین نخواهند رسید. اما مراد از وراثت زمین، این است که سلطنت بر منافع، از دیگران به صالحان منتقل شود و برکات زندگی در زمین ویژه ایشان شود. این‏ برکات، یا دنیایی است که به بهره‌‏مند شدن صالحان از زندگی دنیایی بر می‌‏گردد که در این صورت خلاصه مفاد آیه این می‌‏شود که: به زودی زمین از لوث شرک و گناه پاک شده جامعه بشری صالح که خدای را بندگی کنند و به وی شرک نورزند در آن زندگی کنند؛ هم چنان که آیه: {{عربی|﴿{{متن قرآن| وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ ... يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ }}﴾}}<ref> سوره نور ، آیه: ۵۵.</ref>؛ از آن خبر می‏‌دهد. و یا این برکات، اخروی است که عبارت است از مقامات قربی که در دنیا برای خود کسب کردند؛ چون این مقامات، نیز از برکات حیات زمینی است؛ هرچند خودش از نعمت‌‏های آخرت است هم چنان که آیه: {{عربی|﴿{{متن قرآن| وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثْنَا الأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَيْثُ نَشَاء فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ }}﴾}}<ref> سوره زمر ، آیه: ۷۴.</ref>؛  که حکایت کلام اهل بهشت است و آیه: {{عربی|﴿{{متن قرآن|الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}﴾}}<ref> سوره مؤمنون ، آیه: ۱۱.</ref>‏؛ بدان اشاره می‏‌کنند.
*از این‏جا روشن می‏شود که آیه مورد بحث، ویژه یکی از دو وراثت‏‌های دنیایی و آخرتی نیست؛ بلکه هردو را شامل می‌‏شود. و تفسیرگرانی که آن را به وراثت آخرتی اختصاص داده‌‏اند و به آیاتی که مناسب با آن وراثت است تمسک جسته و چه بسا گفته‏‌اند همین معنا به طور متعین مقصود است چون بعد از اعاده دیگر زمینی نیست تا صالحان آن را ارث ببرند، حرف درستی نزده‏‌اند، زیرا معلوم نیست که آیه مورد بحث عطف بر آیه قبلی‌‏اش که متعرض مساله اعاده بوده شده باشد تا بگویید بعد از اعاده دیگر زمینی باقی نمی‌‏ماند. و ممکن است عطف به اول آیات باشد که می‌‏فرمود:{{عربی|﴿{{متن قرآن|فَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ}}﴾}}<ref> سوره انبیاء ، آیه: ۹۴.</ref>. آن مفسرینی هم که آیه را به وراثت دنیایی اختصاص داده حمل بر دوره ظهور اسلام و یا دوران [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}}- که [[رسول خدا]]{{صل}} در اخبار متواتر از آن خبر داده و [[شیعه]] و سنی آن‏ها را نقل کرده‏‌اند- نموده‌‏اند باز راه درستی نرفته‌‏اند زیرا روایات مذکور هرچند متواتر و مسلم است اما آیه را تخصیص نمی‏‌زند.  
*از این‏جا روشن می‏شود که آیه مورد بحث، ویژه یکی از دو وراثت‏‌های دنیایی و آخرتی نیست؛ بلکه هردو را شامل می‌‏شود. و تفسیرگرانی که آن را به وراثت آخرتی اختصاص داده‌‏اند و به آیاتی که مناسب با آن وراثت است تمسک جسته و چه بسا گفته‏‌اند همین معنا به طور متعین مقصود است چون بعد از اعاده دیگر زمینی نیست تا صالحان آن را ارث ببرند، حرف درستی نزده‏‌اند، زیرا معلوم نیست که آیه مورد بحث عطف بر آیه قبلی‌‏اش که متعرض مساله اعاده بوده شده باشد تا بگویید بعد از اعاده دیگر زمینی باقی نمی‌‏ماند. و ممکن است عطف به اول آیات باشد که می‌‏فرمود: {{عربی|﴿{{متن قرآن|فَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ}}﴾}}<ref> سوره انبیاء ، آیه: ۹۴.</ref>. آن مفسرینی هم که آیه را به وراثت دنیایی اختصاص داده حمل بر دوره ظهور اسلام و یا دوران [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}}- که [[رسول خدا]]{{صل}} در اخبار متواتر از آن خبر داده و [[شیعه]] و سنی آن‏ها را نقل کرده‏‌اند- نموده‌‏اند باز راه درستی نرفته‌‏اند زیرا روایات مذکور هرچند متواتر و مسلم است اما آیه را تخصیص نمی‏‌زند.  
*کوتاه سخن، همانطوری که گفتیم آیه شریفه مطلق است و شامل هر دو وراثت می‏شود چیزی که هست از نظر سیاق آنچه که عقل و اعتبار اقتضاء می‏‌کند این است که آیه شریفه عطف بر همان جمله: {{عربی|﴿{{متن قرآن|فَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ }}﴾}}<ref> سوره انبیاء ، آیه: ۹۴.</ref>؛ باشد چون آن آیه به تفصیل حال اهل اختلاف از نظر جزای اخروی اشاره می‌‏کرد و این آیه به تفصیل حال آنان از نظر جزای دنیوی اشاره می‌‏کند، و در نتیجه حاصل کلام این می‌‏شود که: ما بشر را به سوی دینی واحد دعوت کردیم، لکن ایشان دین را قطعه ‏قطعه نموده در آن اختلاف کردند و مجازاتشان هم مختلف شد، اما در آخرت آن‏هایی که ایمان آوردند سعیشان مشکور و عملشان مکتوب شد و از کفار بر خلاف این شد و اما در دنیا، آن‏هایی که [[ایمان]] آوردند، زمین را به وراثت مالک شدند، به خلاف دیگران<ref> علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ج ۱۴، ص ۴۶۷( با تصرف)</ref>.  
*کوتاه سخن، همانطوری که گفتیم آیه شریفه مطلق است و شامل هر دو وراثت می‏شود چیزی که هست از نظر سیاق آنچه که عقل و اعتبار اقتضاء می‏‌کند این است که آیه شریفه عطف بر همان جمله: {{عربی|﴿{{متن قرآن|فَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ }}﴾}}<ref> سوره انبیاء ، آیه: ۹۴.</ref>؛ باشد چون آن آیه به تفصیل حال اهل اختلاف از نظر جزای اخروی اشاره می‌‏کرد و این آیه به تفصیل حال آنان از نظر جزای دنیوی اشاره می‌‏کند، و در نتیجه حاصل کلام این می‌‏شود که: ما بشر را به سوی دینی واحد دعوت کردیم، لکن ایشان دین را قطعه ‏قطعه نموده در آن اختلاف کردند و مجازاتشان هم مختلف شد، اما در آخرت آن‏هایی که ایمان آوردند سعیشان مشکور و عملشان مکتوب شد و از کفار بر خلاف این شد و اما در دنیا، آن‏هایی که [[ایمان]] آوردند، زمین را به وراثت مالک شدند، به خلاف دیگران<ref> علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ج ۱۴، ص ۴۶۷( با تصرف)</ref>.  
*در تفسیر آیه شریفه از [[امام باقر]]{{ع}} نقل شده است که فرمود: "این بندگان شایسته، همانا آل محمد هستند که خداوند سبحانه و تعالی، مهدی آنان را پس از کوشش ایشان مبعوث می‌‏کند. پس ایشان را عزّت داده، دشمنانشان را ذلیل خواهد کرد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" هُمْ‏ آلُ‏ مُحَمَّدٍ يَبْعَثُ‏ اللَّهُ‏ مَهْدِيَّهُمْ‏ بَعْدَ جَهْدِهِمْ‏ فَيُعِزُّهُمْ‏ وَ يُذِلُ‏ عَدُوَّهُمْ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۸۴</ref>.
*در تفسیر آیه شریفه از [[امام باقر]]{{ع}} نقل شده است که فرمود: "این بندگان شایسته، همانا آل محمد هستند که خداوند سبحانه و تعالی، مهدی آنان را پس از کوشش ایشان مبعوث می‌‏کند. پس ایشان را عزّت داده، دشمنانشان را ذلیل خواهد کرد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" هُمْ‏ آلُ‏ مُحَمَّدٍ يَبْعَثُ‏ اللَّهُ‏ مَهْدِيَّهُمْ‏ بَعْدَ جَهْدِهِمْ‏ فَيُعِزُّهُمْ‏ وَ يُذِلُ‏ عَدُوَّهُمْ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۸۴</ref>.
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش