جز
جایگزینی متن - 'اطاعت کورکورانه' به 'اطاعت کورکورانه'
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{مدخل وابسته}} +{{مدخل وابسته}})) |
جز (جایگزینی متن - 'اطاعت کورکورانه' به 'اطاعت کورکورانه') |
||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
در [[حدیث]] دیگر آمده که [[پیامبر]] فرموده است: در [[آینده]] کسانی بر شما [[حکومت]] کنند که [[دروغگو]] و [[ستمکار]] باشند. هر که با آنها [[ارتباط]] برقرار کند و دروغشان را [[تصدیق]] نماید و در ظلمشان با آنان [[همکاری]] کند، چنین کسانی از من نیستند و من از آنها بیزارم و به [[حوض کوثر]] بر من وارد نشوند و هر که از آنان بریده باشد و دروغشان را نپذیرد و در ظلمشان با آنان [[همکاری]] نکند او از من و من از اویم و کنار [[حوض کوثر]] مرا از خود [[خشنود]] یابد<ref>کنز العمال، ح۱۴۴۰۲؛ معارف و معاریف، ج۱، ص۲۱۸.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | در [[حدیث]] دیگر آمده که [[پیامبر]] فرموده است: در [[آینده]] کسانی بر شما [[حکومت]] کنند که [[دروغگو]] و [[ستمکار]] باشند. هر که با آنها [[ارتباط]] برقرار کند و دروغشان را [[تصدیق]] نماید و در ظلمشان با آنان [[همکاری]] کند، چنین کسانی از من نیستند و من از آنها بیزارم و به [[حوض کوثر]] بر من وارد نشوند و هر که از آنان بریده باشد و دروغشان را نپذیرد و در ظلمشان با آنان [[همکاری]] نکند او از من و من از اویم و کنار [[حوض کوثر]] مرا از خود [[خشنود]] یابد<ref>کنز العمال، ح۱۴۴۰۲؛ معارف و معاریف، ج۱، ص۲۱۸.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
نتیجه آن‌که [[قرآن کریم]] در [[نکوهش]] از [[اطاعت | نتیجه آن‌که [[قرآن کریم]] در [[نکوهش]] از [[اطاعت کورکورانه]] و ناآگاهانه و [[تقلید]] [[باطل]] و شخصیت‌زدگی به این [[حقیقت]] اشاره کرده که شخصیت‌زدگان تا آنجا پیش می‌روند که با تکیه بر الگوهای [[باطل]] خود، در برابر خواست [[خدا]] قرار می‌گیرند و به جای [[اطاعت از خدا]]، [[پیروی]] از باطل‌پیشگان می‌کنند. موضع‌گیری [[قوم نوح]]، [[ابراهیم]]، [[هود]]، [[صالح]]، [[شعیب]]، [[فرعون]]، [[عرب جاهلی]] و جدال‌کنندگان [[نادان]] در برابر [[منطق]] [[پیامبران]]، نمونه‌هایی از [[اطاعت]] این شخصیت‌زدگان خِرَدگریز در برابر خواست و [[فرمان الهی]] است: {{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا}}<ref>«و چون به آنان گفته شود از آنچه خداوند فرو فرستاده است پیروی کنید می‌گویند: (نه) بلکه ما از آنچه پدرانمان را بر آن یافته‌ایم پیروی می‌کنیم» سوره بقره، آیه ۱۷۰.</ref>؛ نتیجه کار چنین کسان این است: {{متن قرآن|يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا * وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا}}<ref>«روزی که چهره‌های آنان در آتش گردانده شود می‌گویند: ای کاش از خداوند و پیامبر فرمان برده بودیم * و می‌گویند: پروردگارا! ما از سرکردگان و بزرگانمان فرمان بردیم و آنان ما را از راه به در بردند» سوره احزاب، آیه ۶۶-۶۷.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
==اقسام [[اطاعت]]== | ==اقسام [[اطاعت]]== | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۳۰: | ||
# [[اطاعت]] از [[گناهکاران]]: {{متن قرآن|وَلا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا }}<ref> از هیچ گناهکار یا ناسپاس آنان فرمان نبر؛ سوره انسان، آیه:۲۴.</ref> تعلیق [[نهی]] از [[اطاعت]] بر صفت گناهکاری و [[کفر]]، مفید علیّت این دو ویژگی برای [[حرمت]] مطلق [[اطاعت]] از [[کافران]] و [[فاسقان]] است، و [[حرمت]] اختصاص به جایی ندارد که آنها [[دعوت]] به [[گناه]] یا [[کفر]] می‌کنند<ref>المیزان، ج۲۰، ص۱۴۱.</ref>. در موارد پیشگفته خطاب [[نهی]] متوجه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بود. در دو مورد نیز خطاب [[نهی]] متوجه همه [[مؤمنان]] یا متوجه [[انسان]] است که به‌ترتیب عبارت است از<ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>: | # [[اطاعت]] از [[گناهکاران]]: {{متن قرآن|وَلا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا }}<ref> از هیچ گناهکار یا ناسپاس آنان فرمان نبر؛ سوره انسان، آیه:۲۴.</ref> تعلیق [[نهی]] از [[اطاعت]] بر صفت گناهکاری و [[کفر]]، مفید علیّت این دو ویژگی برای [[حرمت]] مطلق [[اطاعت]] از [[کافران]] و [[فاسقان]] است، و [[حرمت]] اختصاص به جایی ندارد که آنها [[دعوت]] به [[گناه]] یا [[کفر]] می‌کنند<ref>المیزان، ج۲۰، ص۱۴۱.</ref>. در موارد پیشگفته خطاب [[نهی]] متوجه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بود. در دو مورد نیز خطاب [[نهی]] متوجه همه [[مؤمنان]] یا متوجه [[انسان]] است که به‌ترتیب عبارت است از<ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>: | ||
#'''[[اطاعت]] از مسرفان که [[اهل]] [[فساد]] در زمین‌اند:''' {{متن قرآن|وَلا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ }}<ref> و از فرمان گزافکاران پیروی نکنید؛ سوره شعراء، آیه:۱۵۱.</ref><ref>جامع البیان، مج۱۱، ج۱۹، ص۱۲۵.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | #'''[[اطاعت]] از مسرفان که [[اهل]] [[فساد]] در زمین‌اند:''' {{متن قرآن|وَلا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ }}<ref> و از فرمان گزافکاران پیروی نکنید؛ سوره شعراء، آیه:۱۵۱.</ref><ref>جامع البیان، مج۱۱، ج۱۹، ص۱۲۵.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | ||
#'''[[اطاعت | #'''[[اطاعت کورکورانه]] از [[پدر]] و [[مادر]]، در [[دعوت]] به [[شرک]]:''' {{متن قرآن|وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُمَا }}<ref> و اگر در تو کوشیدند تا چیزی را که دانشی درباره آن نداری شریک من سازی، از آن دو فرمان نبر!؛ سوره عنکبوت، آیه:۸.</ref>، {{متن قرآن|وَإِن جَاهَدَاكَ عَلَى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُمَا }}<ref> و اگر تو را وا دارند تا آنچه را که نمی‌دانی برای من شریک آوری، از آنان فرمان نبر؛ سوره لقمان، آیه:۱۵.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | ||
#'''[[اطاعت]] از [[اکثریت]]:''' {{متن قرآن|وَإِن تُطِعْ أَكْثَرَ مَن فِي الأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِن يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ }}<ref> و اگر از بیشتر کسان روی زمین پیروی کنی تو را از راه خداوند به گمراهی می‌کشانند؛ جز پندار را پی نمی‌گیرند و آنان جز نادرست برآورد نمی‌کنند؛ سوره انعام، آیه:۱۱۶.</ref> مهم‌ترین ویژگی [[اطاعت]] از [[اکثریت]] که باعث [[گمراهی]] است [[پیروی]] از [[حدس]] و [[گمان]] است. [[انسان]] در امور جزئی [[زندگی]] [[دنیا]] معمولا چاره‌ای جز [[پیروی]] از [[حدس]] و [[گمان]] ندارد؛ ولی در امور اساسی [[زندگی]] و [[سعادت]] و [[شقاوت]] [[ابدی]] نمی‌تواند از کسانی که مبنای نظرشان [[گمان]] است و به عالم واقع و [[کشف]] [[یقینی]] راهی ندارند [[پیروی]] کند، ازاین‌رو [[قرآن]] هم [[پیامبر]] را از [[اطاعت]] [[اکثریت]] باز‌می‌دارد و هم به [[مردم]] هشدار می‌دهد که فراموش نکنید، [[پیامبر خدا]] در میان شماست و خیر و [[رشد]] [[جامعه]] در گرو [[اطاعت]] [[مردم]] از اوست؛ نه‌اینکه وی پیرو [[مردم]] باشد و طبق هوای آنها ـ که بیشتر ریشه در [[گمان]] داشته و مبنای [[عقلانی]] ندارد ـ حرکت کند: {{متن قرآن|لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِّنَ الأَمْرِ لَعَنِتُّمْ }}<ref> اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید؛ سوره حجرات، آیه:۷.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | #'''[[اطاعت]] از [[اکثریت]]:''' {{متن قرآن|وَإِن تُطِعْ أَكْثَرَ مَن فِي الأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِن يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ }}<ref> و اگر از بیشتر کسان روی زمین پیروی کنی تو را از راه خداوند به گمراهی می‌کشانند؛ جز پندار را پی نمی‌گیرند و آنان جز نادرست برآورد نمی‌کنند؛ سوره انعام، آیه:۱۱۶.</ref> مهم‌ترین ویژگی [[اطاعت]] از [[اکثریت]] که باعث [[گمراهی]] است [[پیروی]] از [[حدس]] و [[گمان]] است. [[انسان]] در امور جزئی [[زندگی]] [[دنیا]] معمولا چاره‌ای جز [[پیروی]] از [[حدس]] و [[گمان]] ندارد؛ ولی در امور اساسی [[زندگی]] و [[سعادت]] و [[شقاوت]] [[ابدی]] نمی‌تواند از کسانی که مبنای نظرشان [[گمان]] است و به عالم واقع و [[کشف]] [[یقینی]] راهی ندارند [[پیروی]] کند، ازاین‌رو [[قرآن]] هم [[پیامبر]] را از [[اطاعت]] [[اکثریت]] باز‌می‌دارد و هم به [[مردم]] هشدار می‌دهد که فراموش نکنید، [[پیامبر خدا]] در میان شماست و خیر و [[رشد]] [[جامعه]] در گرو [[اطاعت]] [[مردم]] از اوست؛ نه‌اینکه وی پیرو [[مردم]] باشد و طبق هوای آنها ـ که بیشتر ریشه در [[گمان]] داشته و مبنای [[عقلانی]] ندارد ـ حرکت کند: {{متن قرآن|لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِّنَ الأَمْرِ لَعَنِتُّمْ }}<ref> اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید؛ سوره حجرات، آیه:۷.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | ||
#'''[[اطاعت]] از برخی [[همسران]] و [[فرزندان]]:''' {{متن قرآن|إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ }}<ref> برخی از همسران و فرزندانتان دشمن شمایند پس، از آنان دوری گزینید؛ سوره تغابن، آیه:۱۴.</ref>، چون بعضی از [[همسران]] و [[فرزندان]] [[دشمن]] انسان‌اند و [[انسان]] را از [[اطاعت الهی]] باز می‌دارند<ref>جامع‌البیان، مج۱۴، ج۲۸، ص۱۵۸؛ مجمع‌البیان، ج۱۰، ص۴۵۲.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | #'''[[اطاعت]] از برخی [[همسران]] و [[فرزندان]]:''' {{متن قرآن|إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ }}<ref> برخی از همسران و فرزندانتان دشمن شمایند پس، از آنان دوری گزینید؛ سوره تغابن، آیه:۱۴.</ref>، چون بعضی از [[همسران]] و [[فرزندان]] [[دشمن]] انسان‌اند و [[انسان]] را از [[اطاعت الهی]] باز می‌دارند<ref>جامع‌البیان، مج۱۴، ج۲۸، ص۱۵۸؛ مجمع‌البیان، ج۱۰، ص۴۵۲.</ref><ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[ اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | ||