سفر

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

در آیین اسلام به سفر، بسیار توجه و در قرآن و احادیث، فوائد بسیاری برای آن بیان شده است. در سیره نبوی (ص) نیز بر این امر تأکید شده است و مسلمانان به انجام سفر فراخوانده شده‌اند[۱].

سفر در کلام نبوی (ص)

سفر در کلام پیامبر اکرم (ص) جایگاه خاصی دارد و سخنان و روایات نقل شده از ایشان نشان می‌دهد که آن حضرت یک سفر در راه خدا را بهتر از پنجاه حج[۲] و مسافران را مشمول لطف ویژه خداوند می‌‌دانست و می‌‌فرمود: "اگر مردم از رحمت خداوند به مسافر آگاه بودند، برای مسافرت می‌‌شتافتند؛ به درستی که خداوند با مسافر، مهربان است"[۳][۴].

همچنین آن حضرت با توجه به تأثیر مثبت سفر در آسایش جسم و شادابی روح، آن را مایه سلامتی فرد دانسته، می‌‌فرمود: "مسافرت کنید تا تندرست بمانید"[۵]. رسول خدا (ص) در حدیثی دیگر، سفر را باعث اندوختن تجربه دانسته و فرموده است: "مسافرت کنید که اگر ثروتی به دست نیاورید، لااقل اندیشه و تجربه می‌‌اندوزید"[۶][۷].

آداب سفر

دعای سفر

دعا انسان را متوجه به خدا و مبدأ غیبی می‌کند و به ایمان واقعی می‌رساند. دعاهایی که در سفر خوانده می‌شود بسیار است. این اذکار و ادعیه را حتی الأمکان بخوانید.

  1. هرگاه خواستید بر مرکبی سوار شوید، ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ و «اللَّهُ أَكْبَرُ» بگوئید.
  2. دعای «اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَسِيرِي عَبَراً» و دعای «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ‌» را در حال سفر بخوانید. روایات بسیاری رسیده که در حال سفر، آیه الکرسی و ﴿إِنَّا أَنْزَلْنَا را زیاد بخوانید.
  3. امام ششم(ع) فرمود: رسول خدا(ص) عادت داشت که در حال سفر، چون سرازیر می‌رفت، ﴿سُبْحَانَ اللَّهِ می‌گفت، و چون بر بلندی بالا می‌رفت «اللَّهُ أَكْبَرُ» می‌گفت. حذیقه بن منصور گوید: با امام ششم(ع) در راه مکه همسفر بودم، چون نماز می‌گذاشت می‌گفت: «اللَّهُمَّ خَلِّ سَبِيلَنَا وَ أَحْسِنْ تَسْيِيرَنَا وَ أَحْسِنْ عَافِيَتَنَا» و چون به بلندی بالا می‌رفت می‌گفت: «اللَّهُمَّ لَكَ الشَّرَفُ عَلَى كُلِّ شَرَفٍ».
  4. چون منازل و قریه‌ها را مشاهده نمائید بگوئید: «اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاءِ وَ مَا أَظَلَّتْ وَ رَبَّ الْأَرْضِ وَ مَا أَقَلَّتْ وَ رَبَّ الرِّيَاحِ وَ مَا ذَرَتْ وَ رَبَّ الْأَنْهَارِ وَ مَا جَرَتْ عَرِّفْنَا خَيْرَ هَذِهِ الْقَرْيَةِ وَ خَيْرَ أَهْلِهَا وَ أَعِذْنَا مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ أَهْلِهَا إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ». رسول خدا(ص) در وصیت خود به علی(ع) فرمود: چون قصد شهری یا دهی کردی، وقتی در دیدرس تو آمد بگو: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا اللَّهُمَّ حَبِّبْنَا إِلَى أَهْلِهَا وَ حَبِّبْ صَالِحِي أَهْلِهَا إِلَيْنَا». ناگفته نماند هر گاه به شهر مکه یا مدینه نزدیک شدی، دعاهای دیگری وارد شده که باید آنها را خواند و آنها در مقام خود خواهد آمد.
  5. امام هفتم(ع) فرمود: هر که تنها به سفر می‌رود بگوید: «مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ اللَّهُمَّ آنِسْ وَحْشَتِي وَ أَعِنِّي عَلَى وَحْدَتِي وَ أَدِّ غَيْبَتِي».
  6. امام پنجم(ع) فرمود: اگر سفر دریا کردی، چون سوار کشتی شدی این آیه را بخوان: ﴿بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ[۸]. و اگر دریا مضطرب و طوفانی شد به پهلوی راست تکیه بده و بگو: «بِسْمِ اللَّهِ اسْكُنْ بِسَكِينَةِ اللَّهِ و قِرْ بِوَقَارِ اللَّهِ وَ اهْدَأْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»[۹].[۱۰]

منابع

پانویس

  1. موسوی بردکشکی، سید جواد و حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۵۴.
  2. جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۴۰۴؛ المتقی الهندی، کنزالعمال، ج ۴، ص ۳۰۴ و نهج الفصاحه، تحقیق و ترجمه: ابوالقاسم پاینده، ص ۶۲۷
  3. ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج ۱، ص ۳۳.
  4. موسوی بردکشکی، سید جواد و حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۵۴.
  5. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۶۵؛ احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج ۲، ص ۳۴۵ و حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۲۴۰.
  6. مکارم الاخلاق، ص ۲۴۰.
  7. موسوی بردکشکی، سید جواد و حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۵۴-۵۵.
  8. «و گفت: بر آن سوار شوید! (که) راه افتادن و لنگر گرفتن آن با نام خداوند است؛ بی‌گمان پروردگارم آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره هود، آیه ۴۱.
  9. راهنمای حرمین شریفین، ابراهیم غفاری، ص۸۰.
  10. تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۵۳.