ابراهیم بن اسحاق احمری
ابراهیم بن اسحاق احمری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابراهیم بن اسحاق احمری در تراجم و رجال - ابراهیم بن اسحاق احمری در معارف و سیره رضوی - ابراهیم بن اسحاق احمری در معارف مهدویت - پرسش مرتبط نداردابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی از محدثین قرن سوم هجری است. او با واسطه محدثینی همچون محمد بن ابی عمیر، عبدالرحمان بن احمد تمیمی، احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی روایت نقل کرده است، هرچند رجالیون ایشان را مورد تأیید واقع نشده و همگی وی را ضعیف در حدیث و متهم در دین می‌دانند.
مقدمه
ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی، مکنی به ابو اسحاق[۱]، محدث قرن سوم قمری شمرده شده است[۲]. بنا به گفته سمعانی، احمری نسبتی است به احمر قبیله بطنی از «أزد»[۳]. اما أزد خود بر چند قسم است[۴] که همگی از تیره‌های عربی هستند و این البته با موطن او که از اهالی روستای اسفیدهان (اسفیدان امروزی) از نواحی نهاوند است[۵].
نهاوندی از کسانی چون محمد بن ابی عمیر، عبدالرحمان بن احمد تمیمی، عباس بن معروف، احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی[۶] و عبدالله بن حمّاد انصاری[۷] بهره برده و روایت کرده است، ولی از ائمه(ع) روایتی به صورت مستقیم ندارد[۸]. وی در متون روایی شیعه، در سلسله روایات نسبتاً زیادی قرار دارد که با واسطه از امام سجاد(ع)[۹]، امام باقر(ع)[۱۰]، امام صادق(ع)[۱۱] و امام کاظم(ع)[۱۲] نقل می‌شود.
ابواسحاق نزد رجالیون شیعه مورد تأیید واقع نشده و همگی وی را ضعیف در حدیث، متهم در دین[۱۳] و کسی می‌دانند که روایات صحیح و سقیم را در هم می‌آمیخت[۱۴]. شیخ طوسی و نجاشی، نهاوندی را محدثی ضعیف و در نقل روایت، غیرقابل اعتماد دانسته و قائل‌اند که در دینش نیز متهم به غلّو بود[۱۵]. از این رو برخی از عمل به روایاتش پرهیز داشتند[۱۶]. هر چند دسته‌ای از نوشته‌های وی را خالی از بنیاد و قوام نمی‌دانند[۱۷]، چنانکه ابن شهر آشوب، در عین اینکه او را متهم در حدیث می‌خواند، اما کتاب‌های وی را استوار و محکم می‌شمارد[۱۸].
نهاوندی شاگردانی نیز داشته که از وی مطالب و روایاتی را اخذ کرده و نقل نموده‌اند که از آن میان کسانی چون قاسم بن محمد همدانی[۱۹]، ابوسلیمان احمد بن هوذه باهلی مشهور به ابن ابی هراسه[۲۰] و محمد بن یونس کدیمی[۲۱] را می‌‌توان نام برد.
آثار و تألیفات احمری عبارت‌اند از: «کتاب المتعة»، «کتاب الدواجن»، «کتاب المآکل» «کتاب الجنائز»، «کتاب الصیام»، «کتاب العدد»، «کتاب نفی ابی ذر»، «جواهر الاسرار»، «کتاب مقتل الحسین»(ع)، «کتاب النوادر» و «کتاب الغیبه».[۲۲] شیخ طوسی می‌‌گوید که احمد بن عبدالله کوفی و ابومنصور ظفر بن حمدون بادرایی از شاگردان احمری بوده و همه کتاب‌هایش را گزارش کرده اند[۲۳]
نگاهی به عناوین نوشته‌های او، حاکی از تعلق فکری‌اش به مکتب شیعی است، چنانکه بغدادی به تشیع او تصریح می‌کند[۲۴]. از زمان درگذشت وی اطلاعی در دست نیست[۲۵].
منابع
شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن اسحاق نهاوندی»، دانشنامه امام رضا ج۱
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ الرجال، ابن غضائری، ج۱، ص۳۷.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۲۱.
- ↑ الأنساب، سمعانی، ج۱، ص۱۲۴.
- ↑ معجم البلدان، ج۳، ص۳۶۸.
- ↑ الأمالی، طوسی، ص۴۰۶.
- ↑ الامالی (طوسی) ۴۰۶ و ۴۰۷.
- ↑ کامل الزیارات ۲۸۰.
- ↑ رجال الطوسی ۴۵۱.
- ↑ المحاسن، ج۲، ص۳۸۰.
- ↑ الأمالی، طوسی، ص۴۰۶.
- ↑ الأمالی، طوسی، ص۳۱۹.
- ↑ الاختصاص، ص۵۹.
- ↑ کتاب الرجال، این داوود، ص۲۲۶؛ معالم العلماء، ص۴۳.
- ↑ الرجال، ابن غضائری، ص۳۹.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۹۴ الفهرست (طوسی) ۱۰.
- ↑ رجال النجاشی، ص۱۹۱؛ رجال الطوسی، ص۴۱۴؛ خلاصة الأقوال، ص۱۹۸.
- ↑ کتاب الرجال، ابن داوود، ص۲۲۶.
- ↑ معالم العلماء، ص۴۳.
- ↑ الفصول العشره ۱۱.
- ↑ الغیبه (نعمانی) ۵۷.
- ↑ لسان المیزان ۱/۳۲.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۹۴.
- ↑ رجال الطوسی ۴۱۲ الفهرست (طوسی) ۱۰.
- ↑ إیضاح المکنون، ج۲، ص۳۱؛ معجم المؤلفین، ج۱، ص۱۱.
- ↑ شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن اسحاق نهاوندی»، دانشنامه امام رضا ص ۳۳۸؛ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۸۶.