ابراهیم بن یزید نخعی در علوم قرآنی
مقدمه
شیخ طوسی وی را با عنوان «ابراهیم بن یزید نخعی» در شمار اصحاب امام علی(ع)[۱] و با عبارت «ابراهیم بن یزید نخعی کوفی کنیه‌اش ابوعمران متوفای ۹۶». در شمار اصحاب امام علی بن الحسین(ع) آورده است[۲].
مامقانی او را حسن (نیکو) معرفی کرده است[۳].
ذهبی با رمز (ع) اشاره کرده به اینکه در صحاح ستۀ اهل تسنن از وی روایت نقل شده است و اوصاف امام، حافظ، فقیه عراق و یکی از اعلام را در مورد وی به کار برده و گفته است: او و شعبی در زمان خودشان مفتی اهل کوفه بودند. وی مردی شایسته، فقیه، پرهیزکار، کم‌تکلّف بود و پنهان از حجاج به سر می‌برد. درگذشت او را سال ۹۶ ذکر کرده و خبر داده که در سن وی دو قول است: ۴۹ سال و ۵۸ سال[۴]. طبق این خبر، تولد وی سال ۴۷ یا ۳۸ بوده و این خبر با این قول که وی از اصحاب امام علی(ع) نیز باشد، سازگار نیست.
عادل نویهض او را از مفسران به شمار آورده و او را فقیه عراق، تابعی، اهل کوفه، از مشاهیر مدرسه تفسیری کوفه و روایت‌کننده از علقمه و مسروق و اسود بن یزید معرفی کرده است[۵].
برخی او را از قاریان کوفه به شمار آورده‌اند[۶]. در تفاسیر شیعه و سنّی با عنوان «ابراهیم النخعی» مطالب تفسیری از وی نقل شده است [۷] و این، می‌تواند شاهد مفسر بودن وی باشد و ذکر نشدن وی در طبقات المفسرین سیوطی و داوودی شاید به خاطر این باشد که وی بیشتر به فقاهت مشهور بوده و شهرت فقهی‌اش منزلت تفسیری او را تحت‌الشعاع قرار داده و مانع شده است که مفسر بودن وی معروف شود.[۸]
منابع
پانویس
- ↑ رجال الطوسی، ص۳۵ (اصحاب امام علی(ع)، باب الهمزه، رقم ۹).
- ↑ رجال الطوسی، ص۸۳.
- ↑ ر.ک: مامقانی، تنقیح المقال، ج۱، ص۷ (نتائج التنقیح، رقم ۲۳۴).
- ↑ ر.ک: ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۲۰، ۵۲۱ و ۵۲۷.
- ↑ نویهض، معجم المفسرین، ج۲، ص۲۴.
- ↑ حجتی، کشاف الفهارس، ص۱۳۸.
- ↑ براساس برنامه رایانه‌ای معجم فقهی نام وی با عنوان فوق ۳۲۱ مورد در تفاسیر شیعه و سنی آمده است. برای آگاهی از برخی موارد یادشده ر.ک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۰۹، ۱۵۵ و ۳۴۹ و ج۳، ص۶۴، ۹۹ و ۱۰۱ و ج۶، ص۲۴۱ و ج۹، ص۵۴۴.
- ↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۱۶۷-۱۶۸.