علم غیر استقلالی
مقدمه
تفسیر دیگری که بر ذاتی بودنِ علم امام (ع) قابل تصور است، آن است که علم امام (ع) اگرچه به معنای اول، غیر ذاتی و وابسته به عطای خداوند متعال است؛ اما خداوند، هرگاه امامی را میآفریند، علم ویژه را همراه او در فطرتش قرار میدهد. بدین معنا علم امام (ع) ذاتی یعنی فطری است و تصور جهل برای امام محال است. علمای امامیه کمتر به چنین معنایی از ذاتی بودن اشاره کردهاند. چنین ویژگی برای علم امام (ع) مورد اختلاف است. مرحوم ملا صالح مازندرانی گویا متمایل به این معنا از ذاتی دانستن علم امام (ع) است. یکی از عبارتهای او در بحث علم امام (ع) چنین است: "بلکه ائمه (ع) همواره عالم بودهاند، هیچگاه از ابتدای خلقت و اصل آفرینششان جاهل نبودهاند. خداوند آنان را اساس دین و پایه یقین قرار داده است. این تعبیر، فطری بودن علم امام (ع) را میرساند"[۱].