ویژگی‌های علم معصوم چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref> ::::::' به '</ref> '
جز (جایگزینی متن - ' {{جعبه اطلاعات پرسش' به '{{جعبه اطلاعات پرسش')
جز (جایگزینی متن - '</ref> ::::::' به '</ref> ')
خط ۱۵۶: خط ۱۵۶:
::::::حضرت ختمی مرتبت و خاندان مطهرش که دارای همه نشئات وجودی‌اند، در مرتبه نورانیت و ولایت کلیه یعنی مرحله تام که حقیقت [[امامت]] آنهاست به عنایت الهی بر همه عوالم هستی مسلط‌اند و چیزی از احاطه علمی آنان مخفی نیست. به بیان دیگر همه حوادث بزرگ و کوچک نظام هستی در معرض دید آنهاست و گذشته، حال و آینده برای آنان معنا ندارد، یعنی هیچ نقطه مجهول و مبهمی در علم و دانش آن حضرات وجود ندارد؛ چرا که لازمه خلیفه خدا بودن علم و دانش کامل و جامع است. چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} به یکی از اصحاب خود فرمودند: {{عربی|أتری من جعله الله حجه علی خلقه یخفی علیـه شـیءمن امـورهم}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ٢۶ /١٣٨</ref> به تعبیر دیگر اگر حضرات [[معصومین]]{{عم}} مخزن علم خدا شوند- چنانکه پیشتر با استناد به آیات و روایات خزانه علم خدا بودن [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] و خاندان مطهرش ثابت گردید- علم وی حضوری است؛ نه حصولی و در علم حضوری عین خارجی معلوم است؛ نه صورتی از آن. ازاین جهت انسان کامل [[معصوم]]{{ع}} -حبیب خدا و خاندن مطهرش- که مخزن علم خداست، مخزن حقایق اشیای عینی خواهد بود، به گونه‌ای که واجد حقیقت همه آنهاست<ref>ر.ک: جوادی آملی، همتایی قرآن و اهل بیت، ٢٢٢</ref> به طور کلی تمامی اوصاف معصوم و کمالات وی در مقام فعلیت و در مرحله موجودیت است یعنی عالم است فعلاً و در مقام علم فعلی است.<ref>ر.ک: قاضی طباطبایی، محمد علی، رساله فی علم النبی، (در علم امام «مجموعه مقالات»، ۴۹۵</ref>
::::::حضرت ختمی مرتبت و خاندان مطهرش که دارای همه نشئات وجودی‌اند، در مرتبه نورانیت و ولایت کلیه یعنی مرحله تام که حقیقت [[امامت]] آنهاست به عنایت الهی بر همه عوالم هستی مسلط‌اند و چیزی از احاطه علمی آنان مخفی نیست. به بیان دیگر همه حوادث بزرگ و کوچک نظام هستی در معرض دید آنهاست و گذشته، حال و آینده برای آنان معنا ندارد، یعنی هیچ نقطه مجهول و مبهمی در علم و دانش آن حضرات وجود ندارد؛ چرا که لازمه خلیفه خدا بودن علم و دانش کامل و جامع است. چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} به یکی از اصحاب خود فرمودند: {{عربی|أتری من جعله الله حجه علی خلقه یخفی علیـه شـیءمن امـورهم}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ٢۶ /١٣٨</ref> به تعبیر دیگر اگر حضرات [[معصومین]]{{عم}} مخزن علم خدا شوند- چنانکه پیشتر با استناد به آیات و روایات خزانه علم خدا بودن [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] و خاندان مطهرش ثابت گردید- علم وی حضوری است؛ نه حصولی و در علم حضوری عین خارجی معلوم است؛ نه صورتی از آن. ازاین جهت انسان کامل [[معصوم]]{{ع}} -حبیب خدا و خاندن مطهرش- که مخزن علم خداست، مخزن حقایق اشیای عینی خواهد بود، به گونه‌ای که واجد حقیقت همه آنهاست<ref>ر.ک: جوادی آملی، همتایی قرآن و اهل بیت، ٢٢٢</ref> به طور کلی تمامی اوصاف معصوم و کمالات وی در مقام فعلیت و در مرحله موجودیت است یعنی عالم است فعلاً و در مقام علم فعلی است.<ref>ر.ک: قاضی طباطبایی، محمد علی، رساله فی علم النبی، (در علم امام «مجموعه مقالات»، ۴۹۵</ref>


::::::برخی ضمن اعتراف به این مرتبه، معتقدند که حضرات معصومین در مرحله ماده و عالم طبیعت، یعنی مرحله ناقص، مانند دیگران هستند؛ بدین معنا که شاید نخواهند چیزی را بدانند و از سیطره آنها خارج باشد. از این‌رو در روایات آمده است {{عربی|ان الامام اذا شاء ان یعلم علم}}<ref>کلینی، ١ /٢۵٨</ref> در پاسخ باید گفت؛ اولاً ارادی بودن به معنای متعارف اگر اراده کنند عالم باشند و اگر اراده نکنند جاهل باشند، چنین چیزی امکانپذیر نیست به خاطر اینکه اراده متأخر از علم است. ثانیاً بر فرض که بپذیریم علم آنها ارادی است باید اراده آنها را مانند مرحوم مظفر، همیشگی بدانیم در نتیجه آن خاندان مطهر، همیشه اراده به علم دارند و همیشه عالم خواهند بود<ref>ر.ک: مظفر، ٧٩-٧٨.</ref> در حقیقت، علم از افعال جوانحی است و افعال جوانح، متعلق اراده نیست پس در چنین مواردی باید روایت را تأویل یا تفسیری مطابق با قواعد عقلی نمود. چنانکه ملاصدرا در شرح روایت چنین بیان می‌دارد که امام دارای دو مقام تفصیل و اجماع است هنگامی که در مقام تفصیل اراده می‌کند که نکته‌ای را بداند به مقام اجماع خویش که خداوند به ایشان عطا فرموده، رجوع می‌کند و آنچه را که بخواهد بداند به‌دست می‌آورد<ref>ر.ک: صدرالدین شیرازی، شرح اصول الکافی، ١/١۶٠</ref> مقام اجماع، اشاره به همان ولایت مطلقه یا خاصه مختص حقیقت محمدیه است. حقیقتی که از جهت باطن ذات خود و مقام کلی ولایتش، بر همه مراتب هستی احاطه دارد و تمام اسماء الهی، اعیان علمی و عینی، همه اجساد، نفوس و ارواح در تمام مراتب هستی، همه اشعّات و رشحات وجود سعی آنان می‌باشند، چرا که آن خاندان مطهر، ظهورعینی اسم اعظم "الله" هستند<ref>ر.ک: آشتیانی، ۹٠۵ و ٩١۴</ref> که خود جامع تمام اسماء جمالی و جلالی حق بوده و بر تمام آنها احاطه قیومی و ولایت وجودی دارد. یعنی بر تمام مظاهر وجودی و بر تمام مراتب هستی، اعتلای وجودی، احاطه قیومی و ولایت تکوینی دارند<ref>رک: خمینی، التعلیقه علی الفوائد الرضویه ۵٧-۵۶</ref>
برخی ضمن اعتراف به این مرتبه، معتقدند که حضرات معصومین در مرحله ماده و عالم طبیعت، یعنی مرحله ناقص، مانند دیگران هستند؛ بدین معنا که شاید نخواهند چیزی را بدانند و از سیطره آنها خارج باشد. از این‌رو در روایات آمده است {{عربی|ان الامام اذا شاء ان یعلم علم}}<ref>کلینی، ١ /٢۵٨</ref> در پاسخ باید گفت؛ اولاً ارادی بودن به معنای متعارف اگر اراده کنند عالم باشند و اگر اراده نکنند جاهل باشند، چنین چیزی امکانپذیر نیست به خاطر اینکه اراده متأخر از علم است. ثانیاً بر فرض که بپذیریم علم آنها ارادی است باید اراده آنها را مانند مرحوم مظفر، همیشگی بدانیم در نتیجه آن خاندان مطهر، همیشه اراده به علم دارند و همیشه عالم خواهند بود<ref>ر.ک: مظفر، ٧٩-٧٨.</ref> در حقیقت، علم از افعال جوانحی است و افعال جوانح، متعلق اراده نیست پس در چنین مواردی باید روایت را تأویل یا تفسیری مطابق با قواعد عقلی نمود. چنانکه ملاصدرا در شرح روایت چنین بیان می‌دارد که امام دارای دو مقام تفصیل و اجماع است هنگامی که در مقام تفصیل اراده می‌کند که نکته‌ای را بداند به مقام اجماع خویش که خداوند به ایشان عطا فرموده، رجوع می‌کند و آنچه را که بخواهد بداند به‌دست می‌آورد<ref>ر.ک: صدرالدین شیرازی، شرح اصول الکافی، ١/١۶٠</ref> مقام اجماع، اشاره به همان ولایت مطلقه یا خاصه مختص حقیقت محمدیه است. حقیقتی که از جهت باطن ذات خود و مقام کلی ولایتش، بر همه مراتب هستی احاطه دارد و تمام اسماء الهی، اعیان علمی و عینی، همه اجساد، نفوس و ارواح در تمام مراتب هستی، همه اشعّات و رشحات وجود سعی آنان می‌باشند، چرا که آن خاندان مطهر، ظهورعینی اسم اعظم "الله" هستند<ref>ر.ک: آشتیانی، ۹٠۵ و ٩١۴</ref> که خود جامع تمام اسماء جمالی و جلالی حق بوده و بر تمام آنها احاطه قیومی و ولایت وجودی دارد. یعنی بر تمام مظاهر وجودی و بر تمام مراتب هستی، اعتلای وجودی، احاطه قیومی و ولایت تکوینی دارند<ref>رک: خمینی، التعلیقه علی الفوائد الرضویه ۵٧-۵۶</ref>


::::::بنابراین همانگونه که چیزی از حیطه علم بی‌پایان خدا مخفی نمی‌ماند {{متن قرآن|اَ يَخْفَىَ عَلَيْهِ شَيْءٌ}}<ref>آل عمران: ۵</ref>، {{متن قرآن|وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>حجرات: ١۶</ref>، {{متن قرآن|أَلا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُّحِيطٌ}}<ref>فصلت: ۵۴</ref> گستره علم [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} و خاندان مطهرش نیز همه موجودات نظام هستی را در برمی‌گیرد و چیزی بر آنها پوشیده نیست {{عربی|لا یخفی علیهم شیءٌ}}<ref>مجلسی، مرآه العقول، ٣ /١٢٩</ref>»<ref>[سید مرتضی حسینی شاهرودی]] و خانم [[آسیه جمالی شوراب]]، [[دلالت آیه عالم الغیب بر گستره علم پیامبر اکرم (مقاله)|دلالت آیه عالم الغیب بر گستره علم پیامبر اکرم]]، ص ۶۹تا ۷۰.</ref>.
بنابراین همانگونه که چیزی از حیطه علم بی‌پایان خدا مخفی نمی‌ماند {{متن قرآن|اَ يَخْفَىَ عَلَيْهِ شَيْءٌ}}<ref>آل عمران: ۵</ref>، {{متن قرآن|وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>حجرات: ١۶</ref>، {{متن قرآن|أَلا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُّحِيطٌ}}<ref>فصلت: ۵۴</ref> گستره علم [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} و خاندان مطهرش نیز همه موجودات نظام هستی را در برمی‌گیرد و چیزی بر آنها پوشیده نیست {{عربی|لا یخفی علیهم شیءٌ}}<ref>مجلسی، مرآه العقول، ٣ /١٢٩</ref>»<ref>[سید مرتضی حسینی شاهرودی]] و خانم [[آسیه جمالی شوراب]]، [[دلالت آیه عالم الغیب بر گستره علم پیامبر اکرم (مقاله)|دلالت آیه عالم الغیب بر گستره علم پیامبر اکرم]]، ص ۶۹تا ۷۰.</ref>.
}}
}}
{{پاسخ پرسش  
{{پاسخ پرسش  
۴۱۵٬۰۷۸

ویرایش