آل محمد در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85...» ایجاد کرد)
 
خط ۹: خط ۹:


==مقدمه==
==مقدمه==
[[تعیین]] مصداق [[آل محمد]]{{صل}} در [[روایات]] [[رضوی]]. کلمه [[آل]] از ریشه “اَوْل”، به معنای [[رجوع]] است و [[تأویل]] و مآل نیز از همین ریشه است و به همین جهت تصغیر آن را “اُوَیل” ذکر کرده‌اند، یا از ریشه “اهل” و تصغیر آن “اُهیل” است<ref>المفردات، ص۹۸؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۳۷-۳۸؛ المصباح المنیر، ج۲، ص۲۹.</ref>. آل در لغت دارای معانی گوناگونی است از جمله [[خاندان]]، [[نزدیکان]] و [[پیروان]] شخص و ذات هر چیز<ref>صحاح اللغة، ج۴، ۱۶۲۷؛ المفردات، ص۹۸.</ref>. این کلمه ۲۶ مرتبه به صورت‌های “آل فرعون” (چهارده بار)، “آل لوط” (چهار بار)، “آل ابراهیم” (دو بار)، “آل یعقوب” (دو بار)، “آل موسی”، “آل هارون”، “آل عمران” و “آل داود” در [[قرآن]] به کار رفته است. برخی مثل حنفیه و مالکیه و [[حنابله]]<ref>الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ج۱، ص۹۷.</ref>، آل را مرادف [[اهل]] دانسته‌اند، ولی بسیاری می‌گویند: آل در مواردی به کار می‌رود که شرافتی باشد و به این جهت به افراد ناشناس اضافه نمی‌شود و نمی‌گویند: آل‌رجل. همچنین به کسانی که اعتبار [[اجتماعی]] چندانی ندارند و یا به زبان و مکان اضافه نمی‌شود، و نمی‌گویند: آل‌الخیاط یا آل‌تهران، بلکه می‌گویند: آل‌الله، آل‌السلطان. اما کلمه اهل به همه موارد گفته می‌شود و می‌گویند: اهل‌الله، اهل‌الخیاط، اهل‌المدینة<ref>المفردات، ص۹۸؛ الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ج۱، ص۹۸.</ref>. به تیره‌ای از اسب‌های ممتاز نیز می‌گویند: این اسب از آل‌اعوج است<ref>کشف الغمة، ج۱، ص۴۴.</ref>.
کلمه [[آل]] از ریشه “اَوْل”، به معنای [[رجوع]] است و [[تأویل]] و مآل نیز از همین ریشه است و به همین جهت تصغیر آن را “اُوَیل” ذکر کرده‌اند، یا از ریشه “اهل” و تصغیر آن “اُهیل” است<ref>المفردات، ص۹۸؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۳۷-۳۸؛ المصباح المنیر، ج۲، ص۲۹.</ref>. آل در لغت دارای معانی گوناگونی است از جمله [[خاندان]]، [[نزدیکان]] و [[پیروان]] شخص و ذات هر چیز<ref>صحاح اللغة، ج۴، ۱۶۲۷؛ المفردات، ص۹۸.</ref>.  


این کلمه ۲۶ مرتبه به صورت‌های “آل فرعون” (چهارده بار)، “آل لوط” (چهار بار)، “آل ابراهیم” (دو بار)، “آل یعقوب” (دو بار)، “آل موسی”، “آل هارون”، “آل عمران” و “آل داود” در [[قرآن]] به کار رفته است. برخی مثل حنفیه و مالکیه و [[حنابله]]<ref>الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ج۱، ص۹۷.</ref>، آل را مرادف [[اهل]] دانسته‌اند، ولی بسیاری می‌گویند: آل در مواردی به کار می‌رود که شرافتی باشد و به این جهت به افراد ناشناس اضافه نمی‌شود و نمی‌گویند: آل‌رجل. همچنین به کسانی که اعتبار [[اجتماعی]] چندانی ندارند و یا به زبان و مکان اضافه نمی‌شود، و نمی‌گویند: آل‌الخیاط یا آل‌تهران، بلکه می‌گویند: آل‌الله، آل‌السلطان. اما کلمه اهل به همه موارد گفته می‌شود و می‌گویند: اهل‌الله، اهل‌الخیاط، اهل‌المدینة<ref>المفردات، ص۹۸؛ الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ج۱، ص۹۸.</ref>. به تیره‌ای از اسب‌های ممتاز نیز می‌گویند: این اسب از آل‌اعوج است<ref>کشف الغمة، ج۱، ص۴۴.</ref>.
==تعیین مصداق==
کلمه آل محمد{{صل}} مکرر در [[روایات اسلامی]] به کار رفته و از ایشان فوق‌العاده [[تجلیل]] شده است و در [[صلوات]] نیز در کنار نام [[رسول الله]]{{صل}} آمده است. [[اهل سنت]] از [[کعب بن عجره]] چنین [[روایت]] کرده‌اند: از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} درباره کیفیت فرستادن صلوات پرسیدیم فرمود: بگویید: خدایا، بر [[محمد و آل محمد]]{{صل}} [[درود]] بفرست، همان‌گونه که بر [[ابراهیم]] و آل‌ابراهیم درود فرستادی، همانا تو [[پسندیده]] و با [[عظمت]] هستی. خدایا بر محمد و آل محمد{{صل}} [[برکت]] [[عطا]] کن، همان گونه که بر ابراهیم و آل‌ابراهیم برکت دادی، همانا تو [[پسندیده]] و با [[عظمت]] هستی<ref>صحیح البخاری، ج۶ ص۲۷.</ref>. و نیز [[روایت]] است که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: بر من، [[درود]] ناقص نفرستید. پرسیدند: درود ناقص چیست؟ فرمود: اینکه بگویید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ}}، بلکه بگویید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ عَلَى‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ}}<ref>القول البدیع، ص۴۵.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} از پیامبر{{صل}} نقل کرده: هر که بر من [[صلوات]] بفرستد و بر [[آل]] من نفرستد، بوی [[بهشت]] به مشامش نرسد با آنکه بوی بهشت از مسافتی به طول پانصد سال استشمام می‌شود<ref>الأمالی، صدوق، ص۲۰۰.</ref>. در تشهد [[نماز]] نیز [[آل محمد]]{{صل}} به همراه صلوات با پیامبر{{صل}} ذکر می‌شوند. [[اهل سنت]] هر چند در [[وجوب]] صلوات در تشهد نماز [[اختلاف]] دارند، ولی در [[افضلیت]] [[صلوات بر محمد و آل محمد]]{{صل}} شبهه‌ای ندارند، گفته‌اند [[شافعی]] آن را در تشهد آخر [[واجب]] می‌داند<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۴۷- ۱۴۸.</ref>. [[شعر]] معروف منسوب به وی نیز مؤید همین مطلب است: {{عربی|يا أهل بيت رسول الله حبكم *** فرض من الله في القرآن أنزله /// كفاكم من عظيم القدر أنكم *** من لم يصلّ عليكم لا صلاة له}}<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۴۸.</ref>؛ ای [[خاندان پیامبر]]{{صل}} [[محبت]] شما از جانب [[خداوند]] واجب شده و در [[قرآن]] آمده است. و در [[عظمت مقام]] شما همین بس که هر کس بر شما صلوات نفرستد نمازی برای او نیست. در هر موردی که صلوات بر [[حضرت رسول]]{{صل}} واجب یا [[مستحب]] است اتصال آل نیز لازم است، مثل هنگام یاد [[حضرت]]<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۴.</ref>، در [[رکوع]] و [[سجود]]<ref>الکافی، ج۳، ص۳۲۴؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۹۹.</ref>، هنگام [[دعا]]<ref>المعجم الأوسط، ج۱، ص۲۲۰؛ مجمع الزوائد، ج۱۰، ص۱۶۰؛ الکافی، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۳.</ref>، هنگام ذکر خداوند<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۴-۴۹۵.</ref>، شب و [[روز جمعه]]<ref>الکافی، ج۳، ص۴۲۹؛ جامع الأخبار، شعیری، ص۵۹، ۶۱؛ جلاء الأفهام، ص۷۷، ۸۷-۸۸.</ref>، و در هر مجلس<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۶؛ الأشعثیات، ص۲۱۵.</ref>، هنگام ورود به [[مسجد]]<ref>الکافی، ج۳، ص۳۰۹؛ قرب الإسناد، ص۹۴؛ جلاء الأفهام، ص۴۱، ۹۵.</ref>، یا [[عطسه]]<ref>الکافی، ج۲، ۶۵۵-۶۵۶؛ الدعوات، ص۱۹۸.</ref> یا [[فراموشی]]<ref>جلاء الأفهام، ص۵۰۶؛ کمال الدین و تمام النعمة، ص۳۱۳؛ الاحتجاج، ج۱، ص۲۶۶-۲۶۷.</ref> و نیز هنگام قرائت [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref><ref>المبسوط، سرخسی، ج۲، ص۲۹؛ الخصال، ص۶۲۹.</ref>. انبوه [[روایات]]، دلالت بر [[عظمت]] [[صلوات بر محمد و آل محمد]]{{صل}} و فواید مادی و [[معنوی]]، [[دنیوی]] و [[اخروی]] این ذکر [[شریف]] دارد<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۵؛ زبدة البیان، ص۸۵-۸۶؛ قرب الإسناد، ص۱۴. </ref>. [[امام رضا]]{{ع}} به دو [[فضیلت]] از این [[فضائل]] اشاره نموده است. [[حضرت]] فرموده است: هر که نمی‌تواند کاری کند تا گناهانش محو شود، بر [[محمد و آل محمد]]{{صل}} بسیار [[صلوات]] بفرستد، زیرا صلوات [[گناهان]] را به خوبی نابود می‌کند. صلوات بر محمد و آل محمد{{صل}} نزد [[خداوند عزوجل]] مثل {{متن حدیث|سُبْحَانَ‏ اللَّهِ‏ وَ لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّهُ‏ وَ اللَّهُ‏ أَكْبَرُ}} است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۹۴؛ روضة الواعظین، ج۲، در ۳۲۲؛ جامع الأخبار، شعیری، ص۵۹-۶۰.</ref>.
کلمه آل محمد{{صل}} مکرر در [[روایات اسلامی]] به کار رفته و از ایشان فوق‌العاده [[تجلیل]] شده است و در [[صلوات]] نیز در کنار نام [[رسول الله]]{{صل}} آمده است. [[اهل سنت]] از [[کعب بن عجره]] چنین [[روایت]] کرده‌اند: از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} درباره کیفیت فرستادن صلوات پرسیدیم فرمود: بگویید: خدایا، بر [[محمد و آل محمد]]{{صل}} [[درود]] بفرست، همان‌گونه که بر [[ابراهیم]] و آل‌ابراهیم درود فرستادی، همانا تو [[پسندیده]] و با [[عظمت]] هستی. خدایا بر محمد و آل محمد{{صل}} [[برکت]] [[عطا]] کن، همان گونه که بر ابراهیم و آل‌ابراهیم برکت دادی، همانا تو [[پسندیده]] و با [[عظمت]] هستی<ref>صحیح البخاری، ج۶ ص۲۷.</ref>. و نیز [[روایت]] است که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: بر من، [[درود]] ناقص نفرستید. پرسیدند: درود ناقص چیست؟ فرمود: اینکه بگویید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ}}، بلکه بگویید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ عَلَى‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ}}<ref>القول البدیع، ص۴۵.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} از پیامبر{{صل}} نقل کرده: هر که بر من [[صلوات]] بفرستد و بر [[آل]] من نفرستد، بوی [[بهشت]] به مشامش نرسد با آنکه بوی بهشت از مسافتی به طول پانصد سال استشمام می‌شود<ref>الأمالی، صدوق، ص۲۰۰.</ref>. در تشهد [[نماز]] نیز [[آل محمد]]{{صل}} به همراه صلوات با پیامبر{{صل}} ذکر می‌شوند. [[اهل سنت]] هر چند در [[وجوب]] صلوات در تشهد نماز [[اختلاف]] دارند، ولی در [[افضلیت]] [[صلوات بر محمد و آل محمد]]{{صل}} شبهه‌ای ندارند، گفته‌اند [[شافعی]] آن را در تشهد آخر [[واجب]] می‌داند<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۴۷- ۱۴۸.</ref>. [[شعر]] معروف منسوب به وی نیز مؤید همین مطلب است: {{عربی|يا أهل بيت رسول الله حبكم *** فرض من الله في القرآن أنزله /// كفاكم من عظيم القدر أنكم *** من لم يصلّ عليكم لا صلاة له}}<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۴۸.</ref>؛ ای [[خاندان پیامبر]]{{صل}} [[محبت]] شما از جانب [[خداوند]] واجب شده و در [[قرآن]] آمده است. و در [[عظمت مقام]] شما همین بس که هر کس بر شما صلوات نفرستد نمازی برای او نیست. در هر موردی که صلوات بر [[حضرت رسول]]{{صل}} واجب یا [[مستحب]] است اتصال آل نیز لازم است، مثل هنگام یاد [[حضرت]]<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۴.</ref>، در [[رکوع]] و [[سجود]]<ref>الکافی، ج۳، ص۳۲۴؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۹۹.</ref>، هنگام [[دعا]]<ref>المعجم الأوسط، ج۱، ص۲۲۰؛ مجمع الزوائد، ج۱۰، ص۱۶۰؛ الکافی، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۳.</ref>، هنگام ذکر خداوند<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۴-۴۹۵.</ref>، شب و [[روز جمعه]]<ref>الکافی، ج۳، ص۴۲۹؛ جامع الأخبار، شعیری، ص۵۹، ۶۱؛ جلاء الأفهام، ص۷۷، ۸۷-۸۸.</ref>، و در هر مجلس<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۶؛ الأشعثیات، ص۲۱۵.</ref>، هنگام ورود به [[مسجد]]<ref>الکافی، ج۳، ص۳۰۹؛ قرب الإسناد، ص۹۴؛ جلاء الأفهام، ص۴۱، ۹۵.</ref>، یا [[عطسه]]<ref>الکافی، ج۲، ۶۵۵-۶۵۶؛ الدعوات، ص۱۹۸.</ref> یا [[فراموشی]]<ref>جلاء الأفهام، ص۵۰۶؛ کمال الدین و تمام النعمة، ص۳۱۳؛ الاحتجاج، ج۱، ص۲۶۶-۲۶۷.</ref> و نیز هنگام قرائت [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref><ref>المبسوط، سرخسی، ج۲، ص۲۹؛ الخصال، ص۶۲۹.</ref>. انبوه [[روایات]]، دلالت بر [[عظمت]] [[صلوات بر محمد و آل محمد]]{{صل}} و فواید مادی و [[معنوی]]، [[دنیوی]] و [[اخروی]] این ذکر [[شریف]] دارد<ref>الکافی، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۵؛ زبدة البیان، ص۸۵-۸۶؛ قرب الإسناد، ص۱۴. </ref>. [[امام رضا]]{{ع}} به دو [[فضیلت]] از این [[فضائل]] اشاره نموده است. [[حضرت]] فرموده است: هر که نمی‌تواند کاری کند تا گناهانش محو شود، بر [[محمد و آل محمد]]{{صل}} بسیار [[صلوات]] بفرستد، زیرا صلوات [[گناهان]] را به خوبی نابود می‌کند. صلوات بر محمد و آل محمد{{صل}} نزد [[خداوند عزوجل]] مثل {{متن حدیث|سُبْحَانَ‏ اللَّهِ‏ وَ لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّهُ‏ وَ اللَّهُ‏ أَكْبَرُ}} است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۹۴؛ روضة الواعظین، ج۲، در ۳۲۲؛ جامع الأخبار، شعیری، ص۵۹-۶۰.</ref>.


۲۱۸٬۸۳۷

ویرایش