واسطه‌های شناخت از دیدگاه علامه طباطبایی (مقاله)
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
واسطه‌های شناخت از دیدگاه علامه طباطبایی عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی وسائط شناخت از منظر علامه طباطبایی می‌پردازد. این مقاله ۱۸ صفحه‌ای به قلم فروغ‌السادات رحیم‌پور و سوده یاوری نگاشته شده و در فصلنامه خردنامه صدرا (شماره ۷۰، زمستان ۱۳۹۱) منتشر گشته است.[۱]
| واسطه‌های شناخت از دیدگاه علامه طباطبایی | |
|---|---|
 | |
| رتبه علمی | علمی پژوهشی |
| زبان | فارسی |
| نویسندگان | فروغ‌السادات رحیم‌پور و سوده یاوری |
| موضوع | رؤیا، رؤیای صادق، منبع علم لدنی امام، وحی، الهام |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | فصلنامه خردنامه صدرا |
| محل نشر | تهران، ایران |
| تاریخ نشر | زمستان ۱۳۹۱ |
| شماره | ۷۰ |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
چکیده مقاله
- نویسندگان در ابتدای چکیده مقاله خود می‌نویسند:«معرفت‌شناسی یا شناخت‌شناسی، علمی است که درباره معرفت‌های انسان و ارزشیابی انواع آنها و تعیین معیار صدق و کذب آنها بحث می‌کند. اگرچه این مبحث به‌عنوان علمی مستقل و شاخه‌ای از فلسفه سابقه و قدمت زیادی در تاریخ علوم ندارد، اما اندیشمندان هرگز از مسئلۀ شناخت و ارزش و اهمیت آن غافل نبوده‌اند و پرداختن به این موضوع، به دهه‌های اخیر منحصر نمی‌شود. در فلسفه و منطق اسلامی هم مباحث معرفت‌شناسی، در ابعاد گوناگونی بطور پراکنده مطرح شده است و بسیاری از آنها صبغۀ وجودشناسانه دارد نه معرفت‌شناسانه. علامه طباطبایی در آثار خود، در برخی موارد بطور مستقیم و گاهی در خلال سایر بحث‌های فلسفی و به‌شیوۀ پیشینیان، به مباحث مربوط به معرفت‌شناسی و معرفی واسطه‌های شناخت پرداخته است».
- نویسندگان در ادامه چکیده خود می‌نویسند:«نوشتار پیشرو، وسائط شناخت را از دیدگاه علامه طباطبایی مورد بررسی قرار می‌دهد. او مانند سایر اندیشمندان منسوب به حکمت متعالیه، کوشیده است تا به تبعیت از سنت نبوی و سیره ائمه هدی، درهم‌تنیدگی عرفان و فلسفه و قرآن را در فهم حقیقت لحاظ کند و هر سه ابزار معرفت - یعنی شرع (وحی)، عقل و قلب - را همزمان و هم‌راستا مورد استفاده قرار دهد. از نظر علامه واسطه‌های شناخت عبارتند از: حس، عقل، فطرت و شهود که شهود وحی، الهام و رؤیا را نیز در بر می‌گیرد».[۱]
فهرست مقاله
- چکیده؛
- مقدمه؛
- معرفت‌شناسی از دیدگاه علامه طباطبایی؛
- تعریف شناخت از دیدگاه علامه طباطبایی؛
وسائط شناخت
الف) حس
- ویژگی‌های ادراک حسی؛
- حقیقت ادراک حسی؛
ب) عقل
- تعریف عقل؛
- شیوه‌های تفکر و تعقل؛
- افاضه صور عقلی؛
- مراتب عقل؛
ج) شهود
- قلب، دریافت‌کننده شهود:
- الف) قلب یا فؤاد همان نفس انسانی انسان است؛
- ب) قلب یا فؤاد، همان عقل است؛
- اقسام مشاهده:
- وحی بی‌واسطه؛
- مشاهده حقایق عالم در قیامت؛
- مشاهده از ورای حجاب؛
د) رؤیا
- علت ایجادکننده رؤیا؛
- رؤیای انبیا و معصومین؛
ه) وحی
اقسام وحی و تعریف آن؛ چگونگی القاء وحی؛
و) الهام
- انواع االهام؛
ز) فطرت
- تعریف فطرت؛
- ادراکات فطری انسان در ناحیه عقل عملی؛
- خروج از فطرت؛
- رابطه فطرت و عقل؛
- نیاز فطرت به وحی؛
- ارتباط میان مراحل شناخت؛
- نتیجه‌گیری؛
- پی‌نوشت‌ها.
دربارهٔ پدیدآورندگان
در مورد پدیدآورندگان اطلاعاتی در دست نیست.