حارث بن حبیب
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
حارث بن[۱] حبیب[۲]، در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تفسیر العیاشی واقع شده است:
«عَنْ حَارِثِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ: أَتَى رَجُلٌ عَلِيّاً(ع) فَقَالَ لَهُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ فَقَالَ لَهُ سُخِّرَ لَهُ السَّحَابُ وَ قَرُبَتْ لَهُ الْأَسْبَابُ وَ بُسِطَ لَهُ فِي النُّورِ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ كَيْفَ بُسِطَ لَهُ فِي النُّورِ فَقَالَ عَلِيٌّ(ع) كَانَ يُبْصِرُ بِاللَّيْلِ كَمَا يُبْصِرُ بِالنَّهَارِ ثُمَّ قَالَ عَلِيٌّ(ع) لِلرَّجُلِ أَزِيدُكَ فِيهِ فَسَكَتَ»[۳].
عنوان یاد شده نه در کتب رجال، نه در اسناد و طرق واقع گردیده است، بلکه تنها در سند روایت مذکور وجود دارد. از بعضی قرائن برداشت می‌شود که در نام راوی، تصحیف و تحریف رخ داده است؛ زیرا این روایت با کمی اختلاف در متن، در قصص الأنبیاء راوندی گزارش شده و نام راوی، سماک بن حرب بن حبیب ثبت شده[۴] و در پاورقی کتاب اشاره شده که در بعضی نسخ، "عن سماك بن حرب، عن أبي حبيب"[۵] ضبط گردیده است، چنان که در کمال الدین گزارش شده و در سندش "سماك بن الحارث، عن رجل من بني أسد" ثبت گردیده است[۶].
عنوان سماک بن حرب بن حبیب[۷] نیز نه در کتب رجال ذکر؛ نه در اسناد و طرق مشاهده شده؛ ولی عنوان سماک بن الحارث[۸] و سماک بن الحارث بن ثابت[۹] در بعضی موارد دیده شده؛ لیکن روایتی از آنها نقل نشده؛ اما سماک بن حرب گاه با یک واسطه و گاه با دو واسطه در اسناد مختلف از امام علی(ع) روایت کرده است[۱۰]، درنتیجه نقل قصص الأنبیاء به صواب نزدیکتر است و عنوان حارث بن حبیب در سند روایت محل بحث، مصحّف سماک بن حرب است و «بن حبیب» یا زاید است؛ یا مصحّف «بن أوس» است؛ زیرا نام سماک بن حرب، سماک بن حرب بن أوس بن خالد است[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ مصحف سماک بن حرب است.
- ↑ ر.ک: تنقیح المقال، ج۱۷، ص۱۰۰، ش۴۳۶۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۶۲، ش۳۰۲۰؛ التبیین فی أصحاب إمام أمیرالمؤمنین و الرواة عنه، ج۱، ص۲۰۹، ش۱۸۱.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۱۵۴ به گزارش از تفسیر العیاشی، ج۲، ص۳۴۱.
- ↑ قصص الأنبیاء، ص۱۲۴: وَ عَنِ ابْنِ بَابَوَيْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ خَلَّانَ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ: أَتَى رَجُلٌ عَلِيّاً(ع) فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ(ع) سُخِّرَتْ لَهُ السَّحَابُ وَ قَرُبَتْ لَهُ الْأَسْبَابُ وَ بُسِطَ لَهُ فِي النُّورِ فَقَالَ(ص) كَانَ يُبْصِرُ بِاللَّيْلِ كَمَا يُبْصِرُ بِالنَّهَارِ.
- ↑ فی ق ۲ و ق ۴: عن سماک بن حرب، عن أبی حبیب.
- ↑ کمال الدین، ج۲، ص۳۹۳، ح۲: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْبَزَّازُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ بْنِ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْجَبَّارِ الْعُطَارِدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ بُكَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ يَسَارٍ الْمَدَنِيِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَارِثٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ بَنِي أَسَدٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ عَلِيّاً(ع) أَ رَأَيْتَ ذَا الْقَرْنَيْنِ كَيْفَ اسْتَطَاعَ أَنْ يَبْلُغَ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ قَالَ سَخَّرَ اللَّهُ لَهُ السَّحَابَ وَ مَدَّ لَهُ فِي الْأَسْبَابِ وَ بَسَطَ لَهُ النُّورَ فَكَانَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ عَلَيْهِ سَوَاءً.
- ↑ یادآوری: عنوان حرث بن حبیب در دو مورد مشاهده شده است؛ اما نه به عنوان راوی؛ و قرینه‌ای بر اتحادش با راوی مورد بحث هم وجود ندارد. (اللباب (ابن اثیر)، ج۱، ص۱۱۷): و من ولد أود بن معن الحرث بن حبیب الذی عمر؛ السیرة النبویه (ابن سید الناس)، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹: وهب بن سعد بن أبی سرح و هو ابن الحرث بن حبیب - و یقال حبیب بتشدید الیاء - بن خزیمة بن مالک....
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۱۱، ص۳۵۹: ... سفیان، عن سماک بن الحارث، عن رجل قد سماه عن عدی بن حاتم قال: قلت یا رسول الله....
- ↑ الإصابه، ج۳، ص۱۴۶، ش۳۴۷۷: سماک بن الحارث بن ثابت الخزرجی ذکره بن أبی حاتم فی الصحابة در حالی که ابن أبی حاتم در الجرح و التعدیل سماک بن ثابت بن الحارث ثبت کرده است. (الجرح و التعدیل، ج۴، ص۲۷۸، ش۱۱۹۹: سماک بن ثابت بن الحارث بن الخزرج أنصاری.
- ↑ الکافی، ج۷، ص۴۱۹، ح۵: ... عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ عَنْ تَمِيمِ بْنِ طَرَفَةَ أَنَّ رَجُلَيْنِ عَرَفَا بَعِيراً فَأَقَامَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا بَيِّنَةً فَجَعَلَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) بَيْنَهُمَا؛ تهذیب الأحکام، ج۹، ص۳۶۱، ح۱۲۸۹: عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ نَصْرٍ الْهَمْدَانِيِّ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ عَنْ قَابُوسَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍ أَنَّ عَلِيّاً(ع) قَضَى فِي رَجُلٍ وَ امْرَأَةٍ مَاتَا جَمِيعاً فِي الطَّاعُونُ؛ تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۲۴۰، ح۹۵۵: وَ ذَكَرَ إِسْمَاعِيلُ بْنُ الْحَجَّاجِ بْنِ أَرْطَاةَ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي الْجَعْدِ قَالَ: كُنْتُ أَنَا رَابِعَهُمْ فَقَضَى عَلِيٌّ(ع) هَذِهِ الْقَضِيَّةَ فِينَا؛ مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۲۰۱، ح۲۱۱۴۶: رَوَى سِمَاكُ بْنُ حَرْبٍ عَنْ عَبِيدَةَ السَّلْمَانِيِّ قَالَ: كَانَ عَلِيٌّ(ع)عَلَى الْمِنْبَرِ فَقَامَ إِلَيْهِ رَجُلٌ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ رَجُلٌ مَاتَ وَ تَرَكَ بِنْتَيْهِ وَ أَبَوَيْهِ وَ زَوْجَةً فَقَالَ عَلِيٌّ(ع) صَارَ ثُمُنُ الْمَرْأَةِ تِسْعاً.
- ↑ ر.ک: تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۰۴، ش۴۰۵: سماک بن حرب بن أوس بن خالد بن نزار بن معاویة بن حارثة الذهلی البکری أبو المغیرة الکوفی.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج6، ص 46-48.