بحث:آیا حضرت مریم علم غیب داشت؟ (پرسش)
پاسخ اجمالی
امکان علم غیب برای همگان
دلالت آیات قرآنی بر علم غیب حضرت مریم
- برخی از آیات دلالت میکند افرادی از غیر پیامبران هم از غیب آگاهی داشتهاند مانند حضرت مریم:[۲] ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلائِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ وَیُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَمِنَ الصَّالِحِینَ﴾ آیا آگاه شدن حضرت مریم از این که خدا فرزندی به این نام و این خصوصیات به او لطف میکند آگاهی از غیب نیست؟ آیا معنی آگاهی از غیب جز این است که انسان از اموری که از نظر مردم پنهان است آگاه گردد؟[۳]
- از آیات چنین برداشت میشود، خداوند به وسیلۀ فرشتگان بعضی امور غیبی را به حضرت مریم تعلیم داده، او را نسبت به آینده که دیگران هرگز از آن اطلاعی نداشتهاند آگاه میساخته است[۴]. و حقایق از عالم غیب به ایشان به صورت الهام و تحدیث افاضه میشده است؛[۵] چنین الهامی در قرآن کریم، تعبیر به وحی گردیده، منتها منظور از آن، وحی نبوت نیست[۶]. حضرت مریم با فرشتگان ارتباط داشت و با آنها سخن میگفت،[۷] که این نمونهای از تحدیث ملائکه است[۸].
کرامات و الهامات حضرت مریم در قرآن
- در قرآن کریم در مورد حضرت مریم کرامات، خوارق عادات و الهامات فراوان نقل شده است مانند: اینکه هر گاه حضرت زکریا در محراب نزد او میرفت، غذای مخصوصی در آن جا میدید، از او میپرسید:ای مریم! این غذا از کجا برای تو آمده است؟ مریم پاسخ میداد: این از سوی خدای متعال است: ﴿فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَکَفَّلَهَا زَکَرِیَّا کُلَّمَا دَخَلَ عَلَیْهَا زَکَرِیَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا قَالَ یَا مَرْیَمُ أَنَّی لَکِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ﴾[۹]؛ آیه میرساند، حضرت مریمبا عالم غیب ارتباط داشت. و الهامات دیگری که ذکر شده است[۱۰].
نتیجه گیری
- نتیجه اینکه آگاهی حضرت مریم از تولد[۱۱] و مقام حضرت عیسی از خبرهای غیبی بوده که خداوند به آن حضرت عطا کرد. آگاهی از غیب از طریق عطای خداوند ممکن است، و اختصاص به پیامبران ندارد و حتی افرادی مانند حضرت مریم، مادر موسی، همسر حضرت ابراهیم و جناب آصف به عنایت الهی به برخی از علوم غیبی و لدنی دست یافته بودند که خبرهای آن در قرآن کریم آمده است[۱۲].
پاسخ تفصیلی
امکان علم غیب برای همگان
دلالت آیات قرآنی بر علم غیب حضرت مریم
- برخی از آیات دلالت میکند افرادی از غیر پیامبران هم از غیب آگاهی داشتهاند مانند حضرت مریم:[۱۴] ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلائِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ وَیُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَمِنَ الصَّالِحِینَ﴾ آیا آگاه شدن حضرت مریم از این که خدا فرزندی به این نام و این خصوصیات به او لطف میکند آگاهی از غیب نیست؟ آیا معنی آگاهی از غیب جز این است که انسان از اموری که از نظر مردم پنهان است آگاه گردد؟[۱۵]
- از آیات چنین برداشت میشود، خداوند به وسیلۀ فرشتگان بعضی امور غیبی را به حضرت مریم تعلیم داده، او را نسبت به آینده که دیگران هرگز از آن اطلاعی نداشتهاند آگاه میساخته است[۱۶]. و حقایق از عالم غیب به ایشان به صورت الهام و تحدیث افاضه میشده است؛[۱۷] چنین الهامی در قرآن کریم، تعبیر به وحی گردیده، منتها منظور از آن، وحی نبوت نیست[۱۸]. حضرت مریم با فرشتگان ارتباط داشت و با آنها سخن میگفت،[۱۹] که این نمونهای از تحدیث ملائکه است[۲۰].
کرامات و الهامات حضرت مریم در قرآن
- هر گاه حضرت زکریا در محراب نزد او میرفت، غذای مخصوصی در آنجا میدید، از او میپرسید:ای مریم! این غذا از کجا برای تو آمده است؟ مریم پاسخ میداد: این از سوی خدای متعال است: ﴿فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَکَفَّلَهَا زَکَرِیَّا کُلَّمَا دَخَلَ عَلَیْهَا زَکَرِیَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا قَالَ یَا مَرْیَمُ أَنَّی لَکِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ﴾[۲۱]؛ آیه میرساند، حضرت مریم با عالم غیب ارتباط داشت[۲۲].
- حضرت مریم با خدای متعال مکالمه داشت و نیز ملائکه با او سخن میگفتند:[۲۳] ﴿وَإِذْ قَالَتِ الْمَلائِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَی نِسَاء الْعَالَمِینَ * وَرَسُولاً إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکُم بِآیَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَکُم مِّنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنفُخُ فِیهِ فَیَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الأَکْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَأُحْیِی الْمَوْتَی بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُکُم بِمَا تَأْکُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِکُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ﴾[۲۴]»
- حضرت مریم با جبرئیل نیز گفتوگو میکرد:[۲۵] ﴿فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا قَالَ کَذَلِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَلِنَجْعَلَهُ آیَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِّنَّا وَکَانَ أَمْرًا مَّقْضِیًّا﴾[۲۶]»
- فرزندش حضرت عیسی پیش از به دنیا آمدن یا به محض ولادت با وی سخن گفت:[۲۷] ﴿فَنَادَاهَا مِن تَحْتِهَا أَلاَّ تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَیْنًا فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْمًا فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنسِیًّا﴾[۲۸] و پس از آن که مادرش (مریم) او را به نزد قوم خود آورد، زبان به سخن گشود تا گواه عصمت و پاکی او باشد. ﴿قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیًّا وَالسَّلامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا﴾ [۲۹]»
نتیجه گیری
- نتیجه اینکه آگاهی حضرت مریم از تولد[۳۰] و مقام حضرت عیسی از خبرهای غیبی بوده که خداوند به آن حضرت عطا کرد. آگاهی از غیب از طریق عطای خداوند ممکن است، و اختصاص به پیامبران ندارد و حتی افرادی مانند حضرت مریم، مادر موسی، همسر حضرت ابراهیم و جناب آصف به عنایت الهی به برخی از علوم غیبی و لدنی دست یافته بودند که خبرهای آن در قرآن کریم آمده است[۳۱].
پانویس
- ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص۸۵ -۱۰۸.
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۴۵ ـ ۴۶.
- ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص۸۵ -۱۰۸.
- ↑ ر.ک. غرویان، محسن، میرباقری، محمد حسین، غلامی، محمد رضا، بحثی مبسوط در آموزش عقائد، ج٢، ص٢٨؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج۲، ص۳۹۶ -۳۹۷؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص۱۴۵؛ کرد فیروزجایی، اسدالله، علم غیب از دیدگاه حکما و شریعت اسلامی، فصلنامه آیین حکمت، شماره ۱۰، ص ۱۳۷؛ رابیل، سیده، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآنپژوهی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. سوره کهف، آیات ۶۵-۹۸؛ سوره آل عمران، آیات ۱۷-۲۱؛ سوره طه، آیه ۳۸؛ سوره قصص، آیه ۷؛ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۹، ص۱۱۹ -۱۲۶؛ مصباح یزدی، محمد تقی ، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ سوره آل عمران، آیات ۴۲ ـ ۴۵.
- ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج۲، ص۳۹۶ -۳۹۷؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص۱۴۵.
- ↑ «پس خداوند آن (دختر) را به نیکی پذیرفت و به نیکی (پروراند و) برآورد و زکریّا را سرپرست او کرد و هرگاه زکریّا در محراب (عبادت) نزد وی میرفت کنار او، رزقی مییافت و میپرسید:ای مریم! این از کجا برای تو آمده است؟ و او میگفت: از نزد خداوند؛ (آری) خداوند ب» سوره آل عمران، آیه ۳۷.
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟؛ عظیمی، محمد صادق، سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۱۵۷.
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص۸۵ -۱۰۸.
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۴۵ ـ ۴۶.
- ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص۸۵ -۱۰۸.
- ↑ ر.ک. غرویان، محسن، میرباقری، محمد حسین، غلامی، محمد رضا، بحثی مبسوط در آموزش عقائد، ج٢، ص٢٨؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج۲، ص۳۹۶ -۳۹۷؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص۱۴۵؛ کرد فیروزجایی، اسدالله، علم غیب از دیدگاه حکما و شریعت اسلامی، فصلنامه آیین حکمت، شماره ۱۰، ص ۱۳۷؛ رابیل، سیده، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآنپژوهی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. سوره کهف، آیات ۶۵-۹۸؛ سوره آل عمران، آیات ۱۷-۲۱؛ سوره طه، آیه ۳۸؛ سوره قصص، آیه ۷؛ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۹، ص۱۱۹ -۱۲۶؛ مصباح یزدی، محمد تقی ، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ سوره آل عمران، آیات ۴۲ ـ ۴۵.
- ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج۲، ص۳۹۶ -۳۹۷؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص۱۴۵.
- ↑ «پس خداوند آن (دختر) را به نیکی پذیرفت و به نیکی (پروراند و) برآورد و زکریّا را سرپرست او کرد و هرگاه زکریّا در محراب (عبادت) نزد وی میرفت کنار او، رزقی مییافت و میپرسید:ای مریم! این از کجا برای تو آمده است؟ و او میگفت: از نزد خداوند؛ (آری) خداوند ب» سوره آل عمران، آیه ۳۷.
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ سوره آلعمران، آیات۴۲ و ۴۹
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی ، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ سوره مریم، آیات ۱۷ و ۲۱
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی ، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ سوره مریم، آیات ۳۰ و ۳۳.
- ↑ سوره مریم، آیات ۲۴ و ۲۶
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی ، انسانشناسی، ص۴۰۶.
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟؛ عظیمی، محمد صادق، سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۱۵۷.
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟