ابرار در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'خودداری' به 'خودداری'
جز (جایگزینی متن - 'نیاز' به 'نیاز')
جز (جایگزینی متن - 'خودداری' به 'خودداری')
خط ۳۱: خط ۳۱:
*در عرف هر مجتمعی، آن‌چه خوب باشد، [[بِرّ]] شمرده می‌شود؛ بر این اساس، در عصر [[نزول وحی]]، مخاطبان [[قرآن]]، [[آداب و رسوم]] [[اجتماعی]] برخاسته از افسانه‌ها و خرافه‌ها را نیز [[بِرّ]] می‌دانستند. از نظر [[قرآن]]، [[بِرّ]] پایه [[عقلی]] و منطقی دارد و کارهای [[خرافی]]، گرچه در جامعه‌ای مرسوم شده باشد، [[بِرّ]] نیست<ref>اخلاق در قرآن، ج‌۱، ص‌۷۰ و ۷۱.</ref>؛ از این‌رو [[بِرّ]] را تعریف، و‌مصادیق آن را [[تبیین]] می‌کند و در برخی [[آیات]] نیز با [[پندار]] [[باطل]] [[جاهلی]] [[مبارزه]] و [[برّ]] بودن برخی [[رسوم]] [[باطل]] آنان را [[نفی]] می‌کند؛ مانند<ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>:
*در عرف هر مجتمعی، آن‌چه خوب باشد، [[بِرّ]] شمرده می‌شود؛ بر این اساس، در عصر [[نزول وحی]]، مخاطبان [[قرآن]]، [[آداب و رسوم]] [[اجتماعی]] برخاسته از افسانه‌ها و خرافه‌ها را نیز [[بِرّ]] می‌دانستند. از نظر [[قرآن]]، [[بِرّ]] پایه [[عقلی]] و منطقی دارد و کارهای [[خرافی]]، گرچه در جامعه‌ای مرسوم شده باشد، [[بِرّ]] نیست<ref>اخلاق در قرآن، ج‌۱، ص‌۷۰ و ۷۱.</ref>؛ از این‌رو [[بِرّ]] را تعریف، و‌مصادیق آن را [[تبیین]] می‌کند و در برخی [[آیات]] نیز با [[پندار]] [[باطل]] [[جاهلی]] [[مبارزه]] و [[برّ]] بودن برخی [[رسوم]] [[باطل]] آنان را [[نفی]] می‌کند؛ مانند<ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>:
#در [[جاهلیت]] مرسوم بود که از دَرِ ورودی به خانه‌های خود وارد نمی‌شدند؛ بلکه از نَقْبی که در پشت [[خانه‌ها]] می‌گشودند، وارد و خارج می‌شدند<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۵۰۸.</ref>. [[قرآن]]، این کار آنان را بی‌ارتباط با [[برّ]] دانسته و [[دستور]] وارد شدن به [[خانه‌ها]] از درهای آن را داده است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْا الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ }}<ref> از تو درباره ماه‌های نو می‌پرسند، بگو: آنها زمان نمای مردم و حجّ‌اند؛ و نیکی آن نیست که از پشت خانه‌ها به درون آنها درآیید بلکه (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانه‌ها از در درآیید، و از خداوند پروا کنید باشد که رستگار گردید؛ سوره بقره، آیه:۱۸۹.</ref>. در [[سبب نزول]] [[آیه]] گفته شده: در [[جاهلیت]]، هنگامی‌که کسی به خواسته خویش نمی‌رسید به سبب طیره و بدیمنی مرتکب چنین اعمالی می‌شد یا هنگامی‌که مُحْرم بود، برای سخت‌گیری بیش از حد برخود، چنین می‌کرد<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۵‌، ص‌۱۳۶ و ۱۳۷.</ref>. [[امر]] به وارد شدن در [[خانه‌ها]] از درهای آن {{متن قرآن|وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا }}<ref> (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانه‌ها از در درآیید؛ سوره بقره، آیه:۱۸۹.</ref> در برخی [[روایات]] به [[پذیرش]]  [[ولایت اهل بیت]] [[تأویل]] شده است<ref>بحارالانوار، ج‌۸‌، ص‌۳۳۶؛ عیّاشی، ج‌۱، ص‌۸۶‌؛ نورالثقلین، ج‌۱، ص‌۱۷۸.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} در [[تفسیر]] آن فرمود: خانه‌هایی که [[خدا]] [[فرمان]] داده از درهای آن وارد شوند، ما [[اهل‌بیت]] هستیم؛ پس هر که با ما [[بیعت]] و به‌ولایت ما [[اقرار]] کند، به [[خانه‌ها]] از درهایش وارد‌شده و هرکس با ما [[مخالفت]] ورزد و غیر از ما را [[برتری]] دهد، از پشت [[خانه‌ها]] به آنها در‌آمده‌است<ref>نورالثقلین، ج‌۱، ص‌۱۷۷.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>
#در [[جاهلیت]] مرسوم بود که از دَرِ ورودی به خانه‌های خود وارد نمی‌شدند؛ بلکه از نَقْبی که در پشت [[خانه‌ها]] می‌گشودند، وارد و خارج می‌شدند<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۵۰۸.</ref>. [[قرآن]]، این کار آنان را بی‌ارتباط با [[برّ]] دانسته و [[دستور]] وارد شدن به [[خانه‌ها]] از درهای آن را داده است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْا الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ }}<ref> از تو درباره ماه‌های نو می‌پرسند، بگو: آنها زمان نمای مردم و حجّ‌اند؛ و نیکی آن نیست که از پشت خانه‌ها به درون آنها درآیید بلکه (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانه‌ها از در درآیید، و از خداوند پروا کنید باشد که رستگار گردید؛ سوره بقره، آیه:۱۸۹.</ref>. در [[سبب نزول]] [[آیه]] گفته شده: در [[جاهلیت]]، هنگامی‌که کسی به خواسته خویش نمی‌رسید به سبب طیره و بدیمنی مرتکب چنین اعمالی می‌شد یا هنگامی‌که مُحْرم بود، برای سخت‌گیری بیش از حد برخود، چنین می‌کرد<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۵‌، ص‌۱۳۶ و ۱۳۷.</ref>. [[امر]] به وارد شدن در [[خانه‌ها]] از درهای آن {{متن قرآن|وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا }}<ref> (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانه‌ها از در درآیید؛ سوره بقره، آیه:۱۸۹.</ref> در برخی [[روایات]] به [[پذیرش]]  [[ولایت اهل بیت]] [[تأویل]] شده است<ref>بحارالانوار، ج‌۸‌، ص‌۳۳۶؛ عیّاشی، ج‌۱، ص‌۸۶‌؛ نورالثقلین، ج‌۱، ص‌۱۷۸.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} در [[تفسیر]] آن فرمود: خانه‌هایی که [[خدا]] [[فرمان]] داده از درهای آن وارد شوند، ما [[اهل‌بیت]] هستیم؛ پس هر که با ما [[بیعت]] و به‌ولایت ما [[اقرار]] کند، به [[خانه‌ها]] از درهایش وارد‌شده و هرکس با ما [[مخالفت]] ورزد و غیر از ما را [[برتری]] دهد، از پشت [[خانه‌ها]] به آنها در‌آمده‌است<ref>نورالثقلین، ج‌۱، ص‌۱۷۷.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>
#هنگام [[تغییر قبله]] [[مسلمانان]] از بیت‌ المقدس به [[کعبه]]، [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] که می‌پنداشتند [[نماز]]، جز به سوی [[قبله]] آنان پذیرفته نیست و چنین [[نماز]] گزاردن بر [[دین]] [[پیامبران]] نیست، با [[مسلمانان]] به بحث و [[مشاجره]] پرداختند و [[خدای سبحان]] با ردّ [[پندار]] آنان فرمود: داشتن قبله‌ای ویژه و روی‌کردن به آن، [[هدف]] اصلی [[دین]] و [[عبادت]]* نیست؛ بلکه دستوری فرعی است و [[هدف]] اساسی و مسأله محوری [[دین]]، [[ایمان به خدا]] و... است<ref>نورالثقلین، ص‌۴۷۵ و ۴۷۶.</ref> {{متن قرآن|لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ}}<ref> نیکی آن نیست که روی را سوی خاور و باختر بگردانید، بلکه نیکی (از آن) کسی است که به خداوند و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیامبران ایمان آورد و دارایی را با دوست داشتنش به نزدیکان و یتیمان و بیچارگان و به راه‌ماندگان و کمک‌خواهان و در راه (آزادی) بردگان ببخشد و نماز برپا دارد و زکات پردازد و (نیکی از آن) آنان (است) که چون پیمان بندند وفا کنند؛ و به ویژه شکیبایان در سختی و رنج و در هنگامه کارزار، آنها راستگویند و آنانند که به راستی پرهیزگارند؛ سوره بقره، آیه:۱۷۷.</ref>. سلب [[برّ]] از استقبال [[مشرق]] و [[مغرب]] بدین معنا نیست که روی‌کردن به جهات مزبور، در اصل از مصادیق [[برّ]] نیست؛ بلکه‌بدین معنا است که اینها [[بِرّ]] اصیل نیست و‌روی‌کردن به سمت خاص، امری فرعی به‌شمار‌می‌رود<ref>الفرقان، ج‌۱ و ۲، ص‌۲۹۱.</ref>. در این [[آیه]]، برخی مصادیق [[بِرّ]] در [[شؤون]] سه‌گانه [[آدمی]]، یعنی [[عقیده]]، خُلق و [[عمل]] [[تبیین]] شده است: ۱. [[ایمان به خدا]]، [[معاد]]، [[فرشتگان]]، [[کتاب‌های آسمانی]] و [[پیامبران]]؛ ۲. بخشیدن [[مال]] به [[خویشاوندان]]، [[یتیمان]]، بینوایان، در راه ماندگان، گدایان و در راهِ [[آزاد]] کردن بردگان؛ ۳. برپا داشتن [[نماز]]؛ ۴. پرداختن [[زکات]]؛ ۵‌. [[وفا به عهد]] و [[پیمان‌ها]]؛ ۶‌. [[پایداری]] در [[سختی‌ها]] و زیان‌ها و هنگام [[جنگ]]؛ ۷. [[صداقت]]؛ ۸‌. [[پرهیزکاری]] و [[پرواپیشگی]] که در [[آیه]] ۱۸۹ [[سوره بقره]] نیز بیان شده است. در [[آیات]] {{متن قرآن|وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا }}<ref> و با پدر و مادرش نکوکار بود و گردنکشی سرکش نبود؛ سوره مریم، آیه:۱۴.</ref>، {{متن قرآن|وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا }}<ref> و (مرا) با مادرم نیکوکار کرده و مرا گردنکشی سنگدل نگردانیده است؛ سوره مریم، آیه:۳۲.</ref> [[رفتار شایسته]] دو [[پیامبر]] [[الهی]]، [[حضرت یحیی]] و [[حضرت عیسی]]{{ع}} در برابر [[پدر]] و [[مادر]]  و [[خودداری]] از زورگویی و [[نافرمانی]] آنان ستوده شده است؛ البتّه این مصادیق یک‌سان و در عرض هم نیستند؛ بلکه برخی از قبیل مقوّمند؛ به گونه‌ای که بدون آنها، [[بِرّ]] تحقّق نمی‌یابد و برخی دیگر از قبیل علایم و آثار آن به شمار می‌آیند<ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>
#هنگام [[تغییر قبله]] [[مسلمانان]] از بیت‌ المقدس به [[کعبه]]، [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] که می‌پنداشتند [[نماز]]، جز به سوی [[قبله]] آنان پذیرفته نیست و چنین [[نماز]] گزاردن بر [[دین]] [[پیامبران]] نیست، با [[مسلمانان]] به بحث و [[مشاجره]] پرداختند و [[خدای سبحان]] با ردّ [[پندار]] آنان فرمود: داشتن قبله‌ای ویژه و روی‌کردن به آن، [[هدف]] اصلی [[دین]] و [[عبادت]]* نیست؛ بلکه دستوری فرعی است و [[هدف]] اساسی و مسأله محوری [[دین]]، [[ایمان به خدا]] و... است<ref>نورالثقلین، ص‌۴۷۵ و ۴۷۶.</ref> {{متن قرآن|لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ}}<ref> نیکی آن نیست که روی را سوی خاور و باختر بگردانید، بلکه نیکی (از آن) کسی است که به خداوند و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیامبران ایمان آورد و دارایی را با دوست داشتنش به نزدیکان و یتیمان و بیچارگان و به راه‌ماندگان و کمک‌خواهان و در راه (آزادی) بردگان ببخشد و نماز برپا دارد و زکات پردازد و (نیکی از آن) آنان (است) که چون پیمان بندند وفا کنند؛ و به ویژه شکیبایان در سختی و رنج و در هنگامه کارزار، آنها راستگویند و آنانند که به راستی پرهیزگارند؛ سوره بقره، آیه:۱۷۷.</ref>. سلب [[برّ]] از استقبال [[مشرق]] و [[مغرب]] بدین معنا نیست که روی‌کردن به جهات مزبور، در اصل از مصادیق [[برّ]] نیست؛ بلکه‌بدین معنا است که اینها [[بِرّ]] اصیل نیست و‌روی‌کردن به سمت خاص، امری فرعی به‌شمار‌می‌رود<ref>الفرقان، ج‌۱ و ۲، ص‌۲۹۱.</ref>. در این [[آیه]]، برخی مصادیق [[بِرّ]] در [[شؤون]] سه‌گانه [[آدمی]]، یعنی [[عقیده]]، خُلق و [[عمل]] [[تبیین]] شده است: ۱. [[ایمان به خدا]]، [[معاد]]، [[فرشتگان]]، [[کتاب‌های آسمانی]] و [[پیامبران]]؛ ۲. بخشیدن [[مال]] به [[خویشاوندان]]، [[یتیمان]]، بینوایان، در راه ماندگان، گدایان و در راهِ [[آزاد]] کردن بردگان؛ ۳. برپا داشتن [[نماز]]؛ ۴. پرداختن [[زکات]]؛ ۵‌. [[وفا به عهد]] و [[پیمان‌ها]]؛ ۶‌. [[پایداری]] در [[سختی‌ها]] و زیان‌ها و هنگام [[جنگ]]؛ ۷. [[صداقت]]؛ ۸‌. [[پرهیزکاری]] و [[پرواپیشگی]] که در [[آیه]] ۱۸۹ [[سوره بقره]] نیز بیان شده است. در [[آیات]] {{متن قرآن|وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا }}<ref> و با پدر و مادرش نکوکار بود و گردنکشی سرکش نبود؛ سوره مریم، آیه:۱۴.</ref>، {{متن قرآن|وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا }}<ref> و (مرا) با مادرم نیکوکار کرده و مرا گردنکشی سنگدل نگردانیده است؛ سوره مریم، آیه:۳۲.</ref> [[رفتار شایسته]] دو [[پیامبر]] [[الهی]]، [[حضرت یحیی]] و [[حضرت عیسی]]{{ع}} در برابر [[پدر]] و [[مادر]]  و خودداری از زورگویی و [[نافرمانی]] آنان ستوده شده است؛ البتّه این مصادیق یک‌سان و در عرض هم نیستند؛ بلکه برخی از قبیل مقوّمند؛ به گونه‌ای که بدون آنها، [[بِرّ]] تحقّق نمی‌یابد و برخی دیگر از قبیل علایم و آثار آن به شمار می‌آیند<ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>
*در [[روایات]] نیز مصادیق فراوانی برای [[بِرّ]] ذکر شده که برخی از آنها عبارت است از [[ایمان به خدا]]<ref>بحارالانوار، ج‌۷۴، ص‌۱۳۷.</ref>، [[توحید]]<ref>بحارالانوار، ج‌۲۴، ص‌۳۰۳.</ref>، سود رساندن به [[بندگان خدا]]<ref>بحارالانوار، ج‌۷۴، ص‌۱۳۷.</ref>، [[فرو خوردن خشم]]، درگذشتن از لغزش‌های بدکاران، ترحّم بر تهی‌دستان، وارسی حال [[همسایگان]]، اعتراف به [[برتری]] صاحبان [[فضل]]<ref>بحارالانوار، ج‌۲۴، ص‌۳۰۳.</ref>، [[دوستی]] و [[دشمنی]]، و‌پیوند و جدایی، و‌خشم و [[خشنودی]] برای [[خدا]]، کار کردن برای [[خدا]]، [[دعوت]] به سوی [[خدا]]، [[خشوع]] برای [[خدا]] و [[احسان]] در راه او<ref>تحف‌العقول، ص‌۲۱.</ref>، کشته شدن در [[راه خدا]]<ref>تحف‌العقول، ص‌۲۱.</ref>، هم‌رنگی و هماهنگی ظاهر و [[باطن]] [[آدمی]] و [[خلوت]] و جلوت او <ref>کنزالعمّال، ج‌۳، ص‌۲۴.</ref>، [[سلام]] کردن<ref>بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۷.</ref>، [[سخاوت]]، [[نیکو]] [[سخن گفتن]]، [[صبر]] بر [[آزار]]<ref>بحارالانوار، ج‌۶۸‌، ص‌۸۹‌، ۳۱۱، ۳۵۴.</ref>،  [[کتمان]] [[نیازمندی]]، [[کتمان]] [[صدقه]]، [[کتمان]] [[بیماری]] و [[مصیبت]]<ref>تحف‌العقول، ص‌۲۹۵.</ref>، برپاداشتن [[فرایض]] و پرهیزاز [[محرّمات]] وصیانت خویشتن از [[غفلت]] در [[امور دینی]]<ref>بحارالانوار، ج‌۸۲‌، ص‌۱۸۱.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>
*در [[روایات]] نیز مصادیق فراوانی برای [[بِرّ]] ذکر شده که برخی از آنها عبارت است از [[ایمان به خدا]]<ref>بحارالانوار، ج‌۷۴، ص‌۱۳۷.</ref>، [[توحید]]<ref>بحارالانوار، ج‌۲۴، ص‌۳۰۳.</ref>، سود رساندن به [[بندگان خدا]]<ref>بحارالانوار، ج‌۷۴، ص‌۱۳۷.</ref>، [[فرو خوردن خشم]]، درگذشتن از لغزش‌های بدکاران، ترحّم بر تهی‌دستان، وارسی حال [[همسایگان]]، اعتراف به [[برتری]] صاحبان [[فضل]]<ref>بحارالانوار، ج‌۲۴، ص‌۳۰۳.</ref>، [[دوستی]] و [[دشمنی]]، و‌پیوند و جدایی، و‌خشم و [[خشنودی]] برای [[خدا]]، کار کردن برای [[خدا]]، [[دعوت]] به سوی [[خدا]]، [[خشوع]] برای [[خدا]] و [[احسان]] در راه او<ref>تحف‌العقول، ص‌۲۱.</ref>، کشته شدن در [[راه خدا]]<ref>تحف‌العقول، ص‌۲۱.</ref>، هم‌رنگی و هماهنگی ظاهر و [[باطن]] [[آدمی]] و [[خلوت]] و جلوت او <ref>کنزالعمّال، ج‌۳، ص‌۲۴.</ref>، [[سلام]] کردن<ref>بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۷.</ref>، [[سخاوت]]، [[نیکو]] [[سخن گفتن]]، [[صبر]] بر [[آزار]]<ref>بحارالانوار، ج‌۶۸‌، ص‌۸۹‌، ۳۱۱، ۳۵۴.</ref>،  [[کتمان]] [[نیازمندی]]، [[کتمان]] [[صدقه]]، [[کتمان]] [[بیماری]] و [[مصیبت]]<ref>تحف‌العقول، ص‌۲۹۵.</ref>، برپاداشتن [[فرایض]] و پرهیزاز [[محرّمات]] وصیانت خویشتن از [[غفلت]] در [[امور دینی]]<ref>بحارالانوار، ج‌۸۲‌، ص‌۱۸۱.</ref><ref>[[علی اسلامی|اسلامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.</ref>


۲۱۸٬۸۵۱

ویرایش