ابن ماکولا
ابن ماکولا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابن ماکولا در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابونصر علی بن هبة اللّه بن علی بغدادی عجلی مشهور به ابن ماکولا نیاکان وی اهل «جَرباذقان» ـ گلپایگان فعلی ـ بودند. بنابر قول مشهور وی در پنجم شعبان ۴۲۱ه در روستای «عُکبرا» از توابع بغداد زاده شد.[۱] او نساب دان، محدث، رجال‌شناس[۲] ادیب[۳] و شاعری مشهور[۴] و پسر ابوالقاسم هبه اللّه، وزیر جلال الدوله و برادرزاده ابوعبداللّه حسین قاضی القضات بغداد بود. [۵] در بغداد از دانشمندانی چون ابومحمد کتّانی و ابوالقاسم حنائی حدیث آموخت؛ سپس در طلب دانش به مصر، دمشق، [۶] جزیره، بلاد خراسان و ماوراءالنهر سفر کرد و در همه این جای‌ها از محضر حافظان و محدثان بهره برگرفت. [۷] محدثانی چون ابوبکر خطیب بغدادی و ابوالفتح نصربن ابراهیم مقدسی از او روایت نقل کرده‌اند. [۸]
مورخان از حافظه شگفت‌انگیز ابن ماکولا در حدیث و انساب یاد کرده و او را خطیب دوم شمرده‌اند. [۹] وی پاره‌ای از روزگار خود را در مأموریت‌های اداری گذراند؛ چنانکه گفته‌اند: از سوی خلیفه مقتدی باللّه عباسی به بخارا رفت تا از حاکم آنجا طمغان خان بیعت ستاند. [۱۰] ابن ماکولا دارای آثار و تألیفات متعددی است که از آن جمله است: کتاب الوزراء، [۱۱] الاکمال، المؤتلف و المختلف، [۱۲] مفاخرالسیف و کتابی در حدیث. [۱۳]
وی سرانجام به دست غلامان ترک خویش کشته شد و اموالش به یغما رفت. در تاریخ و محل قتل او اختلاف بسیار است، برخی قتل وی را در سال ۴۷۵ه در کرمان[۱۴] و برخی در گرگان در سال ۴۸۵ه[۱۵] و گروهی در خوزستان در سال ۴۸۶ه دانسته‌اند[۱۶][۱۷]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳
پانویس
- ↑ وفیات الاعیان ۳ / ۳۰۶.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۱۸ / ۵۶۹.
- ↑ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد ۲۰۲.
- ↑ المنتظم ۱۷ / ۸.
- ↑ وفیات الاعیان ۳ / ۳۰۶.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق ۴۳ / ۲۶۳.
- ↑ تاریخ الاسلام ۳۳ / ۲۱۹.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق ۴۳ / ۲۶۳.
- ↑ معجم الادباء ۱۵ / ۱۰۲ و ۱۰۳.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۱۸ / ۵۷۵.
- ↑ معجم الادباء ۱۱۱.
- ↑ المنتظم ۱۷ / ۸.
- ↑ هدیة العارفین ۱ / ۶۹۳.
- ↑ المختصر فی اخبار البشر ۲ / ۱۹۴.
- ↑ فوات الوفیات ۳ / ۱۱۱.
- ↑ المنتظم ۱۷ / ۸.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳، ص ۲۳۸.