راه و راهنماشناسی (کتاب)

راه و راهنماشناسی
زبان	فارسی
ترجمهٔ کتاب	(بخش چهارم و پنجم معارف قرآن)
نویسنده	محمد تقی مصباح یزدی
موضوع	نبوت، پیامبر خاتم، امامت و ولایت
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]][[رده:انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]]
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	چاپ اول: ۱۳۷۶ چاپ نهم: ۱۳۹۲ ش
شابک	۹۷۸۹۶۴۶۷۴۰۳۴۱
شماره ملی	۲۵۲۰۶۷۲

راه و راهنماشناسی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی ديدگاه قرآن كريم درباره مسائل مربوط به وحی و نبوت، و نيز اوصاف، وظايف و رسالت پيامبران، و خاتميت و امامت، می‌پردازد. این کتاب اثر محمد تقی مصباح یزدی است و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی نشر آن را به عهده داشته‌‌ است.

دربارهٔ کتاب

کتاب حاضر، پژوهشی است در قلمرو نبوت‌شناسی، که در بیست و شش درس، تنظيم شده است. ارايه بحث در اين کتاب بر شيوه تفسير موضوعی استوار است و در هريک از مسايل و موضوعات، آيات قرآنی مربوط استخراج، دسته‌بندی، بررسی و تفسير شده‌ است. این اثر، از دو بخش كلى: «راه‌شناسى» و «راهنماشناسى» تشكيل یافته است. مهم‌ترين مباحث کتاب عبارتند از: مفهوم، امکان و ضرورت وحی و نبوت، اهدف و آثار نبوت و راه‌های اثبات آن، مصونيت وحی و عصمت پيامبران، وحدت دين الهی و لزوم ايمان به تمام پيامبران، شرايع الهی و مشترکات و تمايزات آن‌ها، کثرت پيامبران و تفاوت مراتب آنان، وظايف و مقامات پيامبران، اوصاف عمومی پيامبران، رفتار مردم با پيامبران، سنت الهی در برخورد با اقوام پيامبران، خاتميت، ضرورت‌ها و ويژگی‌های اسلام، و امامت.

فهرست کتاب

• مقدمه معاونت پژوهش؛
• يادداشت محقق؛
• لزوم بازنگری كتاب؛
• كارهای انجام‌شده؛
• سخن با استادان و دانش‌پژوهان؛
• قدردان و سپاس؛
• مقدمه مؤلف؛

درس اول: نبی و رسول

۱. معنای لغوی نبی و رسول؛

۲. كاربردهای قرآنی نبی و رسول:

• نبی؛
• رسول؛

۳. فرق نبی و رسول:

• تفاوت رسول با نبی در تبليغ وحی؛
• تفاوت رسول با نبی در داشتن معجزه، كتاب و شريعت؛
• تفاوت رسول با نبی در اتمام حجت برای مردم؛

۴. پيامبر در اصطلاح؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش؛

درس دوم: وحی

۱. مفهوم لغوی وحی؛

۲. گونه‌های كاربرد وحی در قرآن:

• تقدير الهی در نظام هستی؛
• هدايت غريزی؛
• القای شيطانی؛
• اشاره؛
• الهام؛
• پيام الهی به فرشتگان؛
• فرستادن روح بر پيامبر؛
• تأييد عملی پيشوايان؛
• ارتباط نبوی؛
• سخن گفتن بی‌واسطه خدا با انسان؛
• يك نكته؛

۳. مفهوم اصطلاحی وحی؛

۴. ويژگی‌های وحی نبوی:

• تكلم الهی؛
• دريافت حضوری؛
• سلامت وحی از خطا؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش .

درس سوم: امكان نبوت انسان

۱. پندار ناشايستگی بشر برای نبوت:

• پاسخ قرآن كريم؛

۲. تقاضای نابجا:

• پاسخ قرآن كريم؛

۳. علل موضع‌گیری در مقابل نبوت انسان:

• الف) ناآگاهی از ربوبيت خدا؛
• ب) گريز از مسئوليت؛
• ج) ظاهرگرايی؛
• د) سرمستی از دانش اندك خود؛
• ه‍‌) خوش‌ نداشتن حق؛

۴. واکنش منکران نبوت؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس چهارم: ضرورت نبوت

• كمال انسانی و ضرورت نبوت:
• هدف‌مندی زندگی، اختيار انسان، و نياز به شناخت راه صحيح؛
• نارسايی دانش بشری در شناخت راه صحيح؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش؛

درس پنجم: اهداف و آثار بعثت پيامبران

۱. هدايت تشريعی مردم؛

۲. اتمام حجت؛

۳. دعوت به توحيد و عبادت خدا؛

۴. توجه دادن به معاد؛

۵. اصلاح تحريف‌ها و رفع اختلافات دينی؛

۶. تذكر دادن؛

۷. انذار و تبشير؛

۸. مبارزه با ظلم و فساد؛

۹. فراهم ساختن زمينه برپايی قسط و عدالت در جامعه؛

۱۰. آزادی انسان‌ها از قيد و بندهای ناروا؛

۱۱. نجات از تاريكی‌ها و هدايت مردم؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس ششم: راه‌های شناخت پيامبران (۱): قراين و بشارت‌‌ها

۱. مجموعه قراين؛

۲. بشارت پیامبر پیشین:

• بشارت حضرت عيسی (ع) به آمدن حضرت محمد (ص)؛
• اشاره تورات و انجيل به حضرت محمد (ص) و يارانش؛
• شناخت دقيق اهل‌كتاب از حضرت محمد (ص)؛
• آرزوی پيروزی اهل‌كتاب بر مشركان با آمدن پيامبر اسلام (ص)؛
• شهادت يكی از علمای يهود به رسالت حضرت محمد (ص)؛
• پاسخ به دو اشكال؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش؛
• پيوست؛
• بشارت به رسالت حضرت محمد (ص).

درس هفتم: راه‌های شناخت پيامبران (۲): اعجاز

۱. مفهوم‌شناسی معجزه:

• مفهوم لغوی؛
• مفهوم اصطلاحی؛
• كاربرد قرآنی؛

۲. ويژگی‌های معجزه:

• نياموختنی؛
• غلبه‌ناپذير؛

۳. فرق معجزه نبوی با ديگر امور خارق‌العاده:

• فرق معجزه با كرامت و ارهاص؛
• فرق معجزه با كارهای خارق‌العادة متنبّيان؛
• فرق معجزه با سحر و كارهای عجيب مرتاضان؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس هشتم: راه‌های شناخت پيامبران (۳):امكان، ضرورت و ارزش اعجاز:

۱. امكان معجزه؛

• معجزه؛ همسو با سنت‌های الهی؛

۲. ضرورت معجزه:

• ضرورت معجزه برای اثبات نبوت و اتمام حجت؛
• ضرورت نداشتن معجزه برای برخی پيامبران؛

۳. ارزش دلالی معجزه؛

۴. قلمرو دلالت معجزه:

• معجزه و توحيد؛
• معجزه و صدق‌گفتار پيامبر؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس نهم: راه‌های شناخت پيامبران (۴): معجزه پيامبران

۱. قرآن و معجزه پيامبران:

• آيات حاكی از معجزات گروهی از پيامبران؛
• آيات مربوط به معجزات برخی پيامبران خاص؛

۲. معجزات ابتدایی و اقتراحی؛

۳. پاسخ پیامبران به درخواست معجزه؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش؛
• پيوست‌ها:
• پيوست اول: نقش پيامبر در معجزه؛
• پيوست دوم: قلمرو اعجاز؛
• يك نكتة عقلی.

درس دهم: معجزات و كرامات پیامبر اسلام (ص)

۱. معجزات حضرت محمد (ص):

• قرآن كريم؛
• شق‌القمر؛

۲. كرامات پيامبر اسلام (ص):

• معراج؛
• تصرف در ادراك مردم؛
• انداختن وحشت در دل كافران؛
• ايجاد آرامش در دل پيامبر (ص) و مؤمنان؛
• ارسال سپاهيان غيبی و باد برای ياری پيامبر و مسلمانان؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس يازدهم: عصمت فرشتـه وحی و پيامبران

۱. عصمت فرشته وحی؛

۲. عصمت پيامبران:

• عصمت پيامبران در گرفتن، حفظ و ابلاغ وحی؛
• عصمت پيامبران در مقام عمل؛
• عصمت پيامبران و مسئله اختيار؛
• عصمت، موهبتی الهی در سايه شايستگی اختياری؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس دوازدهم: عصمت پيامبران (۲): پاسخ به شبهات

• دستة اول: آيات مربوط به تمام پيامبران:
• آية اول؛
• آية دوم؛
• دستة دوم: آيات مربوط به برخی پيامبران خاص:
• عصمت حضرت آدم (ع)؛
• عصمت حضرت ابراهيم و يوسف (ع)؛
• عصمت حضرت يونس (ع)؛
• عصمت حضرت موسی (ع)؛
• عصمت حضرت داوود (ع)؛
• عصمت حضرت سليمان (ع)؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس سيزدهم: عصمت پيامبران (۳): پاسخ به شبهات قرآنی درباره عصمت پيامبر اسلام (ص)

• آية اول؛
• پاسخ عام؛
• پاسخ ويژه اين آيه؛
• آية دوم؛
• آية سوم؛
• آية چهارم؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطاله بيشتر؛
• پژوهش.

درس چهاردهم: وحدت دين الهی و لزوم ايمان به همه پيامبران

۱. وحدت دين الهی؛

۲. اسلام، مقتضای فطرت الهی؛

۳. لزوم ايمان به همه پيامبران:

• دسته اول: آيات ميثاق انبيا؛
• دسته دوم: آيات هم‌بستگی شرايع؛
• دسته سوم: آيات نكوهش تفرقه در دين؛
• دسته چهارم: آيات ترغيب‌كننده مردم به ايمان به همه انبيا؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس پانزدهم: شرايع الهی: اشتراك‌ها، اختلاف‌ها

۱. اشتراك‌های شرايع:

• اصول اعتقادی و مبانی اخلاقی؛
• فروع دين؛

۲. افتراق‌های شرايع:

• اختلاف‌های ذاتی شرايع؛
• اختلاف‌های عارضی شرايع؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس شانزدهم: فراوانی پيامبران و تفاوت مراتب آنان

۱. فراوانی شمار پيامبران:

• بحثی دربارة كلمه «امت»؛
• فترت در نبوت؛

۲. شمار پيامبران؛

۳. تفاوت مراتب پيامبران در فضيلت؛

۴. پيامبران اولوالعزم:

• ويژگی پيامبران اولوالعزم؛
• حوزه رسالت پيامبران اولوالعزم؛

۵. معنای جهانی بودن رسالت؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس هفدهم: اوصاف عمومی پيامبران

۱. بشر بودن؛

۲. مرد بودن؛

۳. هم‌زبانی با قوم خويش؛

۴. اخلاص و پرهيز از درخواست پاداش؛

۵. مخلَص (معصوم) بودن؛

۶. صدّيق بودن؛

۷. امانت‌داری؛

۸. نترسيدن از غيرخدا؛

۹. شايستگی؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس هجدهم: وظايف و مقامات پيامبران

۱. ابلاغ و تبيين پيام الهی؛

۲. تعليم مردم؛

۳. بيان حلال و حرام الهی؛

۴. پند دادن؛

۵. تزكيه؛

۶. امامت؛

۷. قضاوت؛

۸. برپا ساختن حكومت الهی؛

• چکيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس نوزدهم: رفتار مردم با پيامبران

۱. تكذيب پيامبران؛ واكنش مردم در برابر دعوت ايشان؛

۲. اوصاف سردمداران مبارزه با پيامبران:

• مترف (خوش‌گذران)؛
• ملأ (اشراف)؛
• گردنكش؛

۳. انگيزه‌های روانی مخالفت با پيامبران:

• تكبر و غرور؛
• برتری‌جويی؛
• ظلم؛
• هوای نفس؛
• آلودگی به گناه؛
• احساس بی‌نيازی؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس بيستم: شيوه‌های مخالفت با پيامبران

۱. ابراز تعجب؛

۲. ابراز شك و ترديد؛

۳. استهزا و تمسخر؛

۴. تهمت:

• افسونگری و ديوانگی؛
• افسون‌شدگی؛
• شاعری و ياوه‌گويی؛
• كهانت؛
• گمراه بودن؛
• دروغ‌گويی؛
• آموختن از ديگران؛

۵. بهانه‌جويی:

• تعارض دعوت پيامبران با روش نياكان؛
• بشر بودن پيامبران؛
• درخواست ارتباط بی‌واسطه خدا با آنان؛
• درخواست ملاقات با خدا؛
• نازل نشدن فرشتگان بر مردم؛
• درخواست معجزات تسليم‌كننده؛
• تقاضای قرآنی ديگر؛
• تقاضای نزول دفعی قرآن؛
• سرشناس نبودن پيامبر (ص)؛
• درخواست كارهای نشدنی؛
• تقاضای قربانی؛
• تقاضای كتاب آسمانی ويژه؛

۶. تهديد؛

۷. كشتن؛

• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس بيست‌ويکم: سنت‌های الهی در رفتار با اقوام پيامبران (۱):

۱. سنت هدايت الهی؛

۲. سنت آزمايش؛

۳. سنت فزونی و كاستی نعمت در پی شكر يا ناسپاسی؛

۴. سنت امداد؛

۵. سنت ستيزه‌جويی با پيامبران؛

۶. سنت املاء و استدراج؛

• هماهنگی سنت املاء و استدراج با موازين اخلاقی؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس بيست‌ودوم:سنت‌های الهی در رفتار با اقوام پيامبران (۲)

۷. سنت گمراه كردن بزهكاران و ستم‌پيشگان؛

۸. سنت عذاب:

• مشروط و محدود بودن سنت عذاب؛
• اختصاص عذاب استيصال به كافران؛

۹. سنت هدايت مؤمنان و صالحان؛

۱۰. سنت پيروزی نهايی پيامبران؛

۱۱. سنت حاكميت مستضعفان باايمان؛

• چکيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش؛
• پيوست: آيات مربوط به سنت عذاب مخالفان پيامبران:
• دسته اول؛
• دسته دوم؛
• دسته سوم؛
• دسته چهارم؛
• دسته پنجم.

درس بيست‌وسوم: اسلام؛ دين جهانی

۱. ادله جهانی بودن رسالت پيامبر اكرم (ص)؛

۲. بررسی ادله مخالفان؛

• پاسخ؛

۳. موضع جنيّان در برابر دعوت اسلام؛

۴. بی‌اعتباری اديان ديگر پس از ظهور اسلام:

• آيه نخست؛
• آيه دوم؛
• آيه سوم؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس بيست‌وچهارم: خاتميت

۱. دلايل خاتميت؛

۲. بررسی شبهات خاتميت:

• شبهه نخست؛
• پاسخ؛
• شبهه دوم؛
• پاسخ؛
• شبهه سوم؛
• پاسخ؛
• شبهه چهارم؛
• پاسخ؛

۳. حكمت‌های ختم نبوت:

• سلامت قرآن از تحريف و بقای آن؛
• كمال اسلام؛
• تداوم ارتباط با خدا و تبيين شريعت؛
• جاودانگی اسلام؛
• جهانی بودن اسلام؛
• چكيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس بيست‌وپنجم: امامت و ضرورت آن

۱. مفهوم‌شناسی امامت:

• مفهوم لغوی؛
• كاربرد امام در قرآن؛
• امامت در اصطلاح كلام و در فرهنگ شيعی؛

۲. ضرورت امامت:

• ضرورت امامت ازنظر عقلی؛
• ضرورت امامت از ديدگاه قرآن؛
• چکيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش.

درس بيست‌وششم: ويژگی‌های امام

۱. نصب ازسوی خدا؛

۲. علم خدادادی:

• آيه علم‌الكتاب؛
• آيه شهادت؛

۳. عصمت:

• آية تطهير؛
• آية عهد؛
• چکيده؛
• پرسش‌ها؛
• منابعی برای مطالعه بيشتر؛
• پژوهش؛
• منابع.

درباره پدیدآورنده

محمد تقی مصباح یزدی (نویسنده)

آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی (متولد ۱۳۱۳ش یزد). تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید حسین طباطبایی بروجردی، محمد علی اراکی، امام خمینی، علامه طباطبایی و محمد تقی بهجت به اتمام رساند. تأسیس و ریاست موْسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، تأسیس بنیاد علمی پژوهشی باقرالعلوم، عضویت هیئت مدیره مدرسه علمیه حقانی، عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و نمایندگی مجلس خبرگان رهبری از جمله فعالیت‌های وی است.

او علاوه بر تدریس در حوزه‌های علمیه، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «آذرخش کربلا»، «آذرخشى دیگر از آسمان كربلا»، «راز نیاز به امام معصوم (ع)»، «پندهای امام صادق (ع) به ره‌جویان صادق»، «پیام مولا از بستر شهادت»، «پند جاوید»، «جامی از زلال کوثر»، «بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه»، «سیمای پیامبر اعظم (ص) در آینه نهج‌البلاغه»، «پندهای پیامبر به ابوذر»، «آفتاب ولایت»، «در پرتو ولایت»، «نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه»، «حکیمانه‌ترین حکومت»، «نظریه سیاسی اسلام»، «سجاده‌های سلوک» و «صهبای حضور» برخی از این آثار است.

طرح جلد دیگر کتاب

• 

  طرح جلد دیگری از این کتاب

دریافت متن

• متن دیجیتال کتاب در پایگاه اطلاع رسانی پدیدآورنده

پیوند به بیرون

• پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه‌های ایران
• وبگاه پارسا
• وبگاه ویستا