محرومیت
محرومیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: محرومیت در قرآن - محرومیت در حدیث - محرومیت در اخلاق اسلامی - محرومیت در معارف دعا و زیارات - محرومیت در معارف و سیره سجادی - محرومیت در معارف و سیره رضوی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
محروم کسی است که از چیزی منع شده، یا کسی که رزق و روزی او فراخ نیست و از مواهب زندگی بی‌نصیب و بی‌بهره است. وصف حال چنین کسی حرمان نامیده می‌شود. محرومان جامعه، نیازمند حمایت و رسیدگی هستند. قرآن می‌فرماید: ﴿وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ﴾[۱].
البته باید توجه داشت که در بسیاری از موارد ما خود عامل محرومیت خویش می‌شویم. این قاعده به ویژه در امور معنوی بسیار مصداق دارد. امام(ع) عرضه می‌کند: «فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ... وَ هُوَ يَسْتَوْجِبُ الْحِرْمَانَ»[۲]؛ «(خدایا) من نخستین کسی نیستم که مستوجب حرمان از درگاه تو بود و دست طلب به سوی تو دراز کرد و تو نومیدش نساختی». همچنین: «بار خدایا به تو پناه می‌بریم از بزرگ‌ترین حسرت و گران‌ترین مصیبت و بدترین شوربختی‌ها و بدسرانجامی و محروم شدن از ثواب آخرت و گرفتار شدن به عقاب روز رستاخیز»[۳].
آن حضرت در ضمن برخی دعاها به پاره‌ای از علل محرومیت نیز اشاره کرده است:
- ناشکری و کوتاهی در سپاسگزاری: «مرا به سبب اندک بودن سپاسگزاری‌ام از خیر دنیا و آخرت محروم نکن»[۴].
- پیروی شهوات: «و شهوات من مرا از کردار نیک محروم داشت»[۵].
- شقاوت: «و به سبب شوربختی (شقاوت) که داشتند از فضیلت آن (ماه رمضان) محروم ماندند»[۶].
- ناامیدی: «(خدایا)... و از خود نومیدم مگردان تا محروم شوم»[۷].
- توجه به غیر خدا: «(خدایا)... و هرکس که حاجت به یکی از بندگان تو برد جز حرمان نصیبی حاصل نکند»[۸].[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ «و آنان که در دارایی‌هایشان حقی معین است * برای پرسنده (ی مستمند) و بی‌بهره» سوره معارج، آیه ۲۴-۲۵.
- ↑ نیایش سیزدهم.
- ↑ نیایش هشتم.
- ↑ نیایش پنجاه‌و‌یکم.
- ↑ نیایش پنجاه‌و‌دوم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌یکم.
- ↑ نیایش سیزدهم.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دارالقلم، بیروت ۱۴۱۲، چاپ اول.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «محرومیت»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۹۲.