ضیاع در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ': <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">' به '<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">') |
جز (جایگزینی متن - '\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(252\,\s252\,\s233\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\'\'\'\[\[(.*)\]\]\'\'\'(.*)\"\'\'\'(.*)\'\'\'\"(.*)\<\/div\> \<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(255\,\s245\,\s227\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\<\/div\> \<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(206\,242\,\s299\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\sn...) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{امامت}} | {{امامت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = ضیاع | |||
| عنوان مدخل = [[ضیاع]] | |||
| مداخل مرتبط = [[ضیاع در قرآن]] - [[ضیاع در حدیث]] - [[ضیاع در فقه اسلامی]] - [[ضیاع در فقه سیاسی]] | |||
| پرسش مرتبط = ضیاع (پرسش) | |||
}} | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
نسخهٔ ۳۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۴۸
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ضیاع است. ضیاع از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ضیاع در قرآن - ضیاع در حدیث - ضیاع در فقه اسلامی - ضیاع در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
ضیاع، جمع ضیعه به معنای زمین، آب و درخت است[۱]. منظور از ضیاع در اصطلاح فقه سیاسی، مزارعی بود که اغلب به دولتیان؛ نظیر پادشاهان، نزدیکان او، کارگزاران، وزرا، کاتبین و یا افرادی ذی نفوذ در دربار، اختصاص داشت[۲]. این عمل را عمر - خلیفه دوم - در جامعه اسلامی ممنوع کرد[۳]. اما با دستیازی بنی امیه بر حکومت، خلفای اموی به آن توجّهی نکرده و زمین‌ها و باغات را ضیاع خود قرار داده‌اند. بعدها، "عمر بن عبدالعزیز" از بنی امیه، به سنت عمر عمل کرد و ضیاع‌های غصبی را به اهلش از یهود، نصارا و مجوس بازگرداند[۴]؛ امّا دیری نپائید که "بنی عباس" مجدداً راه بنی امیه را در غصب ضیاع در پیش گرفتند[۵]. ضیاع یا عامّه است - که ویژۀ رجال جامعه از دولتیان و غیر آنها بود - و یا سلطانیه که خود دارای اقسام ذیل می‌باشد[۶]:
- ضیاع خاصّه: آنچه را که خلیفه به ملکیت خود درآورد؛
- ضیاع عباسیه: از اختصاصات خلفای بنی عباس بود؛
- ضیاع مستحدثه: آنچه که به تازگی ضیاع گردد؛
- ضیاع فراتیه: ویژۀ زمین‌های فرات بود[۷].
منابع
پانویس
- ↑ لغت‌نامه دهخدا، ج۱۰، ص۱۵۲۰۷.
- ↑ فتوح البلدان، ص۶۳؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۵۳۷-۵۳۸؛ الاموال، ص۳۸۳؛ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۱، ص۳۷۴.
- ↑ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۵۸ و ج۱، ص۳۷۴.
- ↑ الاغانی، ج۱۵، ص۱۳؛ العقد الفرید، ج۲، ص۲۶۲.
- ↑ ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۸۷؛ مروج الذهب، ج۲، ص۱۸۸؛ الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۱۸۲.
- ↑ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۱، ص۳۷۸-۳۷۷؛ الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۸.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۳۳.