عبدالله بن عباس: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۹: خط ۱۹:


==آیا اتهام خیانت او صحیح است؟==
==آیا اتهام خیانت او صحیح است؟==
یکی از نکات مهم در زندگانی [[ابن عباس]]، ماجرای [[بیت المال]] [[بصره]] است. در [[منابع تاریخی]] و [[حدیثی]] مانند: [[تاریخ الطبری (کتاب|)|تاریخ الطبری]]، [[الکامل فی التاریخ (کتاب)|الکامل فی التاریخ]]، [[أنساب الأشراف (کتاب)|أنساب الأشراف]]، [[رجال الکشی (کتاب)|رجال الکشی]]، [[نهج البلاغة]] (بدون یادکردِ نام [[ابن عباس]]) چنگ‌اندازی به [[بیت المال]] [[بصره]] یاد شده است و [[پژوهشگران]]، دیدگاه‌های گوناگونی در این باره ابراز داشته‌اند.
یکی از نکات مهم در زندگانی [[ابن عباس]]، ماجرای [[بیت المال]] [[بصره]] است. در [[منابع تاریخی]] و [[حدیثی]] مانند: [[تاریخ الطبری (کتاب|)|تاریخ الطبری]]، [[الکامل فی التاریخ (کتاب)|الکامل فی التاریخ]]، [[أنساب الأشراف (کتاب)|أنساب الأشراف]]، [[رجال الکشی (کتاب)|رجال الکشی]]، [[نهج البلاغة]] (بدون یادکردِ نام [[ابن عباس]]) چنگ‌اندازی به [[بیت المال]] [[بصره]] یاد شده است و [[پژوهشگران]]، دیدگاه‌های گوناگونی در این باره ابراز داشته‌اند:
 
# برخی محققان و رجالیان، با توجه به: نا [[استواری]] اسناد این نقل‌ها، بزرگی و جلالت [[شخصیت]] و [[دانش]] و [[فضیلت]] [[ابن عباس]]، پیوند [[استوار]] او با [[علی]]{{ع}} و [[اخلاص]] و شیفتگی او نسبت به آن [[حضرت]]، و نقش [[بنی امیه]] در وارونه‌سازی چهره [[یاران علی]]{{ع}}، به [[انکار]] آن پرداخته‌اند.
برخی محققان و رجالیان، با توجه به: نا [[استواری]] اسناد این نقل‌ها، بزرگی و جلالت [[شخصیت]] و [[دانش]] و [[فضیلت]] [[ابن عباس]]، پیوند [[استوار]] او با [[علی]]{{ع}} و [[اخلاص]] و شیفتگی او نسبت به آن [[حضرت]]، و نقش [[بنی امیه]] در وارونه‌سازی چهره [[یاران علی]]{{ع}}، به [[انکار]] آن پرداخته‌اند.
#برخی ضمن اعتراف به پاره‌ای از آنچه آمد، از آن رو که مطلب یاد شده در کتاب‌های بسیاری آمده است و در همان روزگار نیز [[نقل]] شده و بر ابن عباسْ خُرده‌گیری شده است، [[نفی]] آن را به سهولت، ممکن ندانسته‌اند.
 
#برخی ضمن [[پذیرش]] اصل ماجرا و [[تذکر]] [[علی]]{{ع}}، بر این [[باور]] رفته‌اند که [[ابن عباس]]، متوجه خطای خود شد و همه یا اکثر [[اموال]] را برگردانْد. چنین گزارشی، از جمله در [[تاریخ]] الیعقوبی آمده است. [[نقل]] [[یعقوبی]]- گو این که منفرد است- ولی می‌تواند در تحلیل جریان، سودمند افتد.
برخی ضمن اعتراف به پاره‌ای از آنچه آمد، از آن رو که مطلب یاد شده در کتاب‌های بسیاری آمده است و در همان روزگار نیز [[نقل]] شده و بر ابن عباسْ خُرده‌گیری شده است، [[نفی]] آن را به سهولت، ممکن ندانسته‌اند.
 
برخی ضمن [[پذیرش]] اصل ماجرا و [[تذکر]] [[علی]]{{ع}}، بر این [[باور]] رفته‌اند که [[ابن عباس]]، متوجه خطای خود شد و همه یا اکثر [[اموال]] را برگردانْد. چنین گزارشی، از جمله در [[تاریخ]] الیعقوبی آمده است. [[نقل]] [[یعقوبی]]- گو این که منفرد است- ولی می‌تواند در تحلیل جریان، سودمند افتد.


نکته مهمی که نباید در قضایایی این‌گونه فراموش کرد، نقش حادثه‌آفرینان و گزارش‌سازان است. [[حسن بن زین الدین]] (م ۱۰۱۱ق)، مشهور به "صاحب معالم"، هوشمندانه نقش [[بنی‌امیه]] را در ساختن این ماجرا یافته است، و در میان معاصران ما، محققانی چون [[سید جعفر مرتضی عاملی]] بر آن، تأکید کرده‌اند. اگر بدانیم که [[ابن عباس]] با توجه به [[جایگاه]] بلند و [[شهرت]] [[علمی]] [[انکار]] ناپذیر در آن روزگار تیره، مدافع [[بی‌باک]] و نستوه [[علی]]{{ع}} و [[آل]] او و منتقد و افشاگر [[حاکمان]] [[بنی امیه]] بوده است، [[فهم]] این دیدگاه، سهل خواهد بود. ضمن آنکه [[ابن عباس]] را [[معصوم]] نمی‌شماریم و احتمال خطای او را [[نفی]] نمی‌کنیم، قبول تمام آنچه را درباره این جریان در کتب [[تاریخی]] آمده است، کاری غیر محققانه و دور از [[شخصیت]] [[ابن عباس]] می‌دانیم. از این رو، [[ابن ابی الحدید]] می‌گوید: ماجرای این [[نامه]] برای من مشکل شده است.
نکته مهمی که نباید در قضایایی این‌گونه فراموش کرد، نقش حادثه‌آفرینان و گزارش‌سازان است. [[حسن بن زین الدین]] (م ۱۰۱۱ق)، مشهور به "صاحب معالم"، هوشمندانه نقش [[بنی‌امیه]] را در ساختن این ماجرا یافته است، و در میان معاصران ما، محققانی چون [[سید جعفر مرتضی عاملی]] بر آن، تأکید کرده‌اند. اگر بدانیم که [[ابن عباس]] با توجه به [[جایگاه]] بلند و [[شهرت]] [[علمی]] [[انکار]] ناپذیر در آن روزگار تیره، مدافع [[بی‌باک]] و نستوه [[علی]]{{ع}} و [[آل]] او و منتقد و افشاگر [[حاکمان]] [[بنی امیه]] بوده است، [[فهم]] این دیدگاه، سهل خواهد بود. ضمن آنکه [[ابن عباس]] را [[معصوم]] نمی‌شماریم و احتمال خطای او را [[نفی]] نمی‌کنیم، قبول تمام آنچه را درباره این جریان در کتب [[تاریخی]] آمده است، کاری غیر محققانه و دور از [[شخصیت]] [[ابن عباس]] می‌دانیم. از این رو، [[ابن ابی الحدید]] می‌گوید: ماجرای این [[نامه]] برای من مشکل شده است.
۲۱۸٬۹۱۲

ویرایش