بحث:آیا ابراهیم پیامبر علم غیب داشت؟ (پرسش)

علم غیب داشتن پیامبران و حضرت ابراهیم

• اهمیت و جایگاهی که قرآن و روایات برای پیشوای الهی و خلیفةالله قایل است، خود به خود علم غیب را برای چنین کسی ثابت می‌کند: إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قرآن، وحی و تعلیم غیبی را لازمۀ کار پیشوایان الهی می‌‌داند: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ برخی از آیات، آشکارا آگاهی پیامبران و برخی از بندگان خاص خدا را از امور پنهانِ از حس، تصدیق می‌کند و هیچ فرد مسلمانی که قرآن را وحی آسمانی می‌داند پس از دقت در مفاد آنها، نمی‌تواند در این مسأله تردید داشته باشد. پیام‌آور و رسولی که خدا می‌فرستد، خواه پیامبر باشد یا فرشته، عالم به غیب است، منتها خدا او را عالم کرده است.

دلائل علم غیب حضرت ابراهیم

• حضرت ابراهیم(ع) برطبق آیۀ: كَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ از اسرار عالم غیب آگاه بود، چرا که واژۀ "ملکوت" در آیه، از مصدر "مُلک" و به معنای سلطنت و فرمانروایی است و مقصود از رؤیت، مشاهدهٔ عاملان و کارگزان الهی در آسمان‌ها و زمین و دیدن حقیقت زمین و آسمان و ساکنان پیدا و پنهان آن است. یعنی حضرت ابراهیم(ع) فوق مشاهده حسی و عقلی داشته و نتیجۀ چنین مشاهده‌ای پیدا شدن صفت یقین است و یقین مرتبه‌ای از علم است که به هیچ وجه شک و تردیدی در آن راه ندارد.

برخی از مفسران، بر این نکته تصریح کرده‌اند که این مشاهده، امری اعجازگونه نبوده است؛ بلکه تدبر و تعمق در همان پدیده‌هایی است که بسیاری از انسان‌ها در اطراف خود می‌بینند؛ اما به سادگی از کنار آن می‌گذرند؛ اما حضرت ابراهیم(ع) در آنها تدبر کرده و اندیشید و دست قدرت خداوند را در آنها مشاهده کرد.

• در مقابل دیدگاه یاد شده، دیدگاه دیگری وجود دارد که خداوند حقایقی پنهان از آسمان‌ها و زمین را به حضرت ابراهیم(ع) نشان داد؛ حقایقی که از دسترس معرفت و مشاهدۀ عادی خارج است. ملکوت اشیاء، همان بُعدی است که توسط حواس انسانها قابل مشاهده نیست و وابستگی جهان به خداوند و قدرت و سلطنت او را به خوبی نشان می‌دهد. اگر این مشاهده از نوع تدبر در پدیده‌های مشهود جهان می‌بود، تعبیر "آسمان‌ها" جا نداشت؛ زیرا انسان با تدبر و تعمق نمی‌تواند به آسمان‌های هفتگانه راه یابد. حداکثر می‌تواند حقایقی را از آسمان اول بشناسد. بنابراین آیۀ مورد بحث، از نشان دادن ملکوت آسمان‌ها و زمین به حضرت ابراهیم(ع) سخن گفته است، پس این مشاهده به حقایقی مربوط بوده و یکی از مصادیق علم به غیب است که همه یا بخشی از آنها از دسترس مشاهده عادی انسان‌ها خارج است.
• امام صادق(ع) در ذیل آیه فرموده اند: «خداوند حجاب آسمان‌‏های‌ هفت‌گانه را برداشت تا ابراهیم به مافوق عرش نظر کرد. از زمین نیز حجاب را برداشت تا آن چه در هوا بود رؤیت نمود».
• در نتیجه حضرت ابراهیم (ع) بر طبق آیه و روایت علم غیب داشته است.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: