هوشیاری در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۱۷

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث هوشیاری است. "هوشیاری" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

هوشیاری در قرآن | هوشیاری در حدیث | هوشیاری در نهج البلاغه | هوشیاری در اخلاق اسلامی | هوشیاری در معارف دعا و زیارات

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل هوشیاری (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "مثل دنیا همانند مار است... فریب خورده نادان به‌سوی آن میل می‌‌کند، و انسان عاقل زیرک از آن احتراز می‌‌نماید"^[۱]؛
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش تنها گرسنگی و تشنگی را نصیب برده است، و چه بسیار کسی که تمامی شب را به نماز ایستاده امّا از آن تنها شب زنده‌داری و خستگی را به‌دست آورده است؛ در این میان خواب و خور زیرکان و هوشیاران خوش است" ^[۲]؛
از پیامبر اکرم(ص) سؤال شد: کدام یک از مؤمنان زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: "آنکه بیشتر از مرگ یاد کند و برای آن بیش از دیگران آماده باشد" ^[۳]؛
از امیرمؤمنان(ع) سؤال شد: کدام یک از مردم زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: آن کس که پیشرفت و تعالی خود را از سقوطش بازشناسد، و به سوی تعالیش گام بردارد" ^[۴]؛
بنابر آنچه در "غرر الحکم" آمده است، امیرمؤمنان(ع) فرمودند:
1. زیرک کسی است که خود را بشناسد و اعمال خود را خالص سازد؛ ^[۵]
2. زیرک کسی است که امروزش بهتر از دیروزش باشد؛^[۶]
3. زیرک کسی است که فضائل خود را زنده و تقویت، و رذائل خود را به‌واسطه نابود کردن خواستنی‌ها و هواهایش بمیراند؛^[۷]
4. زیرک کسی است که به دیگران نپردازد، امّا دائماً به حسابرسی از خویشتن بپردازد؛^[۸]
5. زیرک کسی است که زمام شهوت خویش را در دست داشته باشد"^[۹]
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: "از فراست و خوش‌فهمی مؤمن برحذر باشید، که او به‌وسیله نور خداوند به وقایع و اشیاء می‌‌نگرد. امام باقر(ع) پس از نقل این سخن، این آیه را تلاوت فرمودند: ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ﴾^[۱۰]^[۱۱]»^[۱۲].

منابع

مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۳

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): مَثَلُ‌ الدُّنْيَا كَمَثَلِ‌ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۱۹.
↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): كَمْ‌ مِنْ‌ صَائِمٍ‌ لَيْسَ‌ لَهُ‌ مِنْ‌ صِيَامِهِ‌ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ‌ وَ إِفْطَارُهُمْ‌»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۴۵.
↑ «سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَيُّ الْمُؤْمِنِينَ‌ أَكْيَسُ‌ قَالَ أَكْثَرُهُمْ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً»؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶۶.
↑ «سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) أَيُّ النَّاسِ‌ أَكْيَسُ‌ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَيِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ‌»؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۸.
↑ «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ عَرَفَ‌ نَفْسَهُ‌ وَ أَخْلَصَ‌ أَعْمَالَهُ‌»
↑ «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ كَانَ‌ يَوْمُهُ‌ خَيْراً مِنْ أَمْسِهِ»
↑ «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ أَحْيَا فَضَائِلَهُ وَ أَمَاتَ‌ رَذَائِلَهُ‌ بِقَمْعِهِ‌ شَهْوَتَهُ‌ وَ هَوَاهُ‌»
↑ «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ كَانَ‌ غَافِلًا عَنْ‌ غَيْرِهِ‌ وَ لِنَفْسِهِ كَثِيرَ التَّقَاضِي»
↑ «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ مَلَكَ‌ عَنَانَ‌ شَهْوَتِهِ‌»}}
↑ «همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.
↑ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص)‌ اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ‌ فَإِنَّهُ‌ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ‌ ثُمَّ تَلَا: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ»؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۷۹؛ ج۶۴، ص۷۴.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.

[1] «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): مَثَلُ‌ الدُّنْيَا كَمَثَلِ‌ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۱۹.

[2] «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): كَمْ‌ مِنْ‌ صَائِمٍ‌ لَيْسَ‌ لَهُ‌ مِنْ‌ صِيَامِهِ‌ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ‌ وَ إِفْطَارُهُمْ‌»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۴۵.

[3] «سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَيُّ الْمُؤْمِنِينَ‌ أَكْيَسُ‌ قَالَ أَكْثَرُهُمْ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً»؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶۶.

[4] «سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) أَيُّ النَّاسِ‌ أَكْيَسُ‌ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَيِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ‌»؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۸.

[5] «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ عَرَفَ‌ نَفْسَهُ‌ وَ أَخْلَصَ‌ أَعْمَالَهُ‌»

[6] «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ كَانَ‌ يَوْمُهُ‌ خَيْراً مِنْ أَمْسِهِ»

[7] «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ أَحْيَا فَضَائِلَهُ وَ أَمَاتَ‌ رَذَائِلَهُ‌ بِقَمْعِهِ‌ شَهْوَتَهُ‌ وَ هَوَاهُ‌»

[8] «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ كَانَ‌ غَافِلًا عَنْ‌ غَيْرِهِ‌ وَ لِنَفْسِهِ كَثِيرَ التَّقَاضِي»

[9] «قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي‌ الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ‌ مَنْ‌ مَلَكَ‌ عَنَانَ‌ شَهْوَتِهِ‌»}}

[10] «همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.

[11] «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص)‌ اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ‌ فَإِنَّهُ‌ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ‌ ثُمَّ تَلَا: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ»؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۷۹؛ ج۶۴، ص۷۴.

[12] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{ولایت}}
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[هوشیاری]]''' است. "'''[[هوشیاری]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[هوشیاری در قرآن]] | [[هوشیاری در حدیث]] | [[هوشیاری در نهج البلاغه]] | [[هوشیاری در اخلاق اسلامی]] | [[هوشیاری در معارف دعا و زیارات]]</div>