بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
*متن آیه: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> | *متن [[آیه]]: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> | ||
'''آیه اکمال دین'''، [[آیه]] ای است که روز [[غدیرخم]] و پس از [[تعیین امام]] [[علی ]]{{ع}} به عنوان [[وصی]] و [[جانشین پیامبر]] به امر [[پروردگار]]، نازل شد. [[آیه]] بیانگر [[یأس]] [[کفار]] به واسطۀ [[جانشینی]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[اکمال دین]] و [[اتمام نعمت]] و [[اثبات]] کنندۀ [[امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است. | '''آیه اکمال دین'''، [[آیه]] ای است که روز [[غدیرخم]] و پس از [[تعیین امام]] [[علی]]{{ع}} به عنوان [[وصی]] و [[جانشین پیامبر]] به امر [[پروردگار]]، نازل شد. [[آیه]] بیانگر [[یأس]] [[کفار]] به واسطۀ [[جانشینی]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[اکمال دین]] و [[اتمام نعمت]] و [[اثبات]] کنندۀ [[امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*بخشی از سومین [[آیه]] سوره [[مائده]] را "[[آیه اکمال]]" نامیدهاند: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref><ref>الغدیر، ج۱، ص ۲۳۴؛ تتمة المراجعات، ص۵۴؛ نهج الحق، ص۱۹۲.</ref>. | *بخشی از سومین [[آیه]] [[سوره]] [[مائده]] را "[[آیه اکمال]]" نامیدهاند: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref><ref>الغدیر، ج۱، ص ۲۳۴؛ تتمة المراجعات، ص۵۴؛ نهج الحق، ص۱۹۲.</ref>. | ||
*به [[اجماع]] [[عالمان شیعه]] و [[عقیده]] برخی از مفسّران [[اهل سنت]]، این [[آیه]] در قضیه [[غدیر خم]] و پس از [[نصب حضرت علی]]{{ع}} به [[امامت]] نازل شده است<ref>جوامعالجامع، ج۱، ص۳۲۱؛ نورالثقلین، ج۱، ص ۵۸۹؛ شواهدالتنزیل، ج۱، ص ۲۰۲ و ۲۰۳.</ref>. بسیاری از [[روایات]] [[اهل سنت]] نیز [[نزول]] [[آیه اکمال]] را پس از [[جریان غدیر]] [[خم]] میدانند. | *به [[اجماع]] [[عالمان شیعه]] و [[عقیده]] برخی از مفسّران [[اهل سنت]]، این [[آیه]] در قضیه [[غدیر خم]] و پس از [[نصب حضرت علی]]{{ع}} به [[امامت]] نازل شده است<ref>جوامعالجامع، ج۱، ص۳۲۱؛ نورالثقلین، ج۱، ص ۵۸۹؛ شواهدالتنزیل، ج۱، ص ۲۰۲ و ۲۰۳.</ref>. بسیاری از [[روایات]] [[اهل سنت]] نیز [[نزول]] [[آیه اکمال]] را پس از [[جریان غدیر]] [[خم]] میدانند. | ||
*[[سیوطی]] از [[ابی سعید خدری]] [[نقل]] کرده که چون [[پیامبر]]، [[ولایت علی]]{{ع}} را در [[روز غدیر]] [[خم]] اعلام کرد، [[جبرئیل]] این [[آیه]] را فرود آورد <ref>الدرالمنثور، ج ۳، ص ۱۹.</ref>. او همچنین از [[ابوهریره]] [[نقل]] میکند که چون [[روز غدیر]] [[خم]] (هیجده [[ذی حجّه]]) شد، [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث| مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه}}، و آن هنگام، این [[آیه]] نازل شد<ref>الدرالمنثور، ج ۳، ص ۱۹.</ref>. | * [[سیوطی]] از [[ابی سعید خدری]] [[نقل]] کرده که چون [[پیامبر]]، [[ولایت علی]]{{ع}} را در [[روز غدیر]] [[خم]] اعلام کرد، [[جبرئیل]] این [[آیه]] را فرود آورد <ref>الدرالمنثور، ج ۳، ص ۱۹.</ref>. او همچنین از [[ابوهریره]] [[نقل]] میکند که چون [[روز غدیر]] [[خم]] (هیجده [[ذی حجّه]]) شد، [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث| مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه}}، و آن هنگام، این [[آیه]] نازل شد<ref>الدرالمنثور، ج ۳، ص ۱۹.</ref>. | ||
*[[خطیب بغدادی]] نیز میگوید: در [[روز غدیر]] [[خم]]، [[پیامبر]] [[دست]] [[علی بن ابی طالب]] را گرفت و فرمود: آیا من [[ولیّ]] [[مؤمنان]] نیستم؟ جمعیّت، [[ولایت]] او را [[تأیید]] کردند؛ سپس فرمود: {{متن حدیث| مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه}}، و [[عمر بن خطاب]] گفت: ای پسر [[ابوطالب]]! بر تو [[مبارک]] باد. [[سرور]] من و [[سرور]] هر [[مسلمانی]] شدی؛ آنگاه [[آیه]] {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> نازل شد<ref>تاریخ بغداد، ج ۸، ص ۲۸۴.</ref><ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>. | * [[خطیب بغدادی]] نیز میگوید: در [[روز غدیر]] [[خم]]، [[پیامبر]] [[دست]] [[علی بن ابی طالب]] را گرفت و فرمود: آیا من [[ولیّ]] [[مؤمنان]] نیستم؟ جمعیّت، [[ولایت]] او را [[تأیید]] کردند؛ سپس فرمود: {{متن حدیث| مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه}}، و [[عمر بن خطاب]] گفت: ای پسر [[ابوطالب]]! بر تو [[مبارک]] باد. [[سرور]] من و [[سرور]] هر [[مسلمانی]] شدی؛ آنگاه [[آیه]] {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> نازل شد<ref>تاریخ بغداد، ج ۸، ص ۲۸۴.</ref><ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>. | ||
==[[شان نزول]] [[آیه]]== | ==[[شان نزول]] [[آیه]]== | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
==زمان و مکان [[نزول]] [[آیه]]== | ==زمان و مکان [[نزول]] [[آیه]]== | ||
* [[شیعیان]] معتقدند [[آیۀ اکمال دین]] در روز هجده ذی الحجه [[سال دهم هجری]] در محلی به نام [[غدیر خم]] نازل شده است، اما [[اهل سنت]] [[نزول]] این [[آیه]] را در نهم ذی الحجه (روز [[عرفه]]) [[سال]] ده [[هجری]] میدانند. | * [[شیعیان]] معتقدند [[آیۀ اکمال دین]] در روز هجده ذی الحجه [[سال دهم هجری]] در محلی به نام [[غدیر خم]] نازل شده است، اما [[اهل سنت]] [[نزول]] این [[آیه]] را در نهم ذی الحجه (روز [[عرفه]]) [[سال]] ده [[هجری]] میدانند. | ||
*تمامی روایاتی که بیانگر [[نزول]] [[آیه]] در نهم ذی الحجه است به قولی از [[عمر]] ابن خطاب برمی گردد زیرا او تنها کسی بود که در زمان خودش [[معتقد]] بود | *تمامی روایاتی که بیانگر [[نزول]] [[آیه]] در نهم ذی الحجه است به قولی از [[عمر]] ابن خطاب برمی گردد زیرا او تنها کسی بود که در زمان خودش [[معتقد]] بود آیه اکمال دین در روز عرفۀ نازل شده است، اما [[علامه امینی]] در [[کتاب الغدیر]]، ۱۶ نفر از بزرگان [[اهل سنت]]، مانند: [[محمد بن جریر طبری]]، [[حاکم]] [[نیشابوری]]، [[حاکم]] حسکانی، [[سبط ابن جوزی]]، [[ابن کثیر دمشقی]]، [[خطیب]] [[بغدادی]]، [[ابن عساکر]] و جلالالدین [[سیوطی]] یاد میکند که در کتابهایشان، [[نزول]] [[آیۀ اکمال]] را در روز ۱۸ ذیالحجه میدانند و تمام [[روایات]] این عده به چهار نفر از [[صحابه]] که مورد [[تأیید]] [[اهل سنت]] است برمی گردد، [[صحابه]] ای مانند: [[ابوسعید خدری]]، [[ابوهریره]]، [[زید بن ارقم]] و [[جابر بن عبدالله انصاری]]<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۱۲۴. </ref>. | ||
*از طرفی مصداق الیوم در [[آیۀ اکمال]] هم به هیچ وجه نمیتواند روز [[عرفه]] باشد، چراکه این روز تناسب زیادی با [[اکمال دین]] ندارد، زیرا اگر منظور از [[اکمال دین]] در روز [[عرفه]] [[تعلیم]] [[مناسک]] [[حج]] و یا بیان تفصیل انواع [[محرمات]] گوشتی باشد، در بردارندۀ معنی [[اکمال دین]] نیست، چراکه کامل نمودن فرعی از [[فروع دین]] (مانند [[حج]] و بیان تفصیلی [[محرمات]]) نمیتواند به معنی [[اکمال دین]] باشد. همچنین با توجه به اینکه پس از [[نزول]] [[آیه]] هنوز پروندۀ [[تشریع]] باز بوده و [[احکام]] جدیدی از طرف [[پیامبر]] بیان میشد، [[اعتقاد]] به کامل شدن [[دین]] در روز [[عرفه]] منطقی نبوده است، چراکه پس از [[اکمال دین]]، بیان [[تشریع]] از طرف [[پیامبر اسلام]] معنایی ندارد<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص:۱۴۶-۱۴۸. </ref>. | *از طرفی مصداق الیوم در [[آیۀ اکمال]] هم به هیچ وجه نمیتواند روز [[عرفه]] باشد، چراکه این روز تناسب زیادی با [[اکمال دین]] ندارد، زیرا اگر منظور از [[اکمال دین]] در روز [[عرفه]] [[تعلیم]] [[مناسک]] [[حج]] و یا بیان تفصیل انواع [[محرمات]] گوشتی باشد، در بردارندۀ معنی [[اکمال دین]] نیست، چراکه کامل نمودن فرعی از [[فروع دین]] (مانند [[حج]] و بیان تفصیلی [[محرمات]]) نمیتواند به معنی [[اکمال دین]] باشد. همچنین با توجه به اینکه پس از [[نزول]] [[آیه]] هنوز پروندۀ [[تشریع]] باز بوده و [[احکام]] جدیدی از طرف [[پیامبر]] بیان میشد، [[اعتقاد]] به کامل شدن [[دین]] در روز [[عرفه]] منطقی نبوده است، چراکه پس از [[اکمال دین]]، بیان [[تشریع]] از طرف [[پیامبر اسلام]] معنایی ندارد<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص:۱۴۶-۱۴۸. </ref>. | ||
==دلالت [[آیه]]== | ==دلالت [[آیه]]== | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
*با ذکر این مقدمه میتوان دریافت دلالت [[آیه]] نمیتواند چیزی غیر از [[اثبات امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} باشد چراکه توصیف [[آیه]] از [[پیام]] ابلاغی به [[یأس]] [[کفار]]، [[اکمال دین]] و [[اتمام نعمت]] با حمل [[پیام غدیر]]، [[اثبات]] کنندۀ چیزی غیر از [[امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نخواهد بود. | *با ذکر این مقدمه میتوان دریافت دلالت [[آیه]] نمیتواند چیزی غیر از [[اثبات امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} باشد چراکه توصیف [[آیه]] از [[پیام]] ابلاغی به [[یأس]] [[کفار]]، [[اکمال دین]] و [[اتمام نعمت]] با حمل [[پیام غدیر]]، [[اثبات]] کنندۀ چیزی غیر از [[امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نخواهد بود. | ||
*همچنین از آنجا که هر [[مکتب]]، هر اندازه اندیشههای [[قوی]] و [[الهی]] داشته باشد، به [[تنهایی]] نمیتواند خودش را [[حفظ]] کند، بلکه باید یک پاسدار [[حقیقی]] به نام [[رهبر]] در آن [[جامعه]] وجود داشته باشد که با [[معرفت]] و [[ایمان]] والای خود، [[حافظ]] و بیان کنندۀ [[احکام دین]] باشد و بعد از [[رسول خدا]]{{صل}} در صورتی که [[حضرت]] [[جانشینی]] بعد از خودش مشخص نکند نه تنها بیان احکان به صورت تام و کامل بیان نمیشود، بلکه [[تمام دین]] به سمت نابودی پیش خواهد رفت. باید [[رهبر]] و امامی وجود داشته باشد که نگذارد جریان [[دینی]] به سمت [[انحطاط]] و [[تباهی]] کشیده شود. در واقع نقش [[رهبری]] در [[دین]]، مانند نقش ستون فقرات در [[بدن]] است که بدون آن، جز پوستهای از [[دین]] ظاهر نخواهد شد. بنابراین این صفات عظیمی که در [[آیه]] وجود دارد قطعاً بر اساس امر کلیدی و مهمی بنا شده که تنها فرضیۀ موجود در روزهای آخر [[عمر]] [[پیامبر]]{{صل}} همان مسئلۀ [[امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بوده است<ref>ر.ک: [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص۲۱۳ - ۲۲۲. </ref>. | *همچنین از آنجا که هر [[مکتب]]، هر اندازه اندیشههای [[قوی]] و [[الهی]] داشته باشد، به [[تنهایی]] نمیتواند خودش را [[حفظ]] کند، بلکه باید یک پاسدار [[حقیقی]] به نام [[رهبر]] در آن [[جامعه]] وجود داشته باشد که با [[معرفت]] و [[ایمان]] والای خود، [[حافظ]] و بیان کنندۀ [[احکام دین]] باشد و بعد از [[رسول خدا]]{{صل}} در صورتی که [[حضرت]] [[جانشینی]] بعد از خودش مشخص نکند نه تنها بیان احکان به صورت تام و کامل بیان نمیشود، بلکه [[تمام دین]] به سمت نابودی پیش خواهد رفت. باید [[رهبر]] و امامی وجود داشته باشد که نگذارد جریان [[دینی]] به سمت [[انحطاط]] و [[تباهی]] کشیده شود. در واقع نقش [[رهبری]] در [[دین]]، مانند نقش ستون فقرات در [[بدن]] است که بدون آن، جز پوستهای از [[دین]] ظاهر نخواهد شد. بنابراین این صفات عظیمی که در [[آیه]] وجود دارد قطعاً بر اساس امر کلیدی و مهمی بنا شده که تنها فرضیۀ موجود در روزهای آخر [[عمر]] [[پیامبر]]{{صل}} همان مسئلۀ [[امامت]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بوده است<ref>ر.ک: [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص۲۱۳ - ۲۲۲. </ref>. | ||
*این دلالت از نگاه [[روایات]] هم [[تأیید]] شده است چنانکه [[رسول خدا]]{{صل}} دربارۀ [[روز غدیر]] [[خم]] فرمود: «[[غدیر خم]] [[برترین]] عیدهای [[امّت]] من است، روزی است که [[خداوند]] به من [[فرمان]] داد برادرم [[علی بن ابی طالب]] را به عنوان [[علم]] و نشانهای برای امّتم [[نصب]] کنم تا به وسیلۀ او پس از من [[هدایت]] شوند و این روزی است که [[خداوند]]، [[دین]] را در آن کامل ساخت و [[نعمت]] را بر امّتم به اتمام رسانید و [[اسلام]] را به عنوان [[دینی]] [[ | *این دلالت از نگاه [[روایات]] هم [[تأیید]] شده است چنانکه [[رسول خدا]]{{صل}} دربارۀ [[روز غدیر]] [[خم]] فرمود: «[[غدیر خم]] [[برترین]] عیدهای [[امّت]] من است، روزی است که [[خداوند]] به من [[فرمان]] داد برادرم [[علی بن ابی طالب]] را به عنوان [[علم]] و نشانهای برای امّتم [[نصب]] کنم تا به وسیلۀ او پس از من [[هدایت]] شوند و این روزی است که [[خداوند]]، [[دین]] را در آن کامل ساخت و [[نعمت]] را بر امّتم به اتمام رسانید و [[اسلام]] را به عنوان [[دینی]] ### [[313]]### برای آنان پسندید»<ref>{{متن حدیث|یَوْمُ غَدِیرِ خُمٍّ أَفْضَلُ أَعْیَادِ أُمَّتِی وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَمَرَنِیَ اللَّهُ تَعَالَی ذِکْرُهُ فِیهِ بِنَصْبِ أَخِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَماً لِأُمَّتِی یَهْتَدُونَ بِهِ مِنْ بَعْدِی وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَکْمَلَ اللَّهُ فِیهِ الدِّینَ وَ أَتَمَّ عَلَی أُمَّتِی فِیهِ النِّعْمَةَ وَ رَضِیَ لَهُمُ الْإِسْلَامَ دِیناً}}؛ بحار الانوار، ج ۳۷ ص ۱۰۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص ۷۱ - ۷۲.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
{{ | {{امامتشناسی}} | ||
{{فضائل اهل بیت}} | {{فضائل اهل بیت}} | ||
[[رده:آیه اکمال دین]] | [[رده:آیه اکمال دین]] |