منبع علم معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۱۴: خط ۱۴:
==منابع [[علم]] معصوم==
==منابع [[علم]] معصوم==
*اما با بررسی [[آیات]] و [[روایات]]، منابع و راه‌های [[آگاهی]] [[معصوم]] از [[علم]] ـ برخی از راه‌ها مشترک میان [[پیامبران]] و [[امامان]] است و برخی از راه‌ها مختص [[پیامبر]] است ـ در چند شاخه کلی دسته بندی می‌‌شود که عبارتند از:
*اما با بررسی [[آیات]] و [[روایات]]، منابع و راه‌های [[آگاهی]] [[معصوم]] از [[علم]] ـ برخی از راه‌ها مشترک میان [[پیامبران]] و [[امامان]] است و برخی از راه‌ها مختص [[پیامبر]] است ـ در چند شاخه کلی دسته بندی می‌‌شود که عبارتند از:
===اولین منبع [[علم]] معصوم===
==='''[[علوم]] انتقالی از [[خداوند متعال]]'''===
*'''[[علوم]] انتقالی از [[خداوند متعال]]'''
#[[قرآن کریم]]: نخستین منبع نامتناهی [[علوم]] [[اهل بیت]]{{ع}} [[قرآن]] است که [[احکام]] و دستورهای [[دین]] را از آن می‌گیرند. حال این [[استنباط]] از ظاهر [[آیه]] باشد و یا به صورت تاویل.<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸</ref> یعنی ایشان [[تفسیر]] و [[تأویل]] و ظاهر و [[باطن]] و [[محکم و متشابه]] آن را به خوبی می‌دانند.<ref>ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶؛ مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۲۶؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲</ref> [[قرآن]] در این باره می‌‌فرماید: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ]]}}<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۴۱۵</ref> «[[راسخان در علم]] [[امیرمؤمنان]] و [[ائمه]] بعد از او هستند».<ref>ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶</ref> [[اهل بیت]]{{ع}} در [[آگاهی]] به تمام ابعاد [[قرآن کریم]] با هیچ‌کس قابل‌مقایسه نیستند.<ref>ر.ک. نادم، محمد حسن، علم امام از نگاه امیرالمؤمنین با تأکید بر نهج البلاغه، صفحه؟؟؟</ref>
#[[قرآن کریم]]: نخستین منبع نامتناهی [[علوم]] [[اهل بیت]]{{ع}} [[قرآن]] است که [[احکام]] و دستورهای [[دین]] را از آن می‌گیرند. حال این [[استنباط]] از ظاهر [[آیه]] باشد و یا به صورت تاویل.<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸</ref> یعنی ایشان [[تفسیر]] و [[تأویل]] و ظاهر و [[باطن]] و [[محکم و متشابه]] آن را به خوبی می‌دانند.<ref>ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶؛ مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۲۶؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲</ref> [[قرآن]] در این باره می‌‌فرماید: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ]]}}<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۴۱۵</ref> «[[راسخان در علم]] [[امیرمؤمنان]] و [[ائمه]] بعد از او هستند».<ref>ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶</ref> [[اهل بیت]]{{ع}} در [[آگاهی]] به تمام ابعاد [[قرآن کریم]] با هیچ‌کس قابل‌مقایسه نیستند.<ref>ر.ک. نادم، محمد حسن، علم امام از نگاه امیرالمؤمنین با تأکید بر نهج البلاغه، صفحه؟؟؟</ref>
#[[وحی]] مستقیم الهی: به این معنی که برخی از خبرهای غیبی [[قرآن]] اعم از حوادث گذشته و آینده و [[معارف]] مربوط به [[خدا]] و اسما و صفات و اوضاع [[جهان]] برزخ و [[معاد]] به [[پیامبر]] [[تعلیم]] داده می‌‌شود.<ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۷۲ ـ ۳۷۹؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ سیده رابیل، جستاری در مسألۀ علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی؛ میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۳۷ ـ ۴۶</ref>
#[[وحی]] مستقیم الهی: به این معنی که برخی از خبرهای غیبی [[قرآن]] اعم از حوادث گذشته و آینده و [[معارف]] مربوط به [[خدا]] و اسما و صفات و اوضاع [[جهان]] برزخ و [[معاد]] به [[پیامبر]] [[تعلیم]] داده می‌‌شود.<ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۷۲ ـ ۳۷۹؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ سیده رابیل، جستاری در مسألۀ علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی؛ میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۳۷ ـ ۴۶</ref>

نسخهٔ ‏۳ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۱۰

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "منابع علم معصوم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

منابع علم معصوم

علوم انتقالی از خداوند متعال

  1. قرآن کریم: نخستین منبع نامتناهی علوم اهل بیت(ع) قرآن است که احکام و دستورهای دین را از آن می‌گیرند. حال این استنباط از ظاهر آیه باشد و یا به صورت تاویل.[۳] یعنی ایشان تفسیر و تأویل و ظاهر و باطن و محکم و متشابه آن را به خوبی می‌دانند.[۴] قرآن در این باره می‌‌فرماید: ﴿وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ﴾[۵] امام صادق(ع) فرمودند:[۶] «راسخان در علم امیرمؤمنان و ائمه بعد از او هستند».[۷] اهل بیت(ع) در آگاهی به تمام ابعاد قرآن کریم با هیچ‌کس قابل‌مقایسه نیستند.[۸]
  2. وحی مستقیم الهی: به این معنی که برخی از خبرهای غیبی قرآن اعم از حوادث گذشته و آینده و معارف مربوط به خدا و اسما و صفات و اوضاع جهان برزخ و معاد به پیامبر تعلیم داده می‌‌شود.[۹]
  3. نور الهی: از جمله منابع علم امام(ع) بهره‌مندی از نور الهی است؛ چنانکه هر وقت خواسته باشند از غیب آگاهی یابند، به سبب قدرت و اذنی که خداوند به آنها داده است هرچه را بخواهند برای آنها روشن می‌گردد.[۱۰]
  4. اسم اعظم: بر اساس روایات یکی دیگر از منابع علم امام اسم اعظم است.[۱۱]

دومین منبع علم معصوم

  1. تعلیم از پیامبر یا امام پیشین: وصایت و وراثت از پیامبر یا تعلیم از پیامبر و آگاهی از سنت پیامبر از منابع علم امامان(ع) است. پیامبر اکرم(ص) تمام معارف را به امیرالمؤمنین(ع) منتقل نمودند و از ایشان به امامان بعدی رسیده است.[۱۲] این وراثت هم گاه بدون واسطه و گاه باواسطه بوده است. بدون واسطه در مورد امیرالمؤمنین(ع) صدق می‌‌کند و باواسطه در مورد سایر امامان(ع).[۱۳] همچنین تعلیم گاه به صورت عادی و از راه تعلیم و تعلّم بوده مانند جفر و جامعه و... و گاه به صورت غیرعادی، یعنی از راه القا و افاضۀ پیامبر.[۱۴] به عبارت دیگر ممکن است علوم انتقالی از پیامبر شامل علم القرآن، علم دیگر کتب آسمانی، کتاب جامعه و... باشد.[۱۵]
  2. کتاب و جامعۀ امیرمؤمنان(ع): از احادیث استفاده می‌‌شود این کتاب، طوماری از جنس پوست بوده است به طول هفتاد ذراع پیامبر(ص) که با املای ایشان و با خط علی(ع) نوشته شده است و در آن هر حلال و حرامی و هر چیزی که مردم تا قیامت به آن نیاز دارند، وجود دارد؛ حتی دیه یک خراش بر بدن.[۱۶]
  3. جفر: در اصطلاح، جفر پوستی است که علوم در آن نوشته می‌گردد و در اصطلاح حدیثی، به کتاب مخصوصی اطلاق می‌شود که به املای پیامبر(ص) و نگارش علی(ع) بوده و در بردارندۀ علم انبیا و اوصیا است. این کتاب، از جمله نشانه‌های امامت است که اکنون نزد امام زمان(ع) است.[۱۷]
  4. کتب و مواهب انبیا: تمام کتاب‌هایی را که خداوند بر پیامبران نازل کرده، نزد ائمه(ع) است، این کتاب‌ها یکی از منابع علم ایشان است.[۱۸] امام صادق(ع) فرمودند:[۱۹] «الواح موسی و عصای موسی نزد ماست و ما وارثان پیامبرانیم».[۲۰]

سومین منبع علم معصوم

  1. وحی به واسطۀ فرشته: گاهی فرشته‌ای به صورت انسان متمثل می‌‌گردد و پیامبران و اولیاء الهی را از یک رشته امور پنهان از حس، مطلع می‌‌سازد.[۲۱]
  2. الهام: الهام یعنی افکندن مطالب بر قلب،[۲۲] در پاره‌ای از روایات تصریح شده است ائمه(ع) همه علوم را از ناحیه خداوند دریافت می‌‌دارند،[۲۳] مثلاً امام رضا(ع) فرمودند: «هنگامی که خداوند کسی را برای مردم بر می‌گزیند چشمه‌های حکمت را در دلش قرار می‌دهد و علم را به وی الهام می‌کند تا برای جواب از هیچ سئوالی درنمانده و در تشخیص حق سرگردان نشود».[۲۴] یکی از راه‌های الهام نکت در دل و نقر در اسماع دانسته شده است یعنی مطلب در قلب آنان حک یا در گوش آنان بیان می‌شود.[۲۵]
  3. مصحف فاطمه(س): براساس روایات، مجموعه‌ای از اخبار غیبی و وقایع آیندگان است که جبرئیل بعد از رحلت پیامبر اسلام(ص) به حضرت زهرا(س) عرضه کرد و امیرمؤمنان(ع) نیز مطالب آن را نگاشت.[۲۶]
  4. مُحَدِّث بودن: امامان(ع) بخشی از علم خود را از راه "تحدیث" که توسط فرشتگان الهی صورت می‌گیرد، به دست می‌آورند. البته این صفت منحصر به آنها و مخصوص به منصب امامت نیست، بلکه حضرت زهرا(س) نیز دارای این صفت بوده است.[۲۷] حسن بن یحیای مدائنی می‌‌گوید از امام صادق(ع) پرسیدم: "هنگامی که سؤالی از امامی می‌شود چگونه جواب می‌دهد؟" امام فرمود: «گاهی به او الهام می‌شود و گاهی از فرشته می‌شنود و گاهی هر دو».[۲۸]
  5. القای روح القدس: اینکه روح القدس چیست؟ میان مفسران اختلاف است. از روایات استفاده می‌‌شود روح القدس نیروی غیبی است که با همه پیامبران و معصومان(ع) همراه بوده است و در موراد مختلفی امدادهای الهی را به آنها منتقل ساخته است.[۲۹] امام صادق(ع) در پاسخ عمار ساباطی که پرسید اگر شما به حکومت رسیدید، چگونه حکم می‌کنید؟ فرمود:[۳۰] «به حکم خدا و حکم داود و چنانچه موضوعی پیش بیاید که حکم آن نزد ما حاضر نباشد، روح القدس آن را به ما القا می‌کند».[۳۱]
  6. رؤیای صادقه: خواب انبیا و امامان(ع) مطابق با واقع است و آنها افزون بر اینکه در بیداری از عنایات خداوند برخوردارند، در خواب و رؤیا نیز از تأییدات الهی بهره‌مندند و از غیب آگاه می‌شوند.[۳۲]

منابع دیگر

  • و موارد دیگری مانند:
  1. عالم ملکوت: امامان بسیاری از علوم و معارف خود را از طریق مشاهده ملکوت، دریافت می‌کنند و با دید و درک غیرظاهری خود به حقایق می‌رسند.[۳۳]
  2. عقل کامل: یکی از منابع علم ائمه(ع)، عقل کاملی است که خداوند به آنان داده است. بسیاری از حقایق علمی با عقل عادی درک‌پذیر نیست؛ چرا که عقل و خرد معمولی انسان، شعاع خاصی را روشن می‌سازد. ولی عقل ایشان شعاع بسیار گسترده‌ای را روشن می‌سازد و این امر سبب می‌شود حقایقی را به دست آورند که از دیگران پنهان است.[۳۴]

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

منابع


پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶
  2. ↑ ر.ک. کرم زاده، علی، بررسی علم اولیای الهی، ص ۶۴
  3. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸
  4. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶؛ مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۲۶؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲
  5. ↑ سورۀ آل عمران، آیۀ ۷
  6. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۴۱۵
  7. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶
  8. ↑ ر.ک. نادم، محمد حسن، علم امام از نگاه امیرالمؤمنین با تأکید بر نهج البلاغه، صفحه؟؟؟
  9. ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۷۲ ـ ۳۷۹؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ سیده رابیل، جستاری در مسألۀ علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی؛ میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۳۷ ـ ۴۶
  10. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸
  11. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ لطیفی، رحیم، علم غیب معصوم، ماهنامه معارف، ش ۴۸، ص ۱۰ ـ ۱۶؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲
  12. ↑ ر.ک. لاری، علی اکبر، فی کیفیة علم الإمام و منابع ذلک العلم، ص ۲۳۷؛ مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، ص ۳۲۲؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۲۶؛ افتخاری، سید ایراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۵۷ و ۵۸؛ نادم، محمد حسن، علم امام از نگاه امیرالمؤمنین با تأکید بر نهج البلاغه، صفحه؟؟؟؛ لطیفی، رحیم، علم غیب معصوم، ماهنامه معارف، ش ۴۸، ص ۱۰ ـ ۱۶؛ حسینی، سید جواد، خبرهای غیبی در نهج البلاغه، ماهنامه مبلغان، ش ۹۵، ص ۳۷ ـ ۳۸؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸
  13. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹
  14. ↑ ر.ک. نادم، محمد حسن، معارف کلامی شیعه، ص ۲۸۹ ـ ۲۹۱
  15. ↑ ر.ک. برنجکار، رضا، دومین دوره مدرسه تابستانی کلام امامیه، پایگاه مطالعات کلام امامیه
  16. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲
  17. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲
  18. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ لطیفی، رحیم، علم غیب معصوم، ماهنامه معارف، ش ۴۸، ص ۱۰ ـ ۱۶؛ رستمی، محمد زمان، بررسی دیدگاه‌های تفسیری عرفانی درباره علم امام، فصلنامه اندیشه نوین اسلامی، ش ۲۰، صفحه؟؟؟
  19. ↑ «الْوَاحُ مُوسَی عِنْدَنَا وَ عَصَا مُوسَی عِنْدَنَا وَ نَحْنُ وَرَثَةُ النَّبِیِّین»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ١، ص ٢٣١
  20. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹
  21. ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ هاشمی، سید علی، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟؛ برنجکار، رضا، دومین دوره مدرسه تابستانی کلام امامیه، پایگاه مطالعات کلام امامیه؛ سیده رابیل، جستاری در مسألۀ علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی
  22. ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟
  23. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ سیده رابیل، جستاری در مسألۀ علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی
  24. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶
  25. ↑ ر.ک. نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸؛ میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۳۷ ـ ۴۶
  26. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹
  27. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، ص ۳۲۲؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵ و معارف کلامی شیعه، ص ۲۸۹ ـ ۲۹۱؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸
  28. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶
  29. ↑ ر.ک. مکارم، ناصر، پیام قرآن، ج ۹، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۶؛ سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ هاشمی، سید علی، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۷۲ ـ ۳۷۹؛ حسینی، سید جواد، خبرهای غیبی در نهج البلاغه، ماهنامه مبلغان، ش ۹۵، ص ۳۷ ـ ۳۸
  30. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱۰، ص ۲۷۳
  31. ↑ ر.ک. مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۲۶
  32. ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹؛ هاشمی، سید علی، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟
  33. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹
  34. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۸۵ ـ ۱۶۹
  35. ↑ ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۴۳؛ هاشمی، سید علی، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟
  36. ↑ ر.ک. افتخاری، سید ایراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۵۷ و ۵۸
  37. ↑ ر.ک. لاری، علی اکبر، فی کیفیة علم الإمام و منابع ذلک العلم، ص ۲۳۷؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۱۴۵؛ هاشمی، سید علی، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸؛ رستمی، محمد زمان، بررسی دیدگاه‌های تفسیری عرفانی درباره علم امام، فصلنامه اندیشه نوین اسلامی، ش ۲۰، صفحه؟؟؟؛ شهیدی، روح الله، ستایش، محمد کاظم، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم، ص ۱۱۰ و ۱۲۲
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=منبع_علم_معصوم&oldid=182275»