درایه در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233)...» ایجاد کرد) |
جز (جایگزینی متن - 'خداوند متعالی' به 'خداوند متعال') |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
در اصطلاح [[درایة]] به [[معرفت]] اطلاق می‌شود که از طریق معمول و تعلیمات رایج و تهیه مقدمات لازم به دست نمی‌آید؛ بلکه از طرق غیر عادی حاصل می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۲۰۸.</ref>. با این قید، فرق آن با [[معرفت]] و [[علم]] کاملاً روشن می‌شود. | در اصطلاح [[درایة]] به [[معرفت]] اطلاق می‌شود که از طریق معمول و تعلیمات رایج و تهیه مقدمات لازم به دست نمی‌آید؛ بلکه از طرق غیر عادی حاصل می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۲۰۸.</ref>. با این قید، فرق آن با [[معرفت]] و [[علم]] کاملاً روشن می‌شود. | ||
[[خداوند]] | [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] با ذکر موارد بسیاری از محدودیت‌های [[معرفتی]] [[انسان]] و عدم دسترسی او به راه‌ها و طرق [[معرفت یقینی]]، با جملات {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}}<ref>«و چه دانی » سوره حاقه، آیه ۳.</ref> و {{متن قرآن|مَا يُدْرِيكَ}}<ref>«چه می‌دانی » سوره احزاب، آیه ۶۳.</ref> عجز او را در رسیدن به [[معرفت یقینی]] در موارد و موضوعاتی مانند، [[قیامت]]، [[جهنم]]، [[پلیدی]]، [[پاکی]] درونی [[انسان‌ها]]، زمان [[مرگ]] و... به او گوشزد می‌کند و [[نیاز انسان]] به [[وحی]] و [[ارتباط]] با [[کلام الهی]] و [[انبیا]] را به [[اثبات]] می‌رساند. | ||
برخی [[مفسران]] به این نکته اشاره کرده‌اند که [[خداوند]] از موضوعاتی که با {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}}<ref>«و چه دانی » سوره حاقه، آیه ۳.</ref> آمده، خبر داده است؛ اما در مورد {{متن قرآن|مَا يُدْرِيكَ}}<ref>«چه می‌دانی » سوره احزاب، آیه ۶۳.</ref> [[علم]] آن نزد [[خداوند]] است<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۲۹، ص۸۶.</ref>. | برخی [[مفسران]] به این نکته اشاره کرده‌اند که [[خداوند]] از موضوعاتی که با {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}}<ref>«و چه دانی » سوره حاقه، آیه ۳.</ref> آمده، خبر داده است؛ اما در مورد {{متن قرآن|مَا يُدْرِيكَ}}<ref>«چه می‌دانی » سوره احزاب، آیه ۶۳.</ref> [[علم]] آن نزد [[خداوند]] است<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۲۹، ص۸۶.</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۶ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۳۸
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل درایه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
علم[۱]، معرفة (با نوعی خفا، پنهان‌کاری و فریب)[۲].
مَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا
[۳]
در اصطلاح درایة به معرفت اطلاق می‌شود که از طریق معمول و تعلیمات رایج و تهیه مقدمات لازم به دست نمی‌آید؛ بلکه از طرق غیر عادی حاصل می‌شود[۴]. با این قید، فرق آن با معرفت و علم کاملاً روشن می‌شود.
خداوند متعال در قرآن کریم با ذکر موارد بسیاری از محدودیت‌های معرفتی انسان و عدم دسترسی او به راه‌ها و طرق معرفت یقینی، با جملات مَا أَدْرَاكَ[۵] و مَا يُدْرِيكَ[۶] عجز او را در رسیدن به معرفت یقینی در موارد و موضوعاتی مانند، قیامت، جهنم، پلیدی، پاکی درونی انسان‌ها، زمان مرگ و... به او گوشزد می‌کند و نیاز انسان به وحی و ارتباط با کلام الهی و انبیا را به اثبات می‌رساند.
برخی مفسران به این نکته اشاره کرده‌اند که خداوند از موضوعاتی که با مَا أَدْرَاكَ[۷] آمده، خبر داده است؛ اما در مورد مَا يُدْرِيكَ[۸] علم آن نزد خداوند است[۹].
مسئله عجز انسان از رسیدن به برخی موضوعات که از حیطه تفکر او خارج‌اند و ابزار و وسایل و مقدمات لازم برای او مهیا نیست، با تشویق انسان به نظاره و تفکر در قرآن و آفاق و انفس که برای انسان قابل دستیابی است، منافاتی ندارد: أَفَلا يَنظُرُونَ إِلَى الإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ وَإِلَى السَّمَاء كَيْفَ رُفِعَتْ وَإِلَى الْجِبَالِ كَيْفَ نُصِبَتْ [۱۰].
واژه آلمانی "Verstehen" به معنای درک، فهم یا قوه فهم که از اواخر قرن نوزدهم میلادی در آلمان برای اشاره به درک درونی (در مقابل درک بیرونی) و قرار دادن خود در وضعیت دیگران برای درک اعمال و نیّات آنها به کار رفته است[۱۱]، از نظر مفهومی به واژه قرآنی درایة نزدیک است.[۱۲]
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۴.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۱۲.
- ↑ « هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد » سوره لقمان، آیه ۳۴.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۲۰۸.
- ↑ «و چه دانی » سوره حاقه، آیه ۳.
- ↑ «چه می‌دانی » سوره احزاب، آیه ۶۳.
- ↑ «و چه دانی » سوره حاقه، آیه ۳.
- ↑ «چه می‌دانی » سوره احزاب، آیه ۶۳.
- ↑ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۲۹، ص۸۶.
- ↑ «آیا به شتر نمی‌نگرند که چگونه آن را آفریده‌اند؟ و به آسمان که چگونه آن را برافراشته‌اند؟ و به کوه‌ها که چگونه آنها را برگمارده‌اند؟» سوره غاشیه، آیه ۱۷-۱۹.
- ↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۴۵۰.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۲۷۶.