شرک ذاتی

مقدمه

شرک ذاتی (یا: شرک در ذات الهی) به معنای باور به دو یا بیش از دو واجب الوجود و غنی بالذات در نظام هستی است. به نظر می‌رسد نه در عصر نزول قرآن و نه در هیچ دوره‌ای کسی چنین باوری نداشته است؛ زیرا پیروان همه مکاتب معهود شرک، در محدوده خالقیت، ربوبیت، الوهیت و عبادت مشرک هستند نه در مرتبه ذات. البته شرک ذاتی از مصادیق بارز شرک است و معتقد به آن از دایره اسلام و جهان‌بینی توحیدی خارج است و همه احکام فقهی شرک بر چنین کسی مترتب است. گرچه برخی آیه ﴿ لَا تَتَّخِذُوا إِلَهَيْنِ اثْنَيْنِ﴾ را ناظر به شرک ذاتی دانسته‌اند، به نظر می‌رسد اعتقاد به ثنویّت اگرچه با شرک ذاتی بیگانه نیست، دو موضوع متفاوت‌اند، چنان‌که آیه ﴿لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا ﴾ نیز به اقسام دیگر شرک ناظر است. مبارزه با شرک عبادی با انکار الوهیت غیر خدا) با این حال، آیات بیانگر توحید به وضوح شرک ذاتی را نفی می‌کنند؛ از جمله آیات ﴿ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ﴾، ﴿ هُوَ اللَّهُ الْوَاحِدُ﴾، ﴿وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ﴾