جز
جایگزینی متن - 'زمینهساز' به 'زمینهساز'
جز (جایگزینی متن - 'وسیله' به 'وسیله') |
جز (جایگزینی متن - 'زمینهساز' به 'زمینهساز') |
||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
==[[حکمت]] وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]]== | ==[[حکمت]] وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]]== | ||
*تصریح [[قرآن]] به وجود [[آیات]] [[متشابه]] از سویی و قابلیت داشتن این دسته از [[آیات]] برای استفاده سوء افراد [[منحرف]] و بیماردل برای ایجاد [[فتنه]] در بین [[مردم]] از سوی دیگر، اشکالاتی را پیش روی [[مفسران]] [[قرآن]] قرار داده است که برخی از این اشکالات به شرح زیر است: | *تصریح [[قرآن]] به وجود [[آیات]] [[متشابه]] از سویی و قابلیت داشتن این دسته از [[آیات]] برای استفاده سوء افراد [[منحرف]] و بیماردل برای ایجاد [[فتنه]] در بین [[مردم]] از سوی دیگر، اشکالاتی را پیش روی [[مفسران]] [[قرآن]] قرار داده است که برخی از این اشکالات به شرح زیر است: | ||
*با اینکه ادعا میشود [[قرآن]] قول فصل است؛ یعنی، [[کلامی]] است که [[حق و باطل]] را از یکدیگر جدا میسازد، وجود [[متشابهات]] در آن، خود عاملی برای آمیختگی [[حق و باطل]] است. از این رو، مذاهبِ [[حق و باطل]] همگی برای [[اثبات]] [[حقانیت]] خود به [[آیات قرآن]] [[تمسک]] میجویند. اگر همه [[آیات قرآن]] روشن و واضح بود و این [[متشابهات]] را نداشت، [[منحرفان]] و [[پیروان]] [[مذاهب]] [[باطل]] نمیتوانستند در زیر نقاب [[قرآن]] از موجودیت خود [[دفاع]] کنند. این مسئله به صورتهای دیگری نیز مطرح شده است؛ برای نمونه گفته شده است: با اینکه [[قرآن]] [[نور]] و [[روشنایی]] و سخن [[حق]] و آشکار است و برای [[هدایت]] عموم [[مردم]] آمده است، چرا برخی از [[آیات]] آن به گونهای [[متشابه]] و پیچیده است که موجب استفاده نادرست فتنهانگیزها میشود؟ همچنین گفته شده است: [[قرآن]] به مقتضای [[حکمت]] نازل شده است و مقتضای [[حکمت]] این است که [[کلام]] به گونهای [[القا]] شود که مراد واقعی از ظاهر آن به دست آید؛ بنا بر این، تشابه بر خلاف [[حکمت]] است؛ چرا که تشابه موجب التباس و [[اشتباه]] و در نتیجه [[گمراهی]] مخاطبان است و این امر از نظر [[عقلی]] [[قبیح]] است. حال چگونه میتوان وجود [[متشابهات]] را که | *با اینکه ادعا میشود [[قرآن]] قول فصل است؛ یعنی، [[کلامی]] است که [[حق و باطل]] را از یکدیگر جدا میسازد، وجود [[متشابهات]] در آن، خود عاملی برای آمیختگی [[حق و باطل]] است. از این رو، مذاهبِ [[حق و باطل]] همگی برای [[اثبات]] [[حقانیت]] خود به [[آیات قرآن]] [[تمسک]] میجویند. اگر همه [[آیات قرآن]] روشن و واضح بود و این [[متشابهات]] را نداشت، [[منحرفان]] و [[پیروان]] [[مذاهب]] [[باطل]] نمیتوانستند در زیر نقاب [[قرآن]] از موجودیت خود [[دفاع]] کنند. این مسئله به صورتهای دیگری نیز مطرح شده است؛ برای نمونه گفته شده است: با اینکه [[قرآن]] [[نور]] و [[روشنایی]] و سخن [[حق]] و آشکار است و برای [[هدایت]] عموم [[مردم]] آمده است، چرا برخی از [[آیات]] آن به گونهای [[متشابه]] و پیچیده است که موجب استفاده نادرست فتنهانگیزها میشود؟ همچنین گفته شده است: [[قرآن]] به مقتضای [[حکمت]] نازل شده است و مقتضای [[حکمت]] این است که [[کلام]] به گونهای [[القا]] شود که مراد واقعی از ظاهر آن به دست آید؛ بنا بر این، تشابه بر خلاف [[حکمت]] است؛ چرا که تشابه موجب التباس و [[اشتباه]] و در نتیجه [[گمراهی]] مخاطبان است و این امر از نظر [[عقلی]] [[قبیح]] است. حال چگونه میتوان وجود [[متشابهات]] را که زمینهساز این [[گمراهی]] هستند، مطابق [[حکمت]] دانست؟ از سوی دیگر مطابق سخن [[قرآن]]، [[آیات]] [[متشابه]] دستاویزی برای [[اهل باطل]] در [[گمراه کردن]] [[مردم]] است، پس آیا جایز است [[متکلم]] [[حکیم]] به گونهای سخن گوید که [[اهل باطل]] به آن [[تمسک]] کنند؟ | ||
*در گذشته، بیشتر مفسِّران و [[دانشمندان]] [[علوم قرآنی]]، با این پیشفرض که محکم بودن تمام [[قرآن]] امکانپذیر بوده است و گویی [[خداوند]] از روی عمد خواسته تا همه [[قرآن]] محکم نباشد، پرسشهایی مانند پرسشهای بالا را مطرح کرده و در نهایت به این نتیجه رسیدهاند که [[حکمت]] یا حکمتهایی تشابه، شماری از [[آیات]] را به وجود آورده است. موارد زیر برخی از وجوهی است که در کتب [[تفسیر]] و [[علوم قرآنی]] در توجیه وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]] ذکر شده است. لازم به ذکر است که اگرچه برخی از این وجوه، به تعبیر [[علامه طباطبایی]]، بسیار سخیف به نظر میآید، اما بیان آن برای آشنایی با سیر [[اندیشه]] [[اندیشمندان]] این حوزه، خالی از [[لطف]] نخواهد بود<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۱۷۴ - ۱۷۵.</ref>. | *در گذشته، بیشتر مفسِّران و [[دانشمندان]] [[علوم قرآنی]]، با این پیشفرض که محکم بودن تمام [[قرآن]] امکانپذیر بوده است و گویی [[خداوند]] از روی عمد خواسته تا همه [[قرآن]] محکم نباشد، پرسشهایی مانند پرسشهای بالا را مطرح کرده و در نهایت به این نتیجه رسیدهاند که [[حکمت]] یا حکمتهایی تشابه، شماری از [[آیات]] را به وجود آورده است. موارد زیر برخی از وجوهی است که در کتب [[تفسیر]] و [[علوم قرآنی]] در توجیه وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]] ذکر شده است. لازم به ذکر است که اگرچه برخی از این وجوه، به تعبیر [[علامه طباطبایی]]، بسیار سخیف به نظر میآید، اما بیان آن برای آشنایی با سیر [[اندیشه]] [[اندیشمندان]] این حوزه، خالی از [[لطف]] نخواهد بود<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۱۷۴ - ۱۷۵.</ref>. | ||