دنیا در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

با اینکه دنیا مقدمه آخرت و [[راه]] رسیدن به آن است، برخی تنها به [[مواهب مادی]] دنیا [[دل]] بسته و خواستار چیزی جز زرق و برق و [[زینت]] دنیا نیستند که از آنان به دنیا [[طلب]] ([[هود]] / ۱۱، ۱۵)، دنیا [[دوست]] ([[انسان]] / ۷۶، ۲۷) و [[دنیا]] زده یاد می‌شود. جذابیت دنیا و [[دلبستگی]] بیشتر [[مردم]] به [[لذایذ]] زود گذر آن به اندازه‌ای است که دنیا برای برخی [[هدف]] می‌شود: «... تُریدُونَ عَرَضَ الدُّنیا واللّهُ یُریدُ الأخِرَةَ.».. ([[انفال]] / ۸، ۶۷) و به [[زندگی]] [[دنیایی]] [[دل]] خوش می‌کنند: «... وفَرِحوا بِالحَیوةِ الدُّنیا ومَا الحَیوةُ الدُّنیا فِی الأخِرَةِ اِلاّ مَتـع» (رعد / ۱۳، ۲۶؛ نیز [[یونس]] / ۱۰، ۷)؛ تا آنجا که دنیا را جاودان پنداشته و از [[اندیشه]] به [[عاقبت]] [[امر]] و اینکه شاید [[روزگار]] [[سختی]] در پیش رو داشته باشند، باز می‌مانند: «اِنَّ هـؤُلاءِ یُحِبّونَ العاجِلَةَ ویَذَرونَ وراءَهُم یَومـًا ثَقیلا». ([[انسان]] / ۷۶، ۲۷؛ نیز [[قیامت]] / ۷۵، ۲۰ـ۲۱) نتیجه این [[پندار]]، اصیل دانستن دنیا و پیش داشتن آن بر [[آخرت]] است که جز [[گرفتاری]] همیشگی در [[دوزخ]] ثمری ندارد: «وءاثَرَ الحَیوةَ الدُّنیا * فَاِنَّ الجَحیمَ هِیَ المَأوی». (نازعات / ۷۹، ۳۸ ـ ۳۹) عامل اصلی [[انحراف]] [[بشر]] از برنامه [[رستگاری]] <ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۶۶۰.</ref> و پشت کردن به [[دعوت]] [[پیامبران]] نیز همین است: «بَل تُؤثِرونَ الحَیوةَ الدُّنیا». (اعلی / ۸۷، ۱۶) [[مکتب]] مادیگرایی که بنیان آن بر تصادفی پنداشتن دنیا و عدم [[اعتقاد]] به زندگی و مسئولیّتی از پسِ آن است، از این [[تفکر]] سرچشمه می‌گیرد: «وقالوا اِن هِیَ اِلاّ حَیاتُنَا الدُّنیا وما نَحنُ بِمَبعوثین».(انعام / ۶، ۲۹؛ نیز مؤمنون / ۲۳، ۳۷)<ref> مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۸.</ref> ماده گرایان، فاعل حوادث گوناگون دنیا از جمله [[مرگ]] و زندگی را دهر (روزگار) دانسته و به هیچ نیروی مؤثر دیگری [[معتقد]] نیستند: «وقالوا ما هِیَ اِلاّ حَیاتُنَا الدُّنیا نَموتُ ونَحیا وما یُهلِکُنا اِلاَّالدَّهرُ.»... (جاثیه / ۴۵، ۲۴) از دیدگاه ماتریالیست‌ها، [[سعادتمند]] کسی است که عنان نفس خود را در دنیا رها کرده و هر چه می‌تواند از لذت‌های آن بیشتر بهره گیرد.<ref> من هدی القرآن، ج ۱۵، ص ۷۳ـ۷۴.</ref>[[تفکر]] درباره [[مبدأ و معاد]]، [[جسم]] و [[روح]] و مسائل پیرامونی [[انسان]]، از قبیل [[امور معنوی]]، [[روحی]] و مادی، می‌تواند انسان را در [[درک]] فانی بودن [[دنیا]] و نعمت‌های آن و این [[حقیقت]] که نباید به آنها دلبسته شد، [[یاری]] کند،<ref> المیزان، ج ۲، ص ۱۹۷؛ نمونه، ج ۲، ص ۱۲۱ـ۱۲۲.</ref> از این رو [[قرآن]] انسان را به [[تأمل]] و [[تفکر]] در [[امور دنیا]] و [[آخرت]] فرا می‌خواند: «... لَعَلَّکُم تَتَفَکَّرون * فِی الدُّنیا والأخِرَةِ» (بقره / ۲، ۲۱۹ـ۲۲۰) و [[دلبستگی]] به [[زندگی دنیا]] و مقام‌های مادی و [[اطمینان]] و اتکاء به آنها را برخاسته از عدم [[ایمان به معاد]] و [[جهان آخرت]] می‌خواند: «اِنَّ الَّذینَ لا یَرجونَ لِقاءَنا ورَضوا بِالحَیوةِ الدُّنیا واطمَاَنّوا بِها والَّذینَ هُم عَن ءایـتِنا غـفِلون»([[یونس]] / ۱۰، ۷)<ref> مخزن العرفان، ج ۶، ص ۱۳۳.</ref> و [[مؤمنان]] را با توجه دادن به روزی [[برتر]] و [[پایدار]] [[آخرتی]]، از چشم دوختن به بهره‌مندی‌های مادی [[اهل]] دنیا [[نهی]] می‌کند که ابزار [[آزمایش]] آنان است: «ولا تَمُدَّنَّ عَینَیکَ اِلی ما مَتَّعنا بِهِ اَزوجـًا مِنهُم زَهرَةَ الحَیوةِ الدُّنیا لِنَفتِنَهُم فیهِ ورِزقُ رَبِّکَ خَیرٌ واَبقی». (طه / ۲۰، ۱۳۱) همچنین کسانی را که از [[یاد خدا]] غافل‌اند و تفکر و درکشان از [[لذت‌ها]] و [[شهوات]] دنیا فراتر نمی‌رود، [[نکوهش]] می‌کند: «فَاَعرِض عَن مَن تَوَلّی عَن ذِکرِنا ولَم یُرِد اِلاَّ الحَیوةَ الدُّنیا * ذلِکَ مَبلَغُهُم مِنَ العِلمِ» ([[نجم]] / ۵۳، ۲۹ـ۳۰)<ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۴۱.</ref> و دلخوشی به کالای کم دنیا را نشانه بی اطلاعی از ناچیز بودن دنیا در مقابل آخرت دانسته: «... وفَرِحوا بِالحَیوةِ الدُّنیا ومَا الحَیوةُ الدُّنیا فِی الأخِرَةِ اِلاّ مَتـع» (رعد / ۱۳، ۲۶) و آنان را [[دانا]] به [[ظواهر]] و نمودهای دنیا و [[ناآگاه]] به ماهیت جهان آخرت می‌شناساند ([[روم]] / ۳۰، ۷) که جز خوردن و [[لذت]] مادی چیزی نمی‌فهمند و پرده‌های [[غرور]] و [[غفلت]] و [[آرزوهای دور و دراز]]، چنان بر [[قلب]] آنان [[سیطره]] یافته‌اند که برای درک [[واقعیت]] [[توانایی]] ندارند: «ذَرهُم یَأکُلوا ویَتَمَتَّعوا ویُلهِهِمُ الاَمَلُ فَسَوفَ یَعلَمون».([[حجر]] / ۱۵، ۳)<ref>نمونه، ج ۱۱، ص ۹.</ref>[[دنیا]] جویان، فهمشان فراتر از این [[دنیا]] نمی‌رود؛ حتی درباره [[پیامبران الهی]] نیز که [[مردم]] را به [[مبدأ و معاد]] می‌خواندند، با معیارهای مادی [[داوری]] می‌کنند. (مؤمنون / ۲۳، ۳۳) نگاه استقلالی به دنیا، نگاهی حیوانی و در [[شأن]] [[کافران]] است، چون آنان به مبدأ و معاد [[معتقد]] نبوده و همه چیز را در این دنیا خلاصه می‌کنند و از [[زندگی]] این دنیا تنها [[شهوت]] و پر کردن شکم را می‌فهمند: «والَّذینَ کَفَروا یَتَمَتَّعونَ ویَأکُلونَ کَما تَأکُلُ الاَنعـمُ». ([[محمد]] / ۴۷، ۱۲)<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۵۱.</ref> [[قرآن]]، دلبستگان به دنیا را در [[گمراهی]] دور و درازی دانسته ([[ابراهیم]] / ۱۴، ۳) و علت [[کفر]] ایشان و سرانجام، [[حلول]] [[غضب]] [[خدا]] و [[عذاب الهی]] بر آنان را [[برگزیدن]] [[حیات]] دنیا ـ که [[زندگی مادی]] است و جز بهره‌های حیوانی و پرداختن به خواسته‌های نفس، نتیجه دیگری ندارد ـ بر [[حیات]] [[آخرت]] ـ که حیات همیشگی و زندگی در جوار [[پروردگار]] جهانیان است ـ یاد می‌کند: «... مَن شَرَحَ بِالکُفرِ صَدرًا فَعَلَیهِم غَضَبٌ مِنَ اللّهِ ولَهُم عَذابٌ [[عَظیم]] * ذلِکَ بِاَنَّهُمُ استَحَبُّوا الحَیوةَ الدُّنیا عَلَی الأخِرَةِ...* لا جَرَمَ اَنَّهُم فِی الأخِرَةِ هُمُ الخـسِرون» (نحل / ۱۶، ۱۰۶ـ ۱۰۹)<ref>المیزان، ج ۱۲، ص ۳۵۴-۳۵۵.</ref> و فروختن آخرت و خریدن دنیا را سبب عذابی بی‌تخفیف و [[محرومیت]] از [[یاری الهی]] می‌داند: «اُولئکَ الَّذینَ اشتَرَوُا الحَیوةَ الدُّنیا بِالأخِرَةِ فَلا یُخَفَّفُ عَنهُمُ العَذابُ ولا هُم یُنصَرون». (بقره / ۲، ۸۶) [[دنیاخواهان]] در همین [[جهان]]، نتیجه [[دنیایی]] [[اعمال]] خویش را می‌یابند، بی‌آنکه چیزی از آن کم و کاست شود: «مَن کانَ یُریدُ الحَیوةَ الدُّنیا وزینَتَها نُوَفِّ اِلَیهِم اَعمــلَهُم فیها وهُم فیها لا یُبخَسون» ([[هود]] / ۱۱، ۱۵؛ نیز [[شوری]] / ۴۲، ۲۰ و...) و در آخرت از همه چیز بی‌بهره‌اند: «مَن کانَ یُریدُ العاجِلَةَ عَجَّلنا لَهُ فیها ما نَشاءُ لِمَن نُریدُ ثُمَّ جَعَلنا لَهُ جَهَنَّمَ یَصلـها مَذمومـًا مَدحورا». ([[اسراء]] / ۱۷، ۱۸) آنان که با [[حرص]] و ولع به دنبال کالای [[دنیا]] بوده و برای رسیدن به آن از هیچ [[گناه]] و تضییع [[حق دیگران]] باکی ندارند، آن گاه که در [[آتش جهنم]] می‌افتند، با این خطاب عتاب‌آلود [[الهی]] روبه‌رو می‌شوند که شما در دنیا نعمت‌های پاکیزه‌ای را که [[خدا]] ـ برای هدفی بزرگ ـ در [[اختیار]] شما نهاده بود، ضایع کردید: «اَذهَبتُم طَیِّبـتِکُم فی حَیاتِکُمُ الدُّنیا». (احقاف / ۴۶، ۲۰).<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[دنیا (مقاله)|مقاله «دنیا»]]، [[ دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>