صنعاء
مقدمه
«صنعاء» شهری است بزرگ در سراة یمن. صنعا، پایتخت کنونی یمن و کوهی دارد مشرف به شهر، که بدان «نُقم» گفته می‌‌شود. این شهر در اقلیم اول واقع بوده[۱] و منتسبین این شهر «صنعانی» خوانده می‌‌شوند.[۲] صنعا دارای هوای خوب و خیرات فراوان و به مساجد بسیارش، شهره است؛ چندان که برخی به جهت کثرت میوه‌ها و جوشش آبهایش آن را به دمشق شبیه دانسته‌اند.[۳] ابن فقیه در وصف این شهر، صنعا را دارای هوایی پاکیزه و آب فراوان معرفی کرده و آورده که ساکنان این شهر دو تابستان و دو زمستان دارند.[۴] یاقوت حموی، فاصله بین صنعا و عدن را شصت و هشت میل عنوان کرده،[۵] حال آنکه برخی منابع، این فاصله را بسیار بیشتر از آن دانسته‌اند. صنعا برخلاف نظر برخی صاحب‌نظران، که از آن به سرزمینی در خط استوا یاد کرده‌اند،[۶] در نزدیکی محل تلاقی خطوط ۱۵ عرض جغرافیایی و ۴۵ طول جغرافیایی واقع است. برخی، در بیان علت نامگذاری این شهر به صنعاء، بنای آن را توسط صنعاء بن أزال بن عبیر بن عابر بن شالخ علت ذکر کرده‌اند و گفته‌اند از آنجا که این شهر در قدیم «أزال» نام داشت، بدین سبب، گاه بدان أزال می‌‌گفتند و گاه صنعا.[۷] از دیگر وجوهی که در وجه تسمیه این شهر برشمرده شده است آن است که چون حبشی‌ها بر یمن سیطره یافتند و نگاهشان به دیوارهای مستحکم این شهر که از سنگ ساخته شده بود افتاد، گفتند: «هذه صنعه؛ این صنعت است» و لذا این شهر را صنعاء نامیدند.[۸] صنعاء را همچنین روستایی در ابتدای دمشق و پایین‌تر از المزّه، مقابل مسجد خاتون گفته‌اند. این روستا اکنون (زمان یاقوت حموی) خراب شده و جای خود را به مزارع و بساطین داده است.[۹] از این روستا جماعتی از علما برخاستند که از جمله آنان می‌‌توان به نام شراحیل بن شراحیل صنعانی، ابوالمقدام صنعانی، حفص بن میسره صنعانی و... اشاره کرد.[۱۰] علاوه بر این دو موضع، از مکانی در دیار زُبَید - در شرق طائف - و نیز صنعاء حجاز - در شمال مدینه - به عنوان صنعاء نام برده شده است.[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ ر. ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶. نیز ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۸۴۱.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۸۴۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۹.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۹-۴۳۰.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص ۱۷۸-۱۸۰.