پرش به محتوا

جایگاه انتظار در اندیشه سیاسی امام خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'زمینه‌ساز' به 'زمینه‌ساز'
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار')
جز (جایگزینی متن - 'زمینه‌ساز' به 'زمینه‌ساز')
خط ۱۵: خط ۱۵:
در قاموس مفاهیمی که بنیان‌گذار [[جمهوری اسلامی]] [[ایران]] تدوین آن را آغاز کرد، واژه‌هایی چون [[ایثار]]، [[جهاد]]، [[شهادت]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] و... که سال‌ها به [[فراموشی]] سپرده شده بودند، حیات دوباره یافتند. همچنین واژه "[[انتظار]]" که سال‌ها با سکون و [[سکوت]]، [[تحمل]] [[ستم]] و دم فروبستن و در یک کلمه، ماندن و در جا زدن به [[امید]] برآمدن دستی از [[غیب]]، مترادف شمرده می‌شد، مفهومی دیگر یافت، این بار "[[انتظار]]"، نه به عنوان عاملی برای خاموش ساختن [[روح]] [[سرکش]] اجتماع، بلکه به عنوان ابزاری به برای دگرگون کردن وضع موجود و حرکت به سوی [[آینده]] [[موعود]] به کار گرفته شد.  
در قاموس مفاهیمی که بنیان‌گذار [[جمهوری اسلامی]] [[ایران]] تدوین آن را آغاز کرد، واژه‌هایی چون [[ایثار]]، [[جهاد]]، [[شهادت]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] و... که سال‌ها به [[فراموشی]] سپرده شده بودند، حیات دوباره یافتند. همچنین واژه "[[انتظار]]" که سال‌ها با سکون و [[سکوت]]، [[تحمل]] [[ستم]] و دم فروبستن و در یک کلمه، ماندن و در جا زدن به [[امید]] برآمدن دستی از [[غیب]]، مترادف شمرده می‌شد، مفهومی دیگر یافت، این بار "[[انتظار]]"، نه به عنوان عاملی برای خاموش ساختن [[روح]] [[سرکش]] اجتماع، بلکه به عنوان ابزاری به برای دگرگون کردن وضع موجود و حرکت به سوی [[آینده]] [[موعود]] به کار گرفته شد.  
برای آشنایی هر چه بیشتر با مفهوم "[[انتظار]]" در [[فرهنگ]] واژگان [[امام راحل]] و [[درک]] نقش عظیمی که آن فرزانه دوران در احیای [[اندیشه]] [[انتظار]] داشت، اکنون بخشی از سخنان ایشان را که در این زمینه ایراد شده است، بررسی می‌کنیم.  
برای آشنایی هر چه بیشتر با مفهوم "[[انتظار]]" در [[فرهنگ]] واژگان [[امام راحل]] و [[درک]] نقش عظیمی که آن فرزانه دوران در احیای [[اندیشه]] [[انتظار]] داشت، اکنون بخشی از سخنان ایشان را که در این زمینه ایراد شده است، بررسی می‌کنیم.  
*'''[[انتظار]]، [[زمینه‌ساز]] [[قدرت اسلام]]''': [[حضرت]] [[امام]] با ژرف‌اندیشی تمام، احیای [[فرهنگ انتظار]] را وسیله‌ای برای تحقق دوباره [[قدرت]] و [[شوکت]] گذشته [[مسلمانان]] در [[جهان]] می‌دانست. ایشان در یکی از سخنان خود که در اولین سال استقرار [[نظام اسلامی]] ایراد کرد، با بیان مفهوم "[[انتظار فرج]]"، [[وظیفه منتظران]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} را چنین برشمرد: همه ما [[انتظار فرج]] داریم و باید در این [[انتظار]]، [[خدمت]] کنیم. [[انتظار فرج]]، [[انتظار]] [[قدرت اسلام]] است و ما باید کوشش کنیم تا [[قدرت اسلام]] در عالم تحقق پیدا کند و [[مقدمات ظهور]] ان شاءالله تهیه بشود<ref>صحیفه نور، ج ۷، ص ۲۵۵.</ref>. در مفهومی که [[حضرت]] [[امام خمینی]] از "[[انتظار]]" ارائه داد، نه تنها از سکون و [[سکوت]] و تن دادن به وضع موجود خبری نیست، بلکه سخن از کوشش برای تحقق [[قدرت اسلام]] و آماده شدن [[زمینه ظهور]] است که این با مفهومی که سال‌ها تلاش می‌شد از "[[انتظار]]" در اذهان [[مردم]] جا داده شود، بسیار فاصله دارد.  
*'''[[انتظار]]، زمینه‌ساز [[قدرت اسلام]]''': [[حضرت]] [[امام]] با ژرف‌اندیشی تمام، احیای [[فرهنگ انتظار]] را وسیله‌ای برای تحقق دوباره [[قدرت]] و [[شوکت]] گذشته [[مسلمانان]] در [[جهان]] می‌دانست. ایشان در یکی از سخنان خود که در اولین سال استقرار [[نظام اسلامی]] ایراد کرد، با بیان مفهوم "[[انتظار فرج]]"، [[وظیفه منتظران]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} را چنین برشمرد: همه ما [[انتظار فرج]] داریم و باید در این [[انتظار]]، [[خدمت]] کنیم. [[انتظار فرج]]، [[انتظار]] [[قدرت اسلام]] است و ما باید کوشش کنیم تا [[قدرت اسلام]] در عالم تحقق پیدا کند و [[مقدمات ظهور]] ان شاءالله تهیه بشود<ref>صحیفه نور، ج ۷، ص ۲۵۵.</ref>. در مفهومی که [[حضرت]] [[امام خمینی]] از "[[انتظار]]" ارائه داد، نه تنها از سکون و [[سکوت]] و تن دادن به وضع موجود خبری نیست، بلکه سخن از کوشش برای تحقق [[قدرت اسلام]] و آماده شدن [[زمینه ظهور]] است که این با مفهومی که سال‌ها تلاش می‌شد از "[[انتظار]]" در اذهان [[مردم]] جا داده شود، بسیار فاصله دارد.  
*'''[[انتظار]] و [[تکلیف]] در [[عصر غیبت]]''': جان‌مایه [[اندیشه]] [[امام خمینی]] و موضوعی که همواره در نظر و عمل، مورد توجه ایشان بود، عمل به [[وظیفه]] و ادای [[تکلیف الهی]] است و همین موضوع، دیدگاه ایشان را در زمینه [[انتظار فرج]] از دیگر دیدگاه‌ها متمایز می‌سازد. در یکی از [[سخنان امام]] راحل در این زمینه چنین آمده است: من امیدوارم که ان شاءالله برسد روزی که آن [[وعده]] [[مسلم]] [[خدا]] تحقق پیدا کند و [[مستضعفان]] مالک ارض بشوند. این مطلب، [[وعده]] خداست و تخلف ندارد. منتها آیا ما [[درک]] کنیم یا نکنیم، آن به دست خداست. ممکن است در یک برهه کمی وسایل فراهم شود و چشم ما روشن بشود به [[جمال]] ایشان. این چیزی که ما در این وقت، در این عرصه، [[وظیفه]] داریم، این مهم است. همه [[انتظار]] داریم وجود [[مبارک]] ایشان را؛ لکن با [[انتظار]] تنها نمی‌شود، بلکه با وضعی که بسیاری دارند، [[انتظار]] نیست. ما باید ملاحظه [[وظیفه]] فعلی شرعی - [[الهی]] خودمان را بکنیم و باکی از هیچ امری از امور نداشته باشیم. کسی که برای [[رضای خدا]] ان شاءالله مشغول [[انجام وظیفه]] است، توقع این را نداشته باشد که مورد قبول همه است، هیچ امری مورد قبول همه نیست. کار [[انبیا]] هم مورد قبول همه نبوده است، لکن [[انبیا]] به وظایفشان عمل کردند و [[قصور]] در آن کاری که به آنها محول شده بود، نکردند، گرچه [[مردم]] اکثرا گوش ندادند به حرف [[انبیا]]. ما هم آن چیزی که وظیفه‌مان هست، عمل می‌کنیم و باید بکنیم، گرچه بسیاری از این عمل ناراضی باشند یا بسیاری هم کارشکنی بکنند<ref>همان، ص ۱۵۴.</ref>.  
*'''[[انتظار]] و [[تکلیف]] در [[عصر غیبت]]''': جان‌مایه [[اندیشه]] [[امام خمینی]] و موضوعی که همواره در نظر و عمل، مورد توجه ایشان بود، عمل به [[وظیفه]] و ادای [[تکلیف الهی]] است و همین موضوع، دیدگاه ایشان را در زمینه [[انتظار فرج]] از دیگر دیدگاه‌ها متمایز می‌سازد. در یکی از [[سخنان امام]] راحل در این زمینه چنین آمده است: من امیدوارم که ان شاءالله برسد روزی که آن [[وعده]] [[مسلم]] [[خدا]] تحقق پیدا کند و [[مستضعفان]] مالک ارض بشوند. این مطلب، [[وعده]] خداست و تخلف ندارد. منتها آیا ما [[درک]] کنیم یا نکنیم، آن به دست خداست. ممکن است در یک برهه کمی وسایل فراهم شود و چشم ما روشن بشود به [[جمال]] ایشان. این چیزی که ما در این وقت، در این عرصه، [[وظیفه]] داریم، این مهم است. همه [[انتظار]] داریم وجود [[مبارک]] ایشان را؛ لکن با [[انتظار]] تنها نمی‌شود، بلکه با وضعی که بسیاری دارند، [[انتظار]] نیست. ما باید ملاحظه [[وظیفه]] فعلی شرعی - [[الهی]] خودمان را بکنیم و باکی از هیچ امری از امور نداشته باشیم. کسی که برای [[رضای خدا]] ان شاءالله مشغول [[انجام وظیفه]] است، توقع این را نداشته باشد که مورد قبول همه است، هیچ امری مورد قبول همه نیست. کار [[انبیا]] هم مورد قبول همه نبوده است، لکن [[انبیا]] به وظایفشان عمل کردند و [[قصور]] در آن کاری که به آنها محول شده بود، نکردند، گرچه [[مردم]] اکثرا گوش ندادند به حرف [[انبیا]]. ما هم آن چیزی که وظیفه‌مان هست، عمل می‌کنیم و باید بکنیم، گرچه بسیاری از این عمل ناراضی باشند یا بسیاری هم کارشکنی بکنند<ref>همان، ص ۱۵۴.</ref>.  
*'''نقد دیدگاه‌های موجود''': برای [[درک]] بیشتر برداشت [[حضرت]] [[امام خمینی]] از موضوع [[انتظار]] باید دیگر برداشت‌ها را نیز در کنار این برداشت مطالعه کرد. از این رو، در اینجا دیدگاه‌های متفاوتی را که در موضوع [[انتظار فرج]] بیان شده است، از زبان [[امام خمینی]] [[نقل]] می‌کنیم تا تفاوت دیدگاه ایشان با دیگر دیدگاه‌ها به خوبی روشن شود. [[رهبر]] فقید [[انقلاب اسلامی]] در یکی از سخنان خود، دیدگاه‌های متفاوتی را که در زمینه "[[انتظار فرج]]" وجود دارد، دسته‌بندی و به شرح زیر نقد و بررسی می‌کند:  
*'''نقد دیدگاه‌های موجود''': برای [[درک]] بیشتر برداشت [[حضرت]] [[امام خمینی]] از موضوع [[انتظار]] باید دیگر برداشت‌ها را نیز در کنار این برداشت مطالعه کرد. از این رو، در اینجا دیدگاه‌های متفاوتی را که در موضوع [[انتظار فرج]] بیان شده است، از زبان [[امام خمینی]] [[نقل]] می‌کنیم تا تفاوت دیدگاه ایشان با دیگر دیدگاه‌ها به خوبی روشن شود. [[رهبر]] فقید [[انقلاب اسلامی]] در یکی از سخنان خود، دیدگاه‌های متفاوتی را که در زمینه "[[انتظار فرج]]" وجود دارد، دسته‌بندی و به شرح زیر نقد و بررسی می‌کند:  
خط ۴۹: خط ۴۹:
[[امام راحل]] با ژرف‌اندیشی تمام و با پشتوانه [[عظیم]] [[اعتقاد]] به [[انقلاب جهانی]] [[حضرت حجت]] {{ع}}، [[مسئولان]] [[نظام]] را از اینکه تنها به [[ایران]] بیندیشند برحذر داشت و فرمود: [[مسئولان]] ما باید بدانند که [[انقلاب]] ما محدود به [[ایران]] نیست. [[انقلاب]] [[مردم ایران]]، نقطه شروع [[انقلاب]] بزرگ [[جهان اسلام]] به [[پرچم‌داری]] [[حضرت حجت]] {{ع}} است که [[خداوند]] بر همه [[مسلمانان]] و جهانیان منت نهد و [[ظهور]] و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد، مسائل [[اقتصادی]] و مادی اگر لحظه‌ای مسئولین را از وظیفه‌ای که بر عهده دارند، منصرف کند، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد، باید [[دولت]] [[جمهوری اسلامی]] تمامی سعی و [[توان]] خود را در [[اداره]] هر چه بهتر [[مردم]] بنماید و این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف [[عظیم]] [[انقلاب]] که [[ایجاد حکومت]] جهانی [[اسلام]] است، منصرف کند<ref>همان، ج ۲۱، ص ۱۰۸.</ref>.  
[[امام راحل]] با ژرف‌اندیشی تمام و با پشتوانه [[عظیم]] [[اعتقاد]] به [[انقلاب جهانی]] [[حضرت حجت]] {{ع}}، [[مسئولان]] [[نظام]] را از اینکه تنها به [[ایران]] بیندیشند برحذر داشت و فرمود: [[مسئولان]] ما باید بدانند که [[انقلاب]] ما محدود به [[ایران]] نیست. [[انقلاب]] [[مردم ایران]]، نقطه شروع [[انقلاب]] بزرگ [[جهان اسلام]] به [[پرچم‌داری]] [[حضرت حجت]] {{ع}} است که [[خداوند]] بر همه [[مسلمانان]] و جهانیان منت نهد و [[ظهور]] و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد، مسائل [[اقتصادی]] و مادی اگر لحظه‌ای مسئولین را از وظیفه‌ای که بر عهده دارند، منصرف کند، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد، باید [[دولت]] [[جمهوری اسلامی]] تمامی سعی و [[توان]] خود را در [[اداره]] هر چه بهتر [[مردم]] بنماید و این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف [[عظیم]] [[انقلاب]] که [[ایجاد حکومت]] جهانی [[اسلام]] است، منصرف کند<ref>همان، ج ۲۱، ص ۱۰۸.</ref>.  


از این رهنمود به خوبی استفاده می‌شود که [[امام خمینی]] {{ع}} [[انقلاب اسلامی]] را [[زمینه‌ساز]] [[انقلاب جهانی مهدی]] [[موعود]] {{ع}} می‌دانست. از همین رو، [[معتقد]] بود که [[مسئولان]] [[نظام جمهوری اسلامی]] باید همه تلاش خود را بر ایجاد [[آمادگی برای ظهور]] [[دولت کریمه]] [[امام عصر]] {{ع}} قرار دهند و متوجه باشند پرداختن به برنامه‌های توسعه حتی یک لحظه، آنها را از این [[هدف]] بزرگ بازندارد؛ چون [[غفلت]] از آن، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد".  
از این رهنمود به خوبی استفاده می‌شود که [[امام خمینی]] {{ع}} [[انقلاب اسلامی]] را زمینه‌ساز [[انقلاب جهانی مهدی]] [[موعود]] {{ع}} می‌دانست. از همین رو، [[معتقد]] بود که [[مسئولان]] [[نظام جمهوری اسلامی]] باید همه تلاش خود را بر ایجاد [[آمادگی برای ظهور]] [[دولت کریمه]] [[امام عصر]] {{ع}} قرار دهند و متوجه باشند پرداختن به برنامه‌های توسعه حتی یک لحظه، آنها را از این [[هدف]] بزرگ بازندارد؛ چون [[غفلت]] از آن، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد".  
آنچه گذشت، چند اصل مهم از اصولی بود که [[امام راحل]] در تمامی دوران [[مبارزه]] خویش بر آنها پافشاری می‌کرد و به ویژه در دوران پس از [[پیروزی]] [[انقلاب اسلامی]] برای عملی شدن آنها تلاش فراوانی کرد. پافشاری [[امام]] بر این اصول، [[استکبار جهانی]] را تا سر حد [[جنون]]، از [[انقلاب اسلامی]] و بنیان‌گذار آن خشمگین ساخته بود. [[استکبار جهانی]] به خوبی دریافته بود که اگر [[انقلاب اسلامی]] بتواند این اصول را در عمل [[اجرا]] سازد، نتیجه‌ای جز نابودی آنها در بر نخواهد داشت. به همین [[دلیل]]، از همان ابتدای [[پیروزی]] [[انقلاب اسلامی]]، تلاش خود را بر ضربه زدن به این [[انقلاب]] متمرکز ساخت و با تمام نیرو درصدد نابودی کامل با دست‌کم، استحاله [[فرهنگی]] [[نظام اسلامی]] بر آمد.  
آنچه گذشت، چند اصل مهم از اصولی بود که [[امام راحل]] در تمامی دوران [[مبارزه]] خویش بر آنها پافشاری می‌کرد و به ویژه در دوران پس از [[پیروزی]] [[انقلاب اسلامی]] برای عملی شدن آنها تلاش فراوانی کرد. پافشاری [[امام]] بر این اصول، [[استکبار جهانی]] را تا سر حد [[جنون]]، از [[انقلاب اسلامی]] و بنیان‌گذار آن خشمگین ساخته بود. [[استکبار جهانی]] به خوبی دریافته بود که اگر [[انقلاب اسلامی]] بتواند این اصول را در عمل [[اجرا]] سازد، نتیجه‌ای جز نابودی آنها در بر نخواهد داشت. به همین [[دلیل]]، از همان ابتدای [[پیروزی]] [[انقلاب اسلامی]]، تلاش خود را بر ضربه زدن به این [[انقلاب]] متمرکز ساخت و با تمام نیرو درصدد نابودی کامل با دست‌کم، استحاله [[فرهنگی]] [[نظام اسلامی]] بر آمد.  


۲۱۸٬۸۲۶

ویرایش