آداب هم‌نشینی: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۵۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۷ نوامبر ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۷: خط ۱۷:
==[[آداب]] [[هم‌نشینی]] در [[کلام]] [[رسول خدا]]{{صل}}==  
==[[آداب]] [[هم‌نشینی]] در [[کلام]] [[رسول خدا]]{{صل}}==  
*در [[روایات]] [[پیامبر خدا]]{{صل}} درباره [[آداب]] مجالس نیز مطالبی آمده است. آن [[حضرت]] علاوه بر اینکه خود به این [[آداب]]، بسیار پایبند بود، [[اصحاب]]، [[یاران]] و دیگر [[مسلمانان]] را نیز به رعایت آنها توصیه می‌‌فرمود؛ در ادامه به برخی از این [[آداب]] اشاره می‌‌شود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۶.</ref>:  
*در [[روایات]] [[پیامبر خدا]]{{صل}} درباره [[آداب]] مجالس نیز مطالبی آمده است. آن [[حضرت]] علاوه بر اینکه خود به این [[آداب]]، بسیار پایبند بود، [[اصحاب]]، [[یاران]] و دیگر [[مسلمانان]] را نیز به رعایت آنها توصیه می‌‌فرمود؛ در ادامه به برخی از این [[آداب]] اشاره می‌‌شود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۶.</ref>:  
#'''رعایت [[حقوق]] دیگران :''' در [[روایات]] بسیاری که از [[رسول خدا]]{{صل}} به دست ما رسیده، بر رعایت [[حقوق]] هم‌نشینان بسیار تأکید شده و آن [[حضرت]] [[مسلمانان]] را از جدایی‌افکندن میان دو نفر که در [[مجلسی]]، کنار هم نشسته‌اند، بدون اجازه آن دو، برحذر داشته است<ref>مسند احمد، ج ۲، ص ۲۱۳؛ سنن ابی داود، ج ۲، ص ۴۴۵ و البخاری، الادب المفرد، ص ۲۴۴.</ref>. همچنین [[رسول]] خاتم{{صل}} از بلند کردن دیگران از جایگاهشان و نشستن در جای آنان منع می‌‌کرد<ref>ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۱۴۳؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۱۲۱؛ البخاری، صحیح، ج ۷، ص ۱۳۸ و مشکاة الأنوار، ص ۲۰۴.</ref>؛ اما به حاضر در مجلس هم سفارش می‌‌فرمود که برای نشستن تازه‌وارد جا باز کنید<ref>ابن منده الاصفهانی، الفوائد، ص ۳۹؛ صحیح بخاری، ج ۷، ص ۱۳۸؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۱۰۲ و عبداللّه بن زبیر للحمیدی، مسند الحمیدی، ج ۲، ص ۲۹۴. </ref> و می‌‌فرمود: "هرگاه افراد [[مجلسی]] در جای خود نشستند [و کسی وارد شد] اگر در آن میان، فردی، [[برادر]] تازه‌وارد خود را فراخواند و برای او در کنار خود، جا باز کند، [این تازه وارد] باید دعوتش را بپذیرد و پهلوی او برود؛ زیرا وی با این کار، به او [[احترام]] گذاشته است؛ ولی اگر کسی برایش جایی باز نکرد، نگاه کند و هر کجا جا بود، همان جا بنشیند"<ref>امالی طوسی، ص ۲۹۳؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۷۲؛ مشکاة الانوار، ص ۲۰۵ - ۲۰۶ و کنزالعمال، ج ۹، ص ۱۴۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۶.</ref>.
#'''رعایت [[حقوق]] دیگران :''' در [[روایات]] بسیاری که از [[رسول خدا]]{{صل}} به دست ما رسیده، بر رعایت [[حقوق]] هم‌نشینان بسیار تأکید شده و آن [[حضرت]] [[مسلمانان]] را از جدایی‌افکندن میان دو نفر که در [[مجلسی]]، کنار هم نشسته‌اند، بدون اجازه آن دو، برحذر داشته است<ref>مسند احمد، ج ۲، ص ۲۱۳؛ سنن ابی داود، ج ۲، ص ۴۴۵ و البخاری، الادب المفرد، ص ۲۴۴.</ref>. همچنین [[رسول]] خاتم{{صل}} از بلند کردن دیگران از جایگاهشان و نشستن در جای آنان منع می‌‌کرد<ref>ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۱۴۳؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۱۲۱؛ البخاری، صحیح، ج ۷، ص ۱۳۸ و مشکاة الأنوار، ص ۲۰۴.</ref>؛ اما به حاضر در مجلس هم سفارش می‌‌فرمود که برای نشستن تازه‌وارد جا باز کنید<ref>ابن منده الاصفهانی، الفوائد، ص ۳۹؛ صحیح بخاری، ج ۷، ص ۱۳۸؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۱۰۲ و عبداللّه بن زبیر الحمیدی، مسند الحمیدی، ج ۲، ص ۲۹۴. </ref> و می‌‌فرمود: "هرگاه افراد [[مجلسی]] در جای خود نشستند [و کسی وارد شد] اگر در آن میان، فردی، [[برادر]] تازه‌وارد خود را فراخواند و برای او در کنار خود، جا باز کند، این تازه وارد باید دعوتش را بپذیرد و پهلوی او برود؛ زیرا وی با این کار، به او [[احترام]] گذاشته است؛ ولی اگر کسی برایش جایی باز نکرد، نگاه کند و هر کجا جا بود، همان جا بنشیند"<ref>امالی طوسی، ص ۲۹۳؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۷۲؛ مشکاة الانوار، ص ۲۰۵ - ۲۰۶ و کنزالعمال، ج ۹، ص ۱۴۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۶.</ref>.
#'''برنخاستن به [[احترام]] دیگران :''' [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تکلف‌ورزیدن و برخاستن، پیش پای [[برادران دینی]] را روا نمی‌شمرد و می‌‌فرمود: "آن‌سان که [[ایرانیان]] برای بزرگداشت یکدیگر، جلوی پای هم برمی خیزند، برنخیزید"<ref>مسند احمد، ج ۵، ص ۲۵۳۵؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۵۲۵؛ کوفی، المصنّف، ج ۶، ص ۱۲۰ و کنزالعمال، ج ۹، ص ۱۵۲.</ref>. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[آتش]] را [[جایگاه]] کسی می‌‌دانست که [[دوست]] بدارد و [[خشنود]] شود که دیگران به [[احترام]] او در پیش پای وی برخیزند<ref>امالی طوسی، ص ۵۳۸؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۵؛ اعلام الدین، ص ۲۲۰؛ مسند احمد، ج ۴، ص ۹۱؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۵۲۵، المعجم الکبیر، ج ۱۹، ص ۳۵۱ و مکارم الاخلاق، ص ۴۷۱. </ref>.
#'''برنخاستن به [[احترام]] دیگران :''' [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تکلف‌ورزیدن و برخاستن، پیش پای [[برادران دینی]] را روا نمی‌شمرد و می‌‌فرمود: "آن‌سان که [[ایرانیان]] برای بزرگداشت یکدیگر، جلوی پای هم برمی خیزند، برنخیزید"<ref>مسند احمد، ج ۵، ص ۲۵۳۵؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۵۲۵؛ کوفی، المصنّف، ج ۶، ص ۱۲۰ و کنزالعمال، ج ۹، ص ۱۵۲.</ref>. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[آتش]] را [[جایگاه]] کسی می‌‌دانست که [[دوست]] بدارد و [[خشنود]] شود که دیگران به [[احترام]] او در پیش پای وی برخیزند<ref>امالی طوسی، ص ۵۳۸؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۵؛ اعلام الدین، ص ۲۲۰؛ مسند احمد، ج ۴، ص ۹۱؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۵۲۵، المعجم الکبیر، ج ۱۹، ص ۳۵۱ و مکارم الاخلاق، ص ۴۷۱. </ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۶-۶۷.</ref>.
٣. رعایت [[آداب]] مجلس
#'''رعایت [[آداب]] مجلس:''' [[پیامبر خدا]]{{صل}} اهل مجلس را به رعایت [[آداب]] مجلس سفارش می‌‌کرد و آنان را از امور مغایر با [[ادب]] و [[شئون]] [[هم‌نشینی]]، برحذر می‌داشت. آن [[حضرت]] در روایتی فرموده است: "در جایی که نشسته‌ای، بدگونه عمل نکن که [[مردم]] به [[دلیل]] [[اخلاق]] بدت، از تو حذر کنند و وقتی کسی کنار تو نشسته است، با دیگری آهسته سخن نگو!"<ref>ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص ۲۴۴؛ سید بن طاووس، فلاح السائل، ص ۱۲۴ و مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۷۱.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۷.</ref>.
[[پیامبر خدا]]{{صل}} اهل مجلس را به رعایت [[آداب]] مجلس سفارش می‌‌کرد و آنان را از امور مغایر با [[ادب]] و [[شئون]] [[هم‌نشینی]]، برحذر می‌داشت. آن [[حضرت]] در روایتی فرموده است: "در جایی که نشسته‌ای، بدگونه عمل نکن که [[مردم]] به [[دلیل]] [[اخلاق]] بدت، از تو حذر کنند و وقتی کسی کنار تو نشسته است، با دیگری آهسته سخن نگو!"<ref>ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص ۲۴۴؛ سید بن طاووس، فلاح السائل، ص ۱۲۴ و مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۷۱.</ref>.
#'''مجالس؛ امانت‌های [[الهی]]:''' [[رسول خدا]]{{صل}} مجالس و آن‌چه را که میان حاضران می‌‌گذرد، [[امانت]] [[خدا]] دانسته و فرموده است: "روا نیست که یکی از حاضران چیزی را که برادرش [[دوست]] ندارد، فاش سازد"<ref>مجموعه ورام، ج ۱، ص ۹۸؛ کنزالعمال، ج ۹، ص ۱۴۴ و ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۱، ص ۶۹. </ref>. همچنین آن [[حضرت]]، فاش ساختن [[راز]] اهل مجلس را [[خیانت]] به آنان برشمرده است<ref>امالی طوسی، ص۵۳۷؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۵؛ اعلام الدین، ص ۲۰۲؛ مسند احمد، ج ۳، ص ۳۴۳ و البیهقی الکافی، السنن الکبری، ج ۱۰، ص ۲۴۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۷.</ref>.
۴. مجالس؛ امانت‌های [[الهی]]
#'''ذکر و [[یاد خدا]] در مجالس:''' [[پیامبر اکرم]]{{صل}} یاد نکردن از [[خداوند]] و نیز [[درود]] نفرستادن بر [[پیامبر]] و اهل بیتش را مایه وزر و وبال می‌‌دانست و می‌‌فرمود: {{متن حدیث|مَا مِنْ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا فِي مَجْلِسٍ فَلَمْ يَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ يُصَلُّوا عَلَى نَبِيِّهِمْ إِلَّا كَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ حَسْرَةً وَ وَبَالًا عَلَيْهِمْ}}<ref>الکافی، ج۲، ص۴۵۷؛‌ عدة الداعی، ص ۲۴۶ و مکارم الاخلاق، ص ۲۷۶.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} کمال هر [[مجلسی]] را بیان [[خداوند]] و نیز [[درود فرستادن]] بر [[پیامبر]] و اهل بیتش برمی‌شمرد و می‌‌فرمود: "اگر گروهی در [[مجلسی]] بنشینند و برخیزند و [[خداوند متعال]] را در آن مجلس یاد نکنند و بر پیامبرش [[درود]] نفرستند، در کارشان نقصان خواهد بود و اگر بخواهد آنان را [[عذاب]] و اگر بخواهد می‌‌آمرزد"<ref>احمد بن محمد قسطلانی، المواهب اللدینه، ج ۲، ص ۶۷۲؛ صالحی دمشقی، سبل الهدی والرشاد، ج ۱۲، ص۴۲۰ و نووی دمشقی، ریاض الصالحین، ص۲۳۰.</ref> آن [[حضرت]]، [[مجلسی]] را که بدون [[یاد خدا]] به پایان یابد، مانند است. مایه حضور در بالای نعش درازگوش و آن را دریغ و افسوس اهل آن مجلس برشمرده است<ref>الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۲۲، کنز العمال، ج ۹، ص ۱۳۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۵۱۵ و سنن ابی داوود، ج ۲، ص۴۴۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۷-۶۸.</ref>.
[[رسول خدا]]{{صل}} مجالس و آن‌چه را که میان حاضران می‌‌گذرد، [[امانت]] [[خدا]] دانسته و فرموده است: "روا نیست که یکی از حاضران چیزی را که برادرش [[دوست]] ندارد، فاش سازد"<ref>مجموعه ورام، ج ۱، ص ۹۸؛ کنزالعمال، ج ۹، ص ۱۴۴ و ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۱، ص ۶۹. </ref>. همچنین آن [[حضرت]]، فاش ساختن [[راز]] اهل مجلس را [[خیانت]] به آنان برشمرده است<ref>امالی طوسی، ص۵۳۷؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۵؛ اعلام الدین، ص ۲۰۲؛ مسند احمد، ج ۳، ص ۳۴۳ و البیهقی الکافی، السنن الکبری، ج ۱۰، ص ۲۴۷.</ref>.
 
ه. ذکر و [[یاد خدا]] در مجالس
==[[حق]] مجالس==
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} یاد نکردن از [[خداوند]] و نیز [[درود]] نفرستادن بر [[پیامبر]] و اهل بیتش را مایه وزر و وبال می‌‌دانست و می‌‌فرمود: {{متن حدیث|مَا مِنْ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا فِي مَجْلِسٍ فَلَمْ يَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ يُصَلُّوا عَلَى نَبِيِّهِمْ إِلَّا كَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ حَسْرَةً وَ وَبَالًا عَلَيْهِمْ}}<ref>الکافی، ج۲، ص۴۵۷؛‌ عدة الداعی، ص ۲۴۶ و مکارم الاخلاق، ص ۲۷۶.</ref>.  
*[[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[حقوقی]] را برای مجالس برشمرده و از حاضران در مجالس خواسته است تا آنها را رعایت کنند. از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: "[[حق]] مجالس را ادا کنید"؛ گفتند: "حقش چیست؟" فرمود: "چشمانتان را در آنچه نارواست، ببندید و جواب [[سلام]] را بدهید و فرد [[گمراه]] را [[ارشاد]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنید".
[[پیامبر]]{{صل}} کمال هر [[مجلسی]] را بیان [[خداوند]] و نیز [[درود فرستادن]] بر [[پیامبر]] و اهل بیتش برمی‌شمرد و می‌‌فرمود: "اگر گروهی در [[مجلسی]] بنشینند [و برخیزند] و [[خداوند متعال]] را در آن مجلس یاد نکنند و بر پیامبرش [[درود]] نفرستند، در کارشان نقصان خواهد بود و اگر بخواهد آنان را [[عذاب]] و اگر بخواهد می‌‌آمرزد"<ref>احمد بن محمد قسطلانی، المواهب اللدینه، ج ۲، ص ۶۷۲؛ صالحی دمشقی، سبل الهدی والرشاد، ج ۱۲، ص۴۲۰ و نووی دمشقی، ریاض الصالحین، ص۲۳۰.</ref> آن [[حضرت]]، [[مجلسی]] را که بدون [[یاد خدا]] به پایان یابد، مانند است. مایه حضور در بالای نعش درازگوش و آن را دریغ و افسوس اهل آن مجلس برشمرده است<ref>الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۲۲، کنز العمال، ج ۹، ص ۱۳۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۵۱۵ و سنن ابی داوود، ج ۲، ص۴۴۶.</ref>.  
<ref>{{متن حدیث|غُضُّوا أَبْصَارَكُمْ وَ رُدُّوا السَّلَامَ وَ أَرْشِدُوا الْأَعْمَى وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ}}؛ بحارالانوار، ج ۱۶، ص۲۴۱؛ مکارم الاخلاق، ص۲۶ و شرف المصطفی، ج۴، ص۵۵۳. </ref>؛
[[حق]] مجالس
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[حقوقی]] را برای مجالس برشمرده و از حاضران در مجالس خواسته است تا آنها را رعایت کنند. از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: "[[حق]] مجالس را ادا کنید"؛ گفتند: "حقش چیست؟"
فرمود: {{متن حدیث|غُضُّوا أَبْصَارَكُمْ وَ رُدُّوا السَّلَامَ وَ أَرْشِدُوا الْأَعْمَى وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ}}<ref>بحارالانوار، ج ۱۶، ص۲۴۱؛ مکارم الاخلاق، ص۲۶ و شرف المصطفی، ج۴، ص۵۵۳. </ref>؛ چشمانتان را در آنچه نارواست، ببندید و جواب [[سلام]] را بدهید و فرد [[گمراه]] را [[ارشاد]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنید".
  [[مصاحبت]] با [[بینوایان ]]
  [[مصاحبت]] با [[بینوایان ]]
[[رسول خدا]]{{صل}} با [[فقیران]] و [[مسکینان]] هم‌نشین بود<ref>قطب الدین راوندی؛ الخرائج والجرائح الاخلاق، ج ۲، ص ۸۸۶؛ قاضی عیاض اندلسی، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج۱، ص۲۶۳؛ نجم الدین راوندی، شرف النبی، ج ۴، ص ۳۴۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ج ۲، ص ۴۰۲ و ابن شهر آشوب، مناقب فی آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۴۶.</ref> و ‌‌می‌فرمود: "مرا در میان ‌‌ضعیفان بجویید؛ زیرا شما به [[مردمان]] ضعیف است که روزی می‌خورید و [[یاری]] می‌شوید"<ref>سنن ابی [[داوود]]، ج ۱، ص ۵۸۴، السنن الکبری، ج ۳، ص ۳۴۵ و النسائی، السنن الکبری، ج ۳، ص ۳۰ و با اندکی [[اختلاف]] در [[ارشاد]] القلوب، ج ۱، ص ۳۲.
[[رسول خدا]]{{صل}} با [[فقیران]] و [[مسکینان]] هم‌نشین بود<ref>قطب الدین راوندی؛ الخرائج والجرائح الاخلاق، ج ۲، ص ۸۸۶؛ قاضی عیاض اندلسی، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج۱، ص۲۶۳؛ نجم الدین راوندی، شرف النبی، ج ۴، ص ۳۴۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ج ۲، ص ۴۰۲ و ابن شهر آشوب، مناقب فی آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۴۶.</ref> و ‌‌می‌فرمود: "مرا در میان ‌‌ضعیفان بجویید؛ زیرا شما به [[مردمان]] ضعیف است که روزی می‌خورید و [[یاری]] می‌شوید"<ref>سنن ابی [[داوود]]، ج ۱، ص ۵۸۴، السنن الکبری، ج ۳، ص ۳۴۵ و النسائی، السنن الکبری، ج ۳، ص ۳۰ و با اندکی [[اختلاف]] در [[ارشاد]] القلوب، ج ۱، ص ۳۲.
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش