دعا برای تعجیل فرج: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:اتمام لینک داخلی' به '') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مهدویت/بالا}} | {{مهدویت/بالا}} | ||
{{مهدویت}} | {{مهدویت}} | ||
== | ==[[دعای فرج]] [[امام]] در [[جایگاه]] خاص برای [[مسلمین]]== | ||
* مجموعه‌ای از [[وظایف]] برای [[مسلمین]] در [[زمان غیبت]] وجود دارد که این [[وظایف]] فقط نسبت به [[امام غائب]] حتمی و ضروری است؛ از جملۀ این [[وظایف]]، [[دعا برای فرج]] [[حضرت حجت]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳، [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۴۴. [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص۶۸؛ [[علی هراتیان|هراتیان، علی]]، [[انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده (کتاب)|انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده]]، ص ؟؟</ref>. [[دعا]] در لغت به معنای نداست. این واژه به معنی [[خواندن]] و خواستنی است که مورد توجه قرار گیرد<ref>ر.ک: [[عباس گوهری|گوهری، عباس]]''' و '''[[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن ]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۱۰۳-۱۰۵.</ref>. | |||
* | *به طور کلی [[دعا]] و [[نیایش]]، در [[فرهنگ اسلامی]] [[جایگاه]] والایی دارد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳ و [[بایسته‌های عصر چشم به راهی (مقاله)|بایسته‌های عصر چشم به راهی]]، ص؟؟؟</ref> به گونه ای که [[خداوند]] به [[دعا کننده]] وعدۀ [[اجابت]] داده است<ref>ر.ک: [[علی رضا علی‌نوری|علی‌نوری، علی رضا]]، [[فرهنگ مهدویت و انتظار ۱ (کتاب)|فرهنگ مهدویت و انتظار]]، ص ۵۷-۵۹.</ref>: {{متن قرآن|وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ}}<ref>«و چون بندگانم درباره من از تو پرسند من نزدیکم، دعاکننده چون مرا بخواند دعا (ی او) را پاسخ می‌دهم؛ پس باید دعوت مرا پاسخ دهند و به من ایمان آورند باشد که راهیاب شوند» سوره بقره، آیه ۱۸۶.</ref> و درعظمت [[دعا]] همین بس که در روایتی [[امام باقر]](علیه [[اسلام]]) به [[نقل]] از [[پیامبر]] فرمودند<ref>بحار الانوار، ج۵۹، ص۲۲۸. </ref>«[[دعا]] جلوی [[قضای الهی]] را می‌‌گیرد»<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref> یکی از مصادیق [[دعا]] میتواند رفع گرفتاری‌های همۀ [[انسان‌ها]] باشد. بر اساس [[آیات]] و [[روایات]]، این اتفاق تحقق نمی‌یابد مگر زمانی که [[امام غایب]] [[ظهور]] کند و [[جهان]] را به [[نور]] خودش روشن کند<ref>.ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[بایسته‌های عصر چشم به راهی (مقاله)|بایسته‌های عصر چشم به راهی]]. </ref>، به همین [[دلیل]] در برخی [[روایات]] سفارش شده است برای [[فرج]] [[حضرت]] [[دعا]] کنیم. مراد از [[دعای فرج]] صرفاً [[خواندن]] زبانی [[دعا]] نیست؛ بلکه آرزویی برآمده از [[قلب]] و [[عشق]] به [[امام]] است؛ یعنی همچنان که [[امام عصر]]{{ع}} نماد همۀ [[آمال]] و آرزوهای [[انسان]] [[منتظر]] است، به همین ترتیب باید بزرگ‌ترین دغدغه [[انسان]] [[منتظر]] هم [[دعا]] برای تعجیل [[ظهور]] آن [[حضرت]] باشد<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref>. در برای [[تعجیل فرج]] بیانگر [[آماده‌سازی]] برای [[ظهور منجی]] هم هست؛ چراکه [[دعا]] افزون بر اینکه [[یاری]] و [[کمک]] خواستن از [[خداوند]] [[قادر]] و تواناست، موجب [[آمادگی فکری]] و [[قلبی]] شده، نوعی توجه به [[وظایف]] و [[عهد]] و [[پیمان]] را به دنبال دارد<ref>ر.ک: [[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص۳۱۰.</ref>. | ||
*اما این ادعا که [[دعا برای فرج]] [[امام]] در [[جایگاه]] ویژه برای [[مسلمین]] قرار دارد به وسیلۀ [[روایات]] ثابت شده است، چرا که [[معصومین]] با عبارات مختلف از [[مسلمین]] خواسته‌اند برای [[فرج]] [[حضرت]] [[دعا]] کنند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.</ref>. | |||
*به طور کلی [[دعا]] و [[نیایش]]، در [[فرهنگ اسلامی]] [[جایگاه]] والایی دارد<ref>ر.ک | *اما چرا این همه [[اسرار]] از جانب [[ائمه]] برای [[دعای فرج]] [[امام]] در بیاناتشان ذکر شده است؛ میتوان گفت [[دلیل]] آن به خاطر ویژگی‌های این دعاست که آن ویژگی‌ها هم در کلمات خود [[ائمه]] آمده است، از جمله: [[احیا]] و زنده نگه داشتن امر ائمه اطهار، [[ناامیدی]] [[شیطان]]، [[امید]] به [[نجات]] از [[فتنه‌ها]]، [[تعظیم]] شعائر الهی، جلب [[شفاعت]] [[پیامبر]] و [[پیشوایان معصوم]]، استجابت [[دعا]]، دفع بلا، وسعت روزی، [[آمرزش]] گناهان<ref> [[عبدالله محمد‌هاشمی|محمد‌هاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی]]، ص۳۴.</ref>. | ||
*شاید بتوان گفت سر اینکه [[معصومین]] با عبارات مختلف از [[منتظرین]] خواسته‌اند تا برای [[ظهور]] [[دعا]] کنند این باشد که دعای [[منتظرین]] باعث تحقق [[حکومت جهانی مهدوی]] میشود [[امامی]] که تجسم همه [[انبیا]] و [[اولیا]] و واسطه همه فیوضات الاهی است<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref> و [[دعا]] نکردن آنها [[ظهور]] [[حضرت]] را به تاخیر می‌‌اندازد. چنانکه [[حکومت امیرالمؤمنین]]{{ع}} با روی آوردن اغلب [[مردم]] به ایشان و تقاضای [[حاکمیت]] به وی محقق شد<ref>ر.ک: [[عباس گوهری|گوهری، عباس]]''' و '''[[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن ]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۱۰۳-۱۰۵.</ref>. | |||
*[[سید بن طاووس]] در باب این موضوع به فرزندش چنین گفت<ref>کشف المحجه، ص ۱۵۱- ۱۵۲.</ref>: "خواسته‌های آن بزرگوار را بر خواسته‌های خود مقدم کن و [[صدقه]] دادن از سوی آن [[حضرت]] را پیش از [[صدقه]] دادن خودت و همچنین [[دعا]] برای آن [[حضرت]] را بر [[دعا کردن]] خودت مقدم کن و نیز در هر کار خیری که مایه وفای به [[حق]] آن [[حضرت]] است، او را در [[اولویت]] قرار بده".<ref>ر.ک: [[علی رضا علی‌نوری|علی‌نوری، علی رضا]]، [[فرهنگ مهدویت و انتظار ۱ (کتاب)|فرهنگ مهدویت و انتظار]]، ص ۵۷-۵۹.</ref> | |||
==[[روایات]] دربارۀ [[دعا برای فرج]]== | |||
*برخی از [[روایات]] دربارۀ دعای برای [[فرج]] عبارتند از: | *برخی از [[روایات]] دربارۀ دعای برای [[فرج]] عبارتند از: | ||
#[[امام زمان]]{{ع}} در ضمن توقیعی که از ناحیۀ مقدسه صادر شد فرمودند<ref>«و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید». شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۲.</ref>: {{متن حدیث|"وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ"}}<ref>ر.ک | #[[امام زمان]]{{ع}} در ضمن توقیعی که از ناحیۀ مقدسه صادر شد فرمودند<ref>«و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید». شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۲.</ref>: {{متن حدیث|"وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ"}}<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳؛ [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی؛ ابراهیم]]، [[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]، ص ۸۵ -۸۶؛ [[علی رضا علی‌نوری|علی‌نوری، علی رضا]]، [[فرهنگ مهدویت و انتظار ۱ (کتاب)|فرهنگ مهدویت و انتظار]]، ص ۵۷-۵۹؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۹۷. [[عباس گوهری|گوهری، عباس]]''' و '''[[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن ]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۱۰۳-۱۰۵؛ [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۴۴؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲؛ [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۷۰-۱۷۱؛ [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت]].</ref> گرچه کلمۀ [[فرج]] به معنای مطلق [[گشایش]] است؛ اما در اینجا به قرینه سیاق [[توقیع]] و کلمه تعجیل این را می‌‌رساند که در اینجا مراد دعای برای [[ظهور]] [[حضرت]] است<ref>.ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref>. | ||
#یکی از [[یاران]] [[حضرت هادی]]{{ع}} از آن بزرگوار دربارۀ برنامه عملی و [[وظیفه]] عموم [[شیعیان]] در زمان [[غیبت امام عصر]] سئوال میکند: در [[زمان غیبت]]، [[شیعیان]] شما چه کاری انجام دهند؟ [[امام هادی]]{{ع}} می‌فرماید<ref>{{متن حدیث|"عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ"}}؛ بحارالأنوار، ج ۹۵، ص ۳۳۶، به نقل از صحیفه مهدیه، ص ۹۹.</ref>: «بر شما [[باد]] [[دعا]] و [[نیایش]]، و حفظ حالت [[انتظار]]»<ref>ر.ک: [[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۲ (کتاب)|مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر]]، ص ۳۶؛ [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۷۰-۱۷۱.</ref> | |||
#[[ | #[[امام حسن عسکری]]{{ع}} به [[احمد بن اسحاق]] فرمود<ref>{{متن حدیث|"وَ اللَّهُ لیغیبن غیبة لَا ینجو فیها مِنْ التهلکة إِلَّا مَنْ یثبته اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ علی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بتعجیل فَرْجَهُ"}} کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۵.</ref>: «[[سوگند]] به خداکه فرزندم [[مهدی]]{{ع}} [[غیبت]] خواهد کرد؛ غیبتی که در آن [[مسلمانان]] گرفتار می‌‌شوند، مگر کسی که [[خدای عزوجل]] او را بر [[اعتقاد به امامت]] وی [[استوار]] کند و به او [[توفیق]] دهند که برای [[تعجیل در فرج]] او [[دعا]] کند». <ref>ر.ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، ص۱۳۳-۱۳۷؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]]''' و '''[[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن ]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص ۱۰۳-۱۰۵؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲؛ [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۷۰-۱۷۱؛ [[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[زندگی مهدوی در سایه دعای عهد (کتاب)|زندگی مهدوی در سایه دعای عهد]]، ص۱۶۷-۱۶۸؛ [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت]]، ص؟؟؟</ref> | ||
#[[امام صادق]]{{ع}} در روایتی یکی از [[آثار دعا]] برای [[تعجیل فرج امام عصر]] را اینگونه [[نقل]] کرده است«هر کس بعد از [[نماز صبح]] و [[نماز ظهر]] بگوید: خداوندا! بر [[محمد]] و [[خاندان]] او [[درود]] فرست و در [[فرج]] ایشان تعجیل کن، نمیرد تا [[قائم]]{{ع}} را [[درک]] کند»<ref>{{متن حدیث|"مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ"}}؛ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (شیخ طوسی)، مصباح المتهجد، بیروت، ۱۴۱۱، ص ۳۲۸. </ref>.<ref>.ر.ک: [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت]]. </ref> | |||
==شرایط [[دعای فرج]]== | |||
* | *[[دعا برای فرج]] دارای شرایطی است و صرفا گفتن الفاظ بدون توجه به معنا و مفهوم آن نمی‌تواند معنی [[دعا کردن]] برای [[فرج]] باشد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳؛[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۹۷.</ref>. بنابراین [[دعا]] زمانی میتواند در [[جایگاه]] خاص برای [[مسلمین]] قرار بگیرد که شرایط آن رعایت شود<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.</ref>. | ||
#[[مسلمان]] واقعی با صراحت از [[خدای تعالی]]، [[ظهور]] [[حضرت]] را درخواست میکند. به هر زبانی که باشد [[عربی]]، [[فارسی]] یا زبان‌های دیگر<ref>ر.ک | *بر اساس آموزه های اسلام<ref>سید محمد تقی موسوی اصفهانی،مکیال المکارم، ج ۲، ص ۲۳۴- ۲۳۵ [با تصرف در نقل قول].</ref> شرایط [[دعای فرج]] اینچنین است<ref>ر.ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶. </ref>: | ||
#[[منتظر]] هنگامی که [[دعای فرج]] را از کسی می‌شنود، آمین می‌‌گوید؛ چون آمین گفتن به منزله [[دعا]] است<ref>ر.ک | #[[مسلمان]] واقعی با صراحت از [[خدای تعالی]]، [[ظهور]] [[حضرت]] را درخواست میکند. به هر زبانی که باشد [[عربی]]، [[فارسی]] یا زبان‌های دیگر<ref>ر.ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref>. | ||
#[[منتظر]] برای [[آمرزش]] گناهانی که [[ظهور]] و [[فرج]] [[امام]] را به تأخیر می‌‌اندازد، [[دعا]] کند<ref>ر.ک | #[[منتظر]] هنگامی که [[دعای فرج]] را از کسی می‌شنود، آمین می‌‌گوید؛ چون آمین گفتن به منزله [[دعا]] است<ref>ر.ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref>. | ||
#[[منتظر]] برای [[آمرزش]] گناهانی که [[ظهور]] و [[فرج]] [[امام]] را به تأخیر می‌‌اندازد، [[دعا]] کند<ref>ر.ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref>. | |||
*و یا گفته شده است:<ref>صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref> "[[دعای فرج]] زمانی میتواند برای [[مسلمین]] در [[جایگاه]] خاص قرار بگیرد که [[دعای فرج]] به واسطۀ [[حضرت]] در درگاه [[خدا]] عرضه شود؛ یعنی اینکه [[مسلمین]] به خاطر شان والای [[امام]] از [[امام]] بخواهند که در پیشگاه [[خداوند]]، برای [[ظهور]] [[دعا]] کند"<ref>[[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، ص۱۳۳-۱۳۷.</ref>. | *و یا گفته شده است:<ref>صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref> "[[دعای فرج]] زمانی میتواند برای [[مسلمین]] در [[جایگاه]] خاص قرار بگیرد که [[دعای فرج]] به واسطۀ [[حضرت]] در درگاه [[خدا]] عرضه شود؛ یعنی اینکه [[مسلمین]] به خاطر شان والای [[امام]] از [[امام]] بخواهند که در پیشگاه [[خداوند]]، برای [[ظهور]] [[دعا]] کند"<ref>[[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، ص۱۳۳-۱۳۷.</ref>. | ||
==نتیجه‌گیری== | |||
* | *از مجموعه معارفی که در [[دعاها]] آمده میتوان برداشت کرد [[دعا]] در [[تحقق ظهور]] مؤثر است؛ یعنی ممکن است [[دعا]] یکی از اسباب [[الهی]] برای [[فرج]] [[مردم]] و [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} باشد<ref>ر.ک: [[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص۳۱۰. </ref>؛ فقط نکته ای که باید به آن توجه شود این است که شرایط [[دعا کردن]] باید هنگام [[دعا]] رعایت شود و صرفا لقلقۀ زبانی نباشد<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.</ref>. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{فهرست اثر}} | |||
{{ستون-شروع|۳}} | |||
# [[پرونده:1379109.jpg|22px]][[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|'''خانواده و زمینه‌سازی ظهور''']] | |||
# [[پرونده:13681225.jpg|22px]][[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|'''مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت''']] | |||
# [[پرونده:10037826.jpg|22px]][[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۲ (کتاب)|'''مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر''']] | |||
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]][[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|'''بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود''']] | |||
# [[پرونده:11121.jpg|22px]][[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|'''فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن''']] | |||
# [[پرونده:13681097.jpg|22px]][[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|'''آخرین منجی''']] | |||
# [[پرونده:10103047.jpg|22px]][[علی رضا علی‌نوری|علی‌نوری، علی رضا]]، [[فرهنگ مهدویت و انتظار ۱ (کتاب)|'''فرهنگ مهدویت و انتظار''']] | |||
# [[پرونده:136864.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۲''']] | |||
# [[پرونده:1404.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|'''انتظار و منتظران''']] | |||
# [[پرونده:151982.jpg|22px]] [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|'''مهدویت در منظر امام خمینی''']] | |||
# [[پرونده:13681160.jpg|22px]] [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن ]]، [[رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|'''رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه''']] | |||
# [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']] | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{یادآوری پانویس}} | {{یادآوری پانویس}} | ||
نسخهٔ ۱۰ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۵۹
متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.
دعای فرج امام در جایگاه خاص برای مسلمین
- مجموعه‌ای از وظایف برای مسلمین در زمان غیبت وجود دارد که این وظایف فقط نسبت به امام غائب حتمی و ضروری است؛ از جملۀ این وظایف، دعا برای فرج حضرت حجت(ع) است[۱]. دعا در لغت به معنای نداست. این واژه به معنی خواندن و خواستنی است که مورد توجه قرار گیرد[۲].
- به طور کلی دعا و نیایش، در فرهنگ اسلامی جایگاه والایی دارد[۳] به گونه ای که خداوند به دعا کننده وعدۀ اجابت داده است[۴]: ﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾[۵] و درعظمت دعا همین بس که در روایتی امام باقر(علیه اسلام) به نقل از پیامبر فرمودند[۶]«دعا جلوی قضای الهی را می‌‌گیرد»[۷] یکی از مصادیق دعا میتواند رفع گرفتاری‌های همۀ انسان‌ها باشد. بر اساس آیات و روایات، این اتفاق تحقق نمی‌یابد مگر زمانی که امام غایب ظهور کند و جهان را به نور خودش روشن کند[۸]، به همین دلیل در برخی روایات سفارش شده است برای فرج حضرت دعا کنیم. مراد از دعای فرج صرفاً خواندن زبانی دعا نیست؛ بلکه آرزویی برآمده از قلب و عشق به امام است؛ یعنی همچنان که امام عصر(ع) نماد همۀ آمال و آرزوهای انسان منتظر است، به همین ترتیب باید بزرگ‌ترین دغدغه انسان منتظر هم دعا برای تعجیل ظهور آن حضرت باشد[۹]. در برای تعجیل فرج بیانگر آماده‌سازی برای ظهور منجی هم هست؛ چراکه دعا افزون بر اینکه یاری و کمک خواستن از خداوند قادر و تواناست، موجب آمادگی فکری و قلبی شده، نوعی توجه به وظایف و عهد و پیمان را به دنبال دارد[۱۰].
- اما این ادعا که دعا برای فرج امام در جایگاه ویژه برای مسلمین قرار دارد به وسیلۀ روایات ثابت شده است، چرا که معصومین با عبارات مختلف از مسلمین خواسته‌اند برای فرج حضرت دعا کنند[۱۱].
- اما چرا این همه اسرار از جانب ائمه برای دعای فرج امام در بیاناتشان ذکر شده است؛ میتوان گفت دلیل آن به خاطر ویژگی‌های این دعاست که آن ویژگی‌ها هم در کلمات خود ائمه آمده است، از جمله: احیا و زنده نگه داشتن امر ائمه اطهار، ناامیدی شیطان، امید به نجات از فتنه‌ها، تعظیم شعائر الهی، جلب شفاعت پیامبر و پیشوایان معصوم، استجابت دعا، دفع بلا، وسعت روزی، آمرزش گناهان[۱۲].
- شاید بتوان گفت سر اینکه معصومین با عبارات مختلف از منتظرین خواسته‌اند تا برای ظهور دعا کنند این باشد که دعای منتظرین باعث تحقق حکومت جهانی مهدوی میشود امامی که تجسم همه انبیا و اولیا و واسطه همه فیوضات الاهی است[۱۳] و دعا نکردن آنها ظهور حضرت را به تاخیر می‌‌اندازد. چنانکه حکومت امیرالمؤمنین(ع) با روی آوردن اغلب مردم به ایشان و تقاضای حاکمیت به وی محقق شد[۱۴].
- سید بن طاووس در باب این موضوع به فرزندش چنین گفت[۱۵]: "خواسته‌های آن بزرگوار را بر خواسته‌های خود مقدم کن و صدقه دادن از سوی آن حضرت را پیش از صدقه دادن خودت و همچنین دعا برای آن حضرت را بر دعا کردن خودت مقدم کن و نیز در هر کار خیری که مایه وفای به حق آن حضرت است، او را در اولویت قرار بده".[۱۶]
روایات دربارۀ دعا برای فرج
- امام زمان(ع) در ضمن توقیعی که از ناحیۀ مقدسه صادر شد فرمودند[۱۷]: «"وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ"»[۱۸] گرچه کلمۀ فرج به معنای مطلق گشایش است؛ اما در اینجا به قرینه سیاق توقیع و کلمه تعجیل این را می‌‌رساند که در اینجا مراد دعای برای ظهور حضرت است[۱۹].
- یکی از یاران حضرت هادی(ع) از آن بزرگوار دربارۀ برنامه عملی و وظیفه عموم شیعیان در زمان غیبت امام عصر سئوال میکند: در زمان غیبت، شیعیان شما چه کاری انجام دهند؟ امام هادی(ع) می‌فرماید[۲۰]: «بر شما باد دعا و نیایش، و حفظ حالت انتظار»[۲۱]
- امام حسن عسکری(ع) به احمد بن اسحاق فرمود[۲۲]: «سوگند به خداکه فرزندم مهدی(ع) غیبت خواهد کرد؛ غیبتی که در آن مسلمانان گرفتار می‌‌شوند، مگر کسی که خدای عزوجل او را بر اعتقاد به امامت وی استوار کند و به او توفیق دهند که برای تعجیل در فرج او دعا کند». [۲۳]
- امام صادق(ع) در روایتی یکی از آثار دعا برای تعجیل فرج امام عصر را اینگونه نقل کرده است«هر کس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست و در فرج ایشان تعجیل کن، نمیرد تا قائم(ع) را درک کند»[۲۴].[۲۵]
شرایط دعای فرج
- دعا برای فرج دارای شرایطی است و صرفا گفتن الفاظ بدون توجه به معنا و مفهوم آن نمی‌تواند معنی دعا کردن برای فرج باشد[۲۶]. بنابراین دعا زمانی میتواند در جایگاه خاص برای مسلمین قرار بگیرد که شرایط آن رعایت شود[۲۷].
- بر اساس آموزه های اسلام[۲۸] شرایط دعای فرج اینچنین است[۲۹]:
- مسلمان واقعی با صراحت از خدای تعالی، ظهور حضرت را درخواست میکند. به هر زبانی که باشد عربی، فارسی یا زبان‌های دیگر[۳۰].
- منتظر هنگامی که دعای فرج را از کسی می‌شنود، آمین می‌‌گوید؛ چون آمین گفتن به منزله دعا است[۳۱].
- منتظر برای آمرزش گناهانی که ظهور و فرج امام را به تأخیر می‌‌اندازد، دعا کند[۳۲].
- و یا گفته شده است:[۳۳] "دعای فرج زمانی میتواند برای مسلمین در جایگاه خاص قرار بگیرد که دعای فرج به واسطۀ حضرت در درگاه خدا عرضه شود؛ یعنی اینکه مسلمین به خاطر شان والای امام از امام بخواهند که در پیشگاه خداوند، برای ظهور دعا کند"[۳۴].
نتیجه‌گیری
- از مجموعه معارفی که در دعاها آمده میتوان برداشت کرد دعا در تحقق ظهور مؤثر است؛ یعنی ممکن است دعا یکی از اسباب الهی برای فرج مردم و ظهور امام مهدی (ع) باشد[۳۵]؛ فقط نکته ای که باید به آن توجه شود این است که شرایط دعا کردن باید هنگام دعا رعایت شود و صرفا لقلقۀ زبانی نباشد[۳۶].
پرسش مستقیم
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان برای زمینه‌سازی ظهور در غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شخصی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف فردی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اجتماعی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان در حوزه امنیت اجتماعی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف علما در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف دانشجویان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف مستمعان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف کنهسالان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف جوانان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف زنان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف ثروتمندان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اقشار آسیب‌پذیر در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف حاکمان و فرماندهان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف نیروی انتظامی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف توده مردم در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- وظایف عام مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به شناخت امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره تولی به امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به تبری از دشمنان امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به زیارت و یاد امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره دعا برای امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به اقتدا به سنت و سیره امام مهدی در امور استحبابی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به انجام اعمال عبادی به نیابت از امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا صبر بر سختی‌های دوران غیبت از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه فکری و اعتقادی یا علمی و معرفتی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه روحی و روانی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اخلاقی و رفتاری چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه سیاسی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اقتصادی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه نظامی و انتظامی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آیا پیروی از نواب عام از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا دعا برای تعجیل فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا غمگین بودن در دوران غیبت و اشتیاق به ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آثار نزدیک شمردن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آفات دور دانستن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آرزوها چگونه در شخصیت منتظران امام مهدی تأثیر می‌گذارد؟ (پرسش)
- برای ایجاد ارتباط قلبی با امام مهدی به جز تکالیف شرعی و دینی چه اعمالی لازم است تا بفهمیم ایشان از ما راضی هستند؟ (پرسش)
- وظیفه جامعه اسلامی در برابر اخباری که از سوی امام مهدی می‌رسد چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
- دانش‌آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- چگونه میتوان برپایه خواست حقیقی امام مهدی عمل کرد؟ (پرسش)
- وظیفه مردم در عصر غیبت کبری برای برپایی عدالت چیست؟ (پرسش)
- آیا تکریم اماکن منسوب به امام مهدی از تکالیف عصر غیبت است؟ (پرسش)
- چرا رسیدگی به نیازهای مؤمنان مصداقی از برآوردن حوائج امام مهدی است؟ (پرسش)
- مرابطه با امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا حفظ پیوند با مقام ولایت از وظایف خاص منتظران امام مهدی است؟ (پرسش)
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی
- وظایف شخصی شیعیان در عصر غیبت
- وظایف شیعیان در عرصه امنیت اجتماعی
- وظایف علما در عصر غیبت
- وظایف دانشجویان در عصر غیبت
- وظایف مستمعان در عصر غیبت
- وظایف کهنسالان در عصر غیبت
- وظایف جوانان در عصر غیبت
- وظایف زنان در عصر غیبت
- وظایف حاکمان و فرماندهان در عصر غیبت
- وظایف نیروی انتظامی
- وظایف توده مردم در عصر غیبت
- وظایف اقشار آسیب‌پذیر در عصر غیبت
- وظایف عام منتظران
- وظایف خاص منتظران
- آثار نزدیک شمردن ظهور
- آفات دور دانستن ظهور
- تأثیر آرزوها در شخصیت منتظر
- ارتباط قلبی با امام مهدی
- انتظار امام مهدی از نوجوانان
- تکریم اماکن منسوب به امام مهدی
- مرابطه با امام مهدی
منابع
ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور
رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت
رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر
آهنگران، محمد رسول، بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود
موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن
صمدی، قنبر علی، آخرین منجی
علی‌نوری، علی رضا، فرهنگ مهدویت و انتظار
سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲
سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران
هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی
گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه
رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳، موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۴۴. اکبری، محمد رضا، پرچم هدایت، ص۶۸؛ هراتیان، علی، انتظار فریضه‌ای فراموش‌شده، ص ؟؟
- ↑ ر.ک: گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۱۰۳-۱۰۵.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳ و بایسته‌های عصر چشم به راهی، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک: علی‌نوری، علی رضا، فرهنگ مهدویت و انتظار، ص ۵۷-۵۹.
- ↑ «و چون بندگانم درباره من از تو پرسند من نزدیکم، دعاکننده چون مرا بخواند دعا (ی او) را پاسخ می‌دهم؛ پس باید دعوت مرا پاسخ دهند و به من ایمان آورند باشد که راهیاب شوند» سوره بقره، آیه ۱۸۶.
- ↑ بحار الانوار، ج۵۹، ص۲۲۸.
- ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲.
- ↑ .ر.ک: سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی.
- ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲.
- ↑ ر.ک: ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص۳۱۰.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.
- ↑ محمد‌هاشمی، عبدالله، فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی، ص۳۴.
- ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲.
- ↑ ر.ک: گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۱۰۳-۱۰۵.
- ↑ کشف المحجه، ص ۱۵۱- ۱۵۲.
- ↑ ر.ک: علی‌نوری، علی رضا، فرهنگ مهدویت و انتظار، ص ۵۷-۵۹.
- ↑ «و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید». شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۲.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳؛ شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، پرسش از موعود، ص ۸۵ -۸۶؛ علی‌نوری، علی رضا، فرهنگ مهدویت و انتظار، ص ۵۷-۵۹؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۹۷. گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۱۰۳-۱۰۵؛ موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۴۴؛ صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲؛ آهنگران، محمد رسول، بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود، ص ۱۷۰-۱۷۱؛ رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.
- ↑ .ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲.
- ↑ «"عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ"»؛ بحارالأنوار، ج ۹۵، ص ۳۳۶، به نقل از صحیفه مهدیه، ص ۹۹.
- ↑ ر.ک: رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر، ص ۳۶؛ آهنگران، محمد رسول، بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود، ص ۱۷۰-۱۷۱.
- ↑ «"وَ اللَّهُ لیغیبن غیبة لَا ینجو فیها مِنْ التهلکة إِلَّا مَنْ یثبته اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ علی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بتعجیل فَرْجَهُ"» کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۵.
- ↑ ر.ک: هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، ص۱۳۳-۱۳۷؛ گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۱۰۳-۱۰۵؛ صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲؛ آهنگران، محمد رسول، بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود، ص ۱۷۰-۱۷۱؛ قرائتی، محسن، زندگی مهدوی در سایه دعای عهد، ص۱۶۷-۱۶۸؛ رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت، ص؟؟؟
- ↑ «"مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ"»؛ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (شیخ طوسی)، مصباح المتهجد، بیروت، ۱۴۱۱، ص ۳۲۸.
- ↑ .ر.ک: رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳؛رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۹۷.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.
- ↑ سید محمد تقی موسوی اصفهانی،مکیال المکارم، ج ۲، ص ۲۳۴- ۲۳۵ [با تصرف در نقل قول].
- ↑ ر.ک: هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.
- ↑ ر.ک: هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.
- ↑ ر.ک: هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.
- ↑ ر.ک: هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.
- ↑ صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.
- ↑ هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، ص۱۳۳-۱۳۷.
- ↑ ر.ک: ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص۳۱۰.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.