←لطف و خشم خدا در دنیا
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
لطف و [[رحمت الهی]]، افزون بر آخرت در دنیا نیز شامل [[مؤمنان]] است و آنان از نعمتهای گوناگون [[خدا]] در دنیا هم بهرهمند میشوند، همان گونه که [[خشم]] و [[عذاب الهی]] در دنیا نیز [[کافران]] را در بر میگیرد.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[دنیا (مقاله)|مقاله «دنیا»]]، [[ دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref> | لطف و [[رحمت الهی]]، افزون بر آخرت در دنیا نیز شامل [[مؤمنان]] است و آنان از نعمتهای گوناگون [[خدا]] در دنیا هم بهرهمند میشوند، همان گونه که [[خشم]] و [[عذاب الهی]] در دنیا نیز [[کافران]] را در بر میگیرد.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[دنیا (مقاله)|مقاله «دنیا»]]، [[ دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref> | ||
===مظاهر [[لطف خدا]] به مؤمنان=== | ===مظاهر [[لطف خدا]] به مؤمنان=== | ||
# [[ثبات]] در [[عقیده]]: خدا مؤمنان را با [[اعتقاد]] درست و [[استوار]]، در دنیا و آخرت [[ثابت قدم]] میدارد: | #'''[[ثبات]] در [[عقیده]]:''' خدا مؤمنان را با [[اعتقاد]] درست و [[استوار]]، در دنیا و آخرت [[ثابت قدم]] میدارد: {{متن قرآن|يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ}}<ref>«خداوند، مؤمنان را در زندگی این جهان و جهان واپسین با گفتار استوار پا برجا میدارد و خداوند ستمگران را بیراه میگذارد و خداوند هر چه بخواهد انجام میدهد» سوره ابراهیم، آیه ۲۷.</ref> بسیاری از [[مفسران]]، تثبیت یاد شده در دنیا را [[ثابت]] نگهداشتن آنان بر [[عقاید]] [[حق]] ـ مانند [[توحید]] ـ و [[حفظ]] آنان از گمراهی دانستهاند.<ref>روض الجنان، ج ۱۱، ص ۲۷۴؛ تفسیر بیضاوی، ج ۳، ص ۱۹۸؛ الجوهر الثمین، ج ۳، ص ۳۵۹.</ref> اقوال دیگری نیز مانند ثابت نگهداشتن آنان در [[کرامت]] و [[ثواب]] [[الهی]]، به [[قدرت]] رساندن ایشان در [[زمین]]، [[یاری]] و [[پیروز]] کردن آنان، در [[تفسیر آیه]] یاد شدهاند.<ref> مجمع البیان، ج ۶، ص ۴۸۲.</ref> | ||
# [[نصرت]] و [[ولایت]]: [[خدا]] [[سوگند]] یاد میکند که در [[زندگی دنیا]]، فرستادگانش و [[مؤمنان]] را [[یاری]] فرماید: | #'''[[نصرت]] و [[ولایت]]:''' [[خدا]] [[سوگند]] یاد میکند که در [[زندگی دنیا]]، فرستادگانش و [[مؤمنان]] را [[یاری]] فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ}}<ref>«ما پیامبران خویش و مؤمنان را در زندگی این جهان و در روزی که گواهان (به گواهی) برخیزند یاری میکنیم» سوره غافر، آیه ۵۱.</ref> [[مفسران]]، [[نصرت الهی]] را [[یاری رساندن]] به [[پیامبران]] و مؤمنان با [[حجت]] و [[برهان]]، [[پیروزی]] بخشیدن در [[جنگها]]، [[الطاف]] ویژه و تقویت [[قلب]] و با هلاک کردن [[دشمنان]] و [[انتقام]] گرفتن از آنان دانستهاند.<ref>مجمع البیان، ج ۸، ص ۸۲۰؛ المنیر، ج ۲۴، ص ۱۴۲ـ ۱۴۳؛ الجدید، ج ۶، ص ۲۲۵.</ref> در آیهای نیز از [[گمان]] داشتن به عدم [[یاری خدا]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] [[نکوهش]] میشود: {{متن قرآن|مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ}}<ref>«هر کس که گمان میداشت خداوند در این جهان و در جهان واپسین هرگز پیامبر را یاری نخواهد کرد، (اینک) ریسمانی از سقف بیاویزد سپس (رشته زندگی خود را) ببرد آنگاه بنگرد که آیا این تدبیر او خشمش را از بین میبرد؟» سوره حج، آیه ۱۵.</ref> آیاتی از [[ولایت خدا]]: {{متن قرآن| أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ }}<ref>« تو سرور من در این جهان و در جهان واپسینی» سوره یوسف، آیه ۱۰۱.</ref> و [[فرشتگان الهی]]: {{متن قرآن|نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ}}<ref>«ما دوستان شما در این جهان و در جهان واپسینیم و در آنجا هر چه دلتان بخواهد هست و هر چه درخواست کنید دارید» سوره فصلت، آیه ۳۱.</ref> بر مؤمنان گزارش میدهند. ولایت خدا، به یاری مؤمنان و [[تدبیر امور]] آنان <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۲۷۰؛ الصافی، ج ۳، ص ۵۰؛ الجدید، ج ۴، ص ۹۰.</ref> و ولایت [[فرشتگان]]، به [[دوستی]] و یاری مؤمنان، [[الهام]] کردن [[حق]] به آنان، [[ارشاد]] ایشان به خیر و [[صلاح]] و رساندن [[خیرات]] به آنان <ref>زبده التفاسیر، ج ۶، ص ۱۸۱؛ روح البیان، ج ۸، ص ۲۵۷؛ روح المعانی، ج ۱۲، ص ۳۷۳.</ref> [[تفسیر]] شده است. | ||
# | #'''نیکیها:''' کسانی که دنیا را ابزاری برای رسیدن به آخرت و [[قرب الهی]] میدانند، مواهب [[دنیایی]] را از خدا به نام {{متن قرآن|حَسَنَةً}} درخواست میکنند: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که میگویند: پروردگارا! در این جهان به ما نکویی بخش و در جهان واپسین هم نکویی ده و ما را از عذاب آتش نگاه دار» سوره بقره، آیه ۲۰۱.</ref>؛ {{متن قرآن|وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُمْ بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ}}<ref>«و در این جهان و در جهان واپسین برای ما نیکی مقرّر فرما که ما به سوی تو بازگشتهایم؛ فرمود: عذابم را به هر کس بخواهم میرسانم و بخشایشم همه چیز را فرا میگیرد و آن را به زودی برای آنان که پرهیزگاری میورزند و زکات میدهند و کسانی که به آیات ما ایمان دارند مقرّر میدارم» سوره اعراف، آیه ۱۵۶.</ref>. آیاتی نیز از اعطای حسنه به مؤمنان از خدا خبر میدهند: {{متن قرآن|وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«و به پرهیزگاران میگویند: پروردگارتان چه فرو فرستاده است؟ میگویند نکویی را؛ برای آنان که در این جهان نیکی ورزیدهاند (پاداش)، نیکی است و به یقین سرای واپسین بهتر است و سرای پرهیزگاران نیکوست!» سوره نحل، آیه ۳۰.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ}}<ref>«و کسانی را که پس از ستم دیدن در راه خداوند هجرت کردند در این جهان در جایی نیکو جا میدهیم و پاداش دنیای واپسین بزرگتر است اگر میدانستند» سوره نحل، آیه ۴۱.</ref>، {{متن قرآن|وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ}}<ref>«و به او در این جهان نیکی دادیم و او در جهان واپسین از شایستگان است» سوره نحل، آیه ۱۲۲.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ يَا عِبَادِ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ}}<ref>«بگو: ای بندگان من که ایمان آوردهاید، از پروردگارتان پروا کنید! برای کسانی که در این جهان، نیکی ورزند نیکی خواهد بود و زمین خداوند پهناور است؛ جز این نیست که پاداش شکیبایان را بیشمار، تمام دهند» سوره زمر، آیه ۱۰.</ref> در [[تفسیر]] [[حسنه]] در [[دنیا]]، اقوال گوناگونی هست؛ مانند روزی بسیار و [[حلال]]، [[علم]] و [[عبادت]]، [[سلامتی]]، [[امنیت]]، [[همسر]] و [[فرزندان]] [[شایسته]]، [[پیروزی بر دشمن]].<ref>روض الجنان، ج ۳، ص ۱۳۳ ـ۱۳۴؛ المنیر، ج ۲، ص ۲۱۶.</ref> [[امام صادق]]{{ع}} [[حسنه]] دنیا را به [[گشایش]] در روزی و [[خوش خلقی]] تفسیر فرموده است.<ref>نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۹۹.</ref> به نظر، حسنه مفهوم گستردهای داشته و هر گونه [[نیکی]] و [[زیبایی]] و خوبی را در برمیگیرد و آنچه در [[روایات]] و [[تفاسیر]] آمده است، بیان مصادیق روشن آن است.<ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص ۴۱۶؛ نمونه، ج ۲، ص ۶۶.</ref> | ||
# [[ثواب]] و [[اجر]]: در آیاتی به ثواب دنیا برای [[مؤمنان]] اشاره میشود: «فَـ ٔ تاهُمُ اللّهُ ثَوابَ الدُّنیا وحُسنَ ثَوابِ الأخِرَةِ». ([[آلعمران]] / ۳، ۱۴۸؛ نیز [[نساء]] / ۴، ۱۳۴) [[مفسران]]، ثواب دنیا را به معنای [[سعادت]] [[دنیایی]]،<ref>المیزان، ج ۵، ص ۱۰۴.</ref> به دست آوردن سود و دفع زیان،<ref>کشف الاسرار، ج ۲، ص ۷۲۰.</ref> پیروزی بر دشمن<ref>التحریر و التنویر، ج ۳، ص ۲۴۶؛ التبیان، ج ۳، ص ۱۳.</ref> و گرفتن [[غنیمت]] از وی،<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۸۷؛ تفسیر بیضاوی، ج ۲، ص ۱۰۲؛ الکشاف، ج ۱، ص ۵۷۴.</ref> به نیکی یاد شدن، [[شرح صدر]] و [[پاک]] شدن [[گناهان]] <ref>التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۳۸۲.</ref> دانستهاند. | #'''[[ثواب]] و [[اجر]]:''' در آیاتی به ثواب دنیا برای [[مؤمنان]] اشاره میشود: «فَـ ٔ تاهُمُ اللّهُ ثَوابَ الدُّنیا وحُسنَ ثَوابِ الأخِرَةِ». ([[آلعمران]] / ۳، ۱۴۸؛ نیز [[نساء]] / ۴، ۱۳۴) [[مفسران]]، ثواب دنیا را به معنای [[سعادت]] [[دنیایی]]،<ref>المیزان، ج ۵، ص ۱۰۴.</ref> به دست آوردن سود و دفع زیان،<ref>کشف الاسرار، ج ۲، ص ۷۲۰.</ref> پیروزی بر دشمن<ref>التحریر و التنویر، ج ۳، ص ۲۴۶؛ التبیان، ج ۳، ص ۱۳.</ref> و گرفتن [[غنیمت]] از وی،<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۸۷؛ تفسیر بیضاوی، ج ۲، ص ۱۰۲؛ الکشاف، ج ۱، ص ۵۷۴.</ref> به نیکی یاد شدن، [[شرح صدر]] و [[پاک]] شدن [[گناهان]] <ref>التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۳۸۲.</ref> دانستهاند. | ||
در آیهای نیز سخن از داده شدن اجر [[ابراهیم]]{{ع}} به وی در دنیاست: «وءاتَینـهُ اَجرَهُ فِی الدُّنیا». (عنکبوت / ۲۹، ۲۷) مراد از [[پاداش]] دنیایی، نیکنامی، [[درود]] فرستاده شدن به وی، داشتن ذریّه پاک و فراوان، [[مقام]] [[پیامبری]]، [[محبوب]] بودن نزد [[پیروان]] همه [[ادیان]]، [[یاری]] شدن در برابر دشمنانش و [[گسترش توحید]] دانسته شده است.<ref>الکشاف، ج ۳، ص ۴۵۱؛ جوامع الجامع، ج ۳، ص ۲۴۵؛ التحریر و التنویر، ج ۲۰، ص ۱۶۱.</ref> | در آیهای نیز سخن از داده شدن اجر [[ابراهیم]]{{ع}} به وی در دنیاست: «وءاتَینـهُ اَجرَهُ فِی الدُّنیا». (عنکبوت / ۲۹، ۲۷) مراد از [[پاداش]] دنیایی، نیکنامی، [[درود]] فرستاده شدن به وی، داشتن ذریّه پاک و فراوان، [[مقام]] [[پیامبری]]، [[محبوب]] بودن نزد [[پیروان]] همه [[ادیان]]، [[یاری]] شدن در برابر دشمنانش و [[گسترش توحید]] دانسته شده است.<ref>الکشاف، ج ۳، ص ۴۵۱؛ جوامع الجامع، ج ۳، ص ۲۴۵؛ التحریر و التنویر، ج ۲۰، ص ۱۶۱.</ref> |