←مقدمه
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
ابتریه با آنکه همچون فرق دیگر زیدیه در [[تشیع]] استوارند و [[مخالفان علی]] {{ع}} را [[گمراه]] و دوزخی می‌دانند<ref>نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، ص:۹</ref>، از گروه‌های دیگر [[شیعی]] به [[اهل تسنن]] نزدیک‌ترند<ref>ابن‌حزم، علی بن احمد، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ج۲، ص:۱۱۲؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۱، ص:۴۹۶</ref> و این بدان سبب است که [[خلافت]] دو [[خلیفۀ اول]] را می‌پذیرند. ابتریه و نیز [[سلیمانیه]]<ref>نزدیک‌ترین گروه [[فکری]] به ابتریه در بین زیدیه</ref> از [[شیخین]] [[تبرّی]] نجسته‌اند و هر دو [[جارودیه]]<ref>گروه دیگری از زیدیه</ref> را که شیخین را [[تکفیر]] می‌کردند، [[کافر]] شمرده‌اند<ref>بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، به کوشش محمد زاهد الکوثری، ص:۲۴؛ اسفراینی، شهفور بن طاهر، التبصیر فی الدین، به کوشش محمد زاهد بن الحسن الکوثری، ص:۱۷؛ شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود، نفایس الفنون فی عرایس العیون، ج۲، ص:۲۷۶</ref>. منتها نزدیکی ابتریه به اهل تسنن از سلیمانیه نیز بیش‌تر است، زیرا با آنکه هر دو گروه در اغلب موارد نظریات مشابهی داشته‌اند، سلیمانیه از [[عثمان]] [[برائت]] جسته و ابتریه در مورد او [[سکوت]] و توقف کرده‌اند<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص: ۱۹؛ [[عباس زریاب خویی|زریاب خویی، عباس]]، [[بتریه (مقاله)|مقاله «بتریه»]]، [[دانشنامه جهان اسلام (کتاب)|دانشنامه جهان اسلام]]، ج۱، ص: ۴۷۶؛ [[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[زیدیه و حدیث امامیه (کتاب)|زیدیه و حدیث امامیه]]، ص: ۳۸-۴۱؛ [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج۲، ص۲۳۱.</ref>. | ابتریه با آنکه همچون فرق دیگر زیدیه در [[تشیع]] استوارند و [[مخالفان علی]] {{ع}} را [[گمراه]] و دوزخی می‌دانند<ref>نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، ص:۹</ref>، از گروه‌های دیگر [[شیعی]] به [[اهل تسنن]] نزدیک‌ترند<ref>ابن‌حزم، علی بن احمد، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ج۲، ص:۱۱۲؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۱، ص:۴۹۶</ref> و این بدان سبب است که [[خلافت]] دو [[خلیفۀ اول]] را می‌پذیرند. ابتریه و نیز [[سلیمانیه]]<ref>نزدیک‌ترین گروه [[فکری]] به ابتریه در بین زیدیه</ref> از [[شیخین]] [[تبرّی]] نجسته‌اند و هر دو [[جارودیه]]<ref>گروه دیگری از زیدیه</ref> را که شیخین را [[تکفیر]] می‌کردند، [[کافر]] شمرده‌اند<ref>بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، به کوشش محمد زاهد الکوثری، ص:۲۴؛ اسفراینی، شهفور بن طاهر، التبصیر فی الدین، به کوشش محمد زاهد بن الحسن الکوثری، ص:۱۷؛ شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود، نفایس الفنون فی عرایس العیون، ج۲، ص:۲۷۶</ref>. منتها نزدیکی ابتریه به اهل تسنن از سلیمانیه نیز بیش‌تر است، زیرا با آنکه هر دو گروه در اغلب موارد نظریات مشابهی داشته‌اند، سلیمانیه از [[عثمان]] [[برائت]] جسته و ابتریه در مورد او [[سکوت]] و توقف کرده‌اند<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص: ۱۹؛ [[عباس زریاب خویی|زریاب خویی، عباس]]، [[بتریه (مقاله)|مقاله «بتریه»]]، [[دانشنامه جهان اسلام (کتاب)|دانشنامه جهان اسلام]]، ج۱، ص: ۴۷۶؛ [[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[زیدیه و حدیث امامیه (کتاب)|زیدیه و حدیث امامیه]]، ص: ۳۸-۴۱؛ [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج۲، ص۲۳۱.</ref>. | ||
باید توجه داشت دو جریان بتریه و مقصره<ref>اهل تقصیر یکی از جریان‌های اعتقادی بودند که در زمان ائمه(ع) پدید آمدند و به سبب جهل، در محوری‌ترین کانون اعتقادی شیعه ایده‌های فکری جدیدی مطرح ساختند و با رویکردی متفاوت در مسئله جانشینی پیامبر(ص) امامت مفضول را پذیرفتند و اموری مانند عصمت، مناقب و... را در حق ائمه(ع) روا ندانستند</ref> در کتاب‌های فرق و لسان [[احادیث]] و به رغم تفاوت‌های جزئی، در بسیاری مطالب هم داستان‌اند و ازجمله هر دو به [[ولایت]] [[بلافصل]] [[امام علی]]{{ع}} به دیدۀ تردید می‌نگرند و [[ارزش]] و اعتباری برای [[معارف وحیانی]] و [[علم لدنی امام]] در نظر نمی‌گیرند<ref>[[قاسم کاجی|کاجی، قاسم]] و [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[بتریه و اندیشه تقصیر (مقاله)|بتریه و اندیشه تقصیر]]، ص ۱۵۷.</ref>. | |||
==تأسیس و وجه تسمیه== | ==تأسیس و وجه تسمیه== | ||