هدایت: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص') |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
'''هدایت''': [[راهنمایی]]، [[ارشاد]]، راه را نشان دادن یا به مقصد رساندن. [[خداوند]] "[[هادی]]" است و برای هر [[قوم]] و امتی نیز [[هادی]] فرستاده تا راه [[حق]] و شیوه رسیدن به کمال و [[سعادت]] را به آنان نشان دهند. هدایت دو گونه است: [[تکوینی]] و [[تشریعی]]. [[هدایت تکوینی]] همان [[سرشت]] و [[فطرت]] و غریزهای است که [[خدا]] در همه موجودات قرار داده است که [[راه تعیین]] شده خود را طی میکنند{{متن قرآن|قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref> «گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref>. [[هدایت تشریعی]] با فرستادن [[پیامبران]] و [[کتابهای آسمانی]] و [[تکالیف دینی]] است. [[خداوند]]، غیر از هدایت عمومی نسبت به همه، بعضی را هدایت ویژه میکند.[[خداوند]]، هم در نهاد [[انسان]]، هدایت به [[خیر و شر]] را قرار داده، هم از راه [[دین]] و [[پیامبران]]، [[حق]] و باطر را [[بیان]] کرده است. [[انسان]] هم موجودی مختار است. اگر پذیرای [[هدایت الهی]] باشد به [[سعادت]] و [[بهشت]] میرسد و اگر نپذیرد، [[گمراه]] و دوزخی میگردد. هدایتکننده را "[[هادی]]" گویند و [[هدایت یافته]] را "[[مهدی]]" و "مُهتدی" نامند. [[هدایت مردم]] به راه خیر و صحیح، [[وظیفه]] هر [[مسلمان]] است و در [[حدیث]] است که اگر به وسیله شما یک نفر هدایت شود، بهتر و ارزشمندتر از همه [[جهان]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)| فرهنگنامه دینی]]، | '''هدایت''': [[راهنمایی]]، [[ارشاد]]، راه را نشان دادن یا به مقصد رساندن. [[خداوند]] "[[هادی]]" است و برای هر [[قوم]] و امتی نیز [[هادی]] فرستاده تا راه [[حق]] و شیوه رسیدن به کمال و [[سعادت]] را به آنان نشان دهند. هدایت دو گونه است: [[تکوینی]] و [[تشریعی]]. [[هدایت تکوینی]] همان [[سرشت]] و [[فطرت]] و غریزهای است که [[خدا]] در همه موجودات قرار داده است که [[راه تعیین]] شده خود را طی میکنند{{متن قرآن|قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref> «گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref>. [[هدایت تشریعی]] با فرستادن [[پیامبران]] و [[کتابهای آسمانی]] و [[تکالیف دینی]] است. [[خداوند]]، غیر از هدایت عمومی نسبت به همه، بعضی را هدایت ویژه میکند.[[خداوند]]، هم در نهاد [[انسان]]، هدایت به [[خیر و شر]] را قرار داده، هم از راه [[دین]] و [[پیامبران]]، [[حق]] و باطر را [[بیان]] کرده است. [[انسان]] هم موجودی مختار است. اگر پذیرای [[هدایت الهی]] باشد به [[سعادت]] و [[بهشت]] میرسد و اگر نپذیرد، [[گمراه]] و دوزخی میگردد. هدایتکننده را "[[هادی]]" گویند و [[هدایت یافته]] را "[[مهدی]]" و "مُهتدی" نامند. [[هدایت مردم]] به راه خیر و صحیح، [[وظیفه]] هر [[مسلمان]] است و در [[حدیث]] است که اگر به وسیله شما یک نفر هدایت شود، بهتر و ارزشمندتر از همه [[جهان]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)| فرهنگنامه دینی]]، ص۲۵۰.</ref>. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== |
نسخهٔ ۱۶ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۲۳
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل هدایت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
هدایت: راهنمایی، ارشاد، راه را نشان دادن یا به مقصد رساندن. خداوند "هادی" است و برای هر قوم و امتی نیز هادی فرستاده تا راه حق و شیوه رسیدن به کمال و سعادت را به آنان نشان دهند. هدایت دو گونه است: تکوینی و تشریعی. هدایت تکوینی همان سرشت و فطرت و غریزهای است که خدا در همه موجودات قرار داده است که راه تعیین شده خود را طی میکنند﴿قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى﴾[۱]. هدایت تشریعی با فرستادن پیامبران و کتابهای آسمانی و تکالیف دینی است. خداوند، غیر از هدایت عمومی نسبت به همه، بعضی را هدایت ویژه میکند.خداوند، هم در نهاد انسان، هدایت به خیر و شر را قرار داده، هم از راه دین و پیامبران، حق و باطر را بیان کرده است. انسان هم موجودی مختار است. اگر پذیرای هدایت الهی باشد به سعادت و بهشت میرسد و اگر نپذیرد، گمراه و دوزخی میگردد. هدایتکننده را "هادی" گویند و هدایت یافته را "مهدی" و "مُهتدی" نامند. هدایت مردم به راه خیر و صحیح، وظیفه هر مسلمان است و در حدیث است که اگر به وسیله شما یک نفر هدایت شود، بهتر و ارزشمندتر از همه جهان است[۲].
مقدمه
- هدایت، به معنای نشان دادن راه درست مقصد، از واژههای پرتکرار در قرآن و حدیث است. رهنمون کردن انسان و دیگر موجودات به راه درست خود، از صفات خداوندگار هستی و تجلّی ربوبیت الهی در ظرف خلقت است. این ویژگی چنان عام و فراگیر است که هیچ موجودی از آن بیبهره نمیماند.[۳].
- هدایت کردن خداوند به دو گونه عمومی و ویژه است. هدایت عمومی خداوند، شامل همه آفریدههاست و به سه گونه هدایت فطری، عقلی و تشریعی قابل تقسیم است که هر کدام نیز شاخههای فرعی دیگری دارند. هدایت ویژه خداوند نیز گونهای پاداش است که به دلیل حسن انتخاب و پیمودن مسیر حق و قبول هدایت عام خداوند، شامل پیامبران، اوصیای آنان و گروندگان به آنها میشود. شکل این هدایتها متفاوت، اما همگی نشانگر و رساننده به یک مقصود هستند. گفتنی است خداوند جزای ستمگران را نیز با هدایت میدهد، اما هدایت به سوی دوزخ![۴].
چیستی هدایت
- "هدایت" در مقابل "ضلالت" از ریشه "هـ د ی" مصدر و به معنای نشان دادن راه درست برای رسیدن به مقصد است.[۵] در جایی دیگر گفته شده است: "هدایت، راه نمودن با نرمی و لطف است و هدیه نیز از همین برگرفته شده است".[۶] بنابراین، "هدایت" به معنای مطلق راهنمایی نیست، بلکه نوعی نشان دادن راه است، توأم با لطف و مهربانی؛ چنان که "هدیه" فقط مطلق بخشش نیست، بلکه بخشش همراه با لطف است.[۷]. هدایت در فرهنگ عرب، به معنای "ارشاد و راه نمودن" است و به کسی که پیشاپیش مردم حرکت میکند و آنان را راه مینماید، "هادی" گفته میشود[۸][۹].
- البته باید توجه داشت واژۀ هدایت ذاتاً دارای بار معنایی مثبت است، هر چند با قرینه در مصادیق منفی نیز به کار میرود، مانند: ﴿فَاهْدُوهُمْ إِلى صِراطِ الْجَحِيمِ﴾[۱۰][۱۱].
- یکی از نامهای خداوند الهادی است: "او کسی است که بینائی میدهد بندگانش را و شناخت میدهد راه معرفت و بینائی را به آنها تا این که اقرار به ربوبیت کند.و همچنین هدایت میکند هر مخلوقی را به آن چه از معرفت برای اوست"[۱۲]. هدایت به معنای ارشاد و راهنمایی[۱۳]، بیان راه رشد و کمال و بسترسازی برای رسیدن به قله کمال مطلوب است[۱۴] [۱۵].
کاربردهای هدایت در قرآن و حدیث
نتیجه گیری
- با توجه به آنچه گفته شد، میتوان نتیجه گرفت هدایت عمومی خداوند متعال، همه موجودات را در بر میگیرد، ولی هدایت خاص او تنها شامل کسانی میشود که فطرت و عقل خود را بارور سازند و از هدایت عمومی او درست بهره ببرند. این دسته، با بهرهگیری از هدایت تشریعی خداوند میتوانند، نور عقل و دل خود را درخشانتر کنند و پاداش آن را با راهیابی بهتر به راه خدا دریافت کنند. خداوند هدایت ویژه را از طریق وحی ابتدا نصیب پیامبران و سپس نصیب اوصیا و کسانی که به راه پیامبرانش درآمدهاند، میکند. این هدایت ویژه نصیب هر کس نمیشود و ظالمان و گناهکاران از آن دور هستند. به سخن دیگر هدایت عمومی الهی تنها آن گاه سودمند میافتد که انسان خود بخواهد و به آن گردن نهد و سپس از هدایت ویژه الهی نیز استفاده کند و اگر با ظلم و ستم و گناه و فسق و فجور، خود را از هدایت تشریعی و ارشاد فرستادگان خداوند محروم کند، به تدریج نور عقل و فطرت را در خود خاموش ساخته و از هدایت عمومی نیز سودی نخواهد برد.[۱۶]هدایت، به معنای نشان دادن راه درست مقصد، از واژههای پرتکرار در قرآن و حدیث است. رهنمون کردن انسان و دیگر موجودات به راه درست خود، از صفات خداوندگار هستی و تجلّی ربوبیت الهی در ظرف خلقت است. این ویژگی چنان عام و فراگیر است که هیچ موجودی از آن بیبهره نمیماند.[۱۷].
آثار و نشانههای هدایت
هدایت به دین
هدایت به امر الهی
منابع
محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲
محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی
پانویس
- ↑ «گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۲۵۰.
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲
- ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۴، ص ۷۸
- ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفرادت، ص ۸۳۵
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ذیل«اهدنا».
- ↑ صفوی، سید صدرالدین، هدایت در قرآن.
- ↑ سورۀ صافات، آیۀ ۲۳
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲
- ↑ "مِن أَسمَاءِ اللهِ تَعالی سُبحَانَهُ: الهَادی؛ قَالَ اِبن الأَثیر: هُوَ الَّذی بَصَّرَ عِبادَه وعرَّفَهم طَریقَ معرفته حتی أَقرُّوا برُبُوبیَّته، وهَدی کُلِ مَخلوقٍ إِلی ما لا بُدَّ له منهإ"؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۳۵۳، واژه هدی.
- ↑ ابن فارس، مقاییس اللغه، جلد ۶، ص۴۲، «هدی»
- ↑ مصطفوی، التحقیق، جلد ۱۱، ص ۲۴۷، «هدی»
- ↑ صفوی، سید صدرالدین، هدایت در قرآن.
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲