سوید بن حارث انصاری

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سوید بن حارث انصاری در قرآن - سوید بن حارث انصاری در تاریخ اسلامی

مقدمه

از سوید بن حارث انصاری اطلاعات چندانی در دست نیست؛ ولی از طایفه بنی‌نجار و از قبیله خزرج بود. گویند وی پس از شهادت پسر عمویش اوس بن ثابت در نبرد احد در سال سوم هجری، با یکی از دیگر پسرعموهای اوس ارثیه او را برداشته و به همسر و دخترانش سهمی ندادند. همسر اوس در مسجد فَضیخ نزد پیامبر(ص)آمد و از اینکه براساس سنتِ جاهلیِ محرومیت زنان و کودکان از ارث، ارث قابل توجّه همسرش به پسرعموهای او از جمله سُوَید تعلّق یافته و دخترانش از ارث محروم مانده‌اند، گله کرد. پیامبر(ص) پاسخ وی را به نزول وحی واگذاشت. پس از چندی، با نزول آیه ﴿لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا﴾، سنت جاهلیِ محروم ساختن زنان از ارث لغو شد پیامبر(ص) پسر عموهای اوس را احضار و از آنان پرس و جو کرد. آنان در پاسخ، ناتوانی فرزندانش در استفاده از مرکب و غیره را بهانه آوردند. پیامبر(ص)فرمود: ارث بردن زنان از این آیه مشخص شد؛ اما کیفیت و کمیت آن را باید منتظر وحی شد. سپس با نزول آیه ﴿يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا﴾، سهم الارث زنان و فرزندان نیز روشن شد براساس این آیه، چنانچه دخترانِ میّت دو تن یا بیشتر باشند در صورتی که میّت، پسر نداشته باشد، دو سوم و چنانچه یک تن باشد، نیمی از ارث به آنان تعلق خواهد گرفت. در پی نزول این آیه، پیامبر(ص) از آنان خواست تا یک هشتم ارث را به همسرش و دو سوم آن را به دخترانش بازپس دهند. به نقلی، آیه ﴿وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَنْ تَقُومُوا لِلْيَتَامَى بِالْقِسْطِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا﴾ نیز در همین باره نازل شده است.

منابع

• نبی‌الهی، ربابه، مقاله «سوید بن حارث انصاری»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶