گونه‌های خسف بیدا در روایات چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

== پاسخ نخست ==

[[پرونده:151879.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[نصرت‌الله آیتی]]]]

*«در روایات افزون بر [[خسف]] لشکر [[سفیانی]] در سرزمین [[بیداء]] از چندین [[خسف]] دیگر نیز یاد شده است که عبارتند از:  

#'''[[خسف جابیه]]:''' "جابیه" در لغت به معنای حوضی است که آب در آن جمع می‌شود و شتران از آن می‌نوشند و مقصود از آن در این‌جا یکی از شهرهای شام است که در سمت غرب شام واقع شده و باب‌الجابیه یکی از دروازه‌های شهر شام از سمت شهر جابیه بوده و عمر در آن‌جا خطبه معروفی ایراد کرده که به خطبه جابیه معروف است.<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۹۱؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۲، ص۴۰۸.</ref> درباره [[خسف جابیه]] یک روایت وجود دارد که در چند منبع کهن ذکر شده است. کامل‌ترین شکل این روایت از نظر متن و سند که در کتاب الغیبة [[نعمانی]] آمده و سند معتبری دارد بدین صورت است: [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: {{عربی|" يَا جَابِرُ الْزَمِ الْأَرْضَ وَ لَا تُحَرِّكْ يَداً وَ لَا رِجْلًا حَتَّى تَرَى عَلَامَاتٍ أَذْكُرُهَا لَكَ إِنْ أَدْرَكْتَهَا أَوَّلُهَا اخْتِلَافُ وُلْدِ فُلَانٍ وَ مَا أَرَاكَ تُدْرِكُ ذَلِكَ وَ لَكِنْ حَدِّثْ بِهِ بَعْدِي وَ مُنَادٍ يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ وَ يَجِيئُكُمُ الصَّوْتُ مِنْ نَاحِيَةِ دِمَشْقَ بِالْفَتْحِ وَ يُخْسَفُ بِقَرْيَةٍ مِنْ قُرَى الشَّامِ تُسَمَّى الْجَابِيَةَ "}}<ref>ای جابر، سر جایت بنشین و هیچ اقدامی نکن تا این‌که نشانه‌هایی را که برایت می‌گویم ببینی؛ البته اگر در آن زمان باشی. اولیای آن‌ها اختلاف [[بنی عباس]] است... و از سمت دمشق ندای پیروزی به گوشتان می‌رسد و آبادی از آبادی‌های شام که با آن [[جابیه]] گفته می‌شود در زمین فرو می‌رود؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۸۸، باب ۱۴، ح۶۷. (درباره اعتبار این حدیث، نک: [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۸۱)</ref>. این حدیث را [[شیخ مفید]] در الارشاد<ref>الإرشاد، ج۲، ص۳۷۲. سند این روایت بدین صورت است: {{عربی|"الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ"}}.</ref> و الاختصاص<ref>الاختصاص، ص۲۵۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] نیز آن را آورده است<ref>الغیبة للطوسی، ص۴۴۱. سند این روایت بدین صورت است: {{عربی|"الْفَضْلُ [بن شاذان] عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ"}}.</ref>. در تفسیر عیاشی نیز حدیثی مرسل از [[جابر جعفی]] در این‌باره روایت شده که از [[خسف]] یکی از شهرهای شام سخن گفته شده ولی در آن به [[جابیه]] تصریح نشده: {{عربی|"وَ تَرَى مُنَادِياً يُنَادِي بِدِمَشْقَ وَ خُسِفَ بِقَرْيَةٍ مِنْ قُرَاهَا"}}<ref>تفسیر العیاشی، ج۱، ص۶۴.</ref> و از آن‌جا که این روایت در بسیاری از فقرات مشابه روایت [[نعمانی]] است و جابر جعفی نیز گزارش‌گر آن است به نظر همان روایت [[نعمانی]] است و نمی‌توان آن را روایت مستقلی محسوب کرد. در میان روایات یاد شده روایت [[نعمانی]] از نظر سندی معتبر و قابل اطمینان است، همچنان‌که راویان روایت [[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] نیز همگی ثقه هستند، اما مشکل این روایت این است که طریق [[شیخ مفید]] به کتاب [[حسن بن محبوب]] و طریق [[شیخ طوسی]] به کتاب [[فضل بن شاذان]] روشن نیست. البته [[شیخ طوسی]] در الفهرست خود پس از اشاره به حدود سی کتاب از مصنفات [[فضل بن شاذان]] که یکی از آن‌ها اثبات الرجعة است و تذکر این نکته که فضل کتاب‌های دیگری هم دارد که اسم آن‌ها معلوم نیست برای خود دو طریق به کتاب‌های [[فضل بن شاذان]] ذکر می‌کند که یکی از آن‌ها بر اساس برخی از مبانی طریق معتبری است<ref>در این باره، نک: [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۸۴.</ref>. اگر بتوان این احتمال را تقویت کرد که روایت مورد نظر از کتاب اثبات‌الرجعة بوده می‌توان به اعتبار روایت [[شیخ طوسی]] نیز رأی داد<ref>گرچه عنوان کتاب اثبات الرجعة است، معمولاً در کتاب‌هایی با این عنوان روایات مربوط به امام مهدی( نیز آورده می‌شده و لذا در کتابی با عنوان مختصر اثبات الرجعة که خلاصة اثبات الرجعة فضل بن شاذان است و نزد شیخ حر عاملی بوده از میان بیست روایت تنها دو روایت مربوط به رجعت است و عمدة روایات مربوط به حضرت مهدی {{ع}} است.</ref>.