هوشیاری در حدیث
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل هوشیاری (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "مثل دنیا همانند مار است... فریب خورده نادان به‌سوی آن میل می‌‌کند، و انسان عاقل زیرک از آن احتراز می‌‌نماید"[۱]؛
- امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش تنها گرسنگی و تشنگی را نصیب برده است، و چه بسیار کسی که تمامی شب را به نماز ایستاده امّا از آن تنها شب زنده‌داری و خستگی را به‌دست آورده است؛ در این میان خواب و خور زیرکان و هوشیاران خوش است" [۲]؛
- از پیامبر اکرم(ص) سؤال شد: کدام یک از مؤمنان زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: "آنکه بیشتر از مرگ یاد کند و برای آن بیش از دیگران آماده باشد" [۳]؛
- از امیرمؤمنان(ع) سؤال شد: کدام یک از مردم زیرک‌تر از دیگران است؟ فرمودند: آن کس که پیشرفت و تعالی خود را از سقوطش بازشناسد، و به سوی تعالیش گام بردارد" [۴]؛
- بنابر آنچه در "غرر الحکم" آمده است، امیرمؤمنان(ع) فرمودند:
- زیرک کسی است که خود را بشناسد و اعمال خود را خالص سازد؛ [۵]
- زیرک کسی است که امروزش بهتر از دیروزش باشد؛[۶]
- زیرک کسی است که فضائل خود را زنده و تقویت، و رذائل خود را به‌واسطه نابود کردن خواستنی‌ها و هواهایش بمیراند؛[۷]
- زیرک کسی است که به دیگران نپردازد، امّا دائماً به حسابرسی از خویشتن بپردازد؛[۸]
- زیرک کسی است که زمام شهوت خویش را در دست داشته باشد"[۹]
- پیامبر اکرم(ص) فرمودند: "از فراست و خوش‌فهمی مؤمن برحذر باشید، که او به‌وسیله نور خداوند به وقایع و اشیاء می‌‌نگرد. امام باقر(ع) پس از نقل این سخن، این آیه را تلاوت فرمودند:
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ
[۱۰][۱۱]»[۱۲].
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۱۹.
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ»؛ نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۱۴۵.
- ↑ «سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَيُّ الْمُؤْمِنِينَ أَكْيَسُ قَالَ أَكْثَرُهُمْ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً»؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶۶.
- ↑ «سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) أَيُّ النَّاسِ أَكْيَسُ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَيِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ»؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۸.
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ وَ أَخْلَصَ أَعْمَالَهُ»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ يَوْمُهُ خَيْراً مِنْ أَمْسِهِ»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ أَحْيَا فَضَائِلَهُ وَ أَمَاتَ رَذَائِلَهُ بِقَمْعِهِ شَهْوَتَهُ وَ هَوَاهُ»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ كَانَ غَافِلًا عَنْ غَيْرِهِ وَ لِنَفْسِهِ كَثِيرَ التَّقَاضِي»
- ↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) فِي الْغُرَرِ: الْكَيِّسُ مَنْ مَلَكَ عَنَانَ شَهْوَتِهِ»}}
- ↑ «همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.
- ↑ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ»؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۷۹؛ ج۶۴، ص۷۴.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.